“As golondrinas son o insecticida natural que nos ocupa”
- Olatz Aizpurua San Román (Hendaia, 1980) estudou Bioloxía na Universidade de Navarra. Hai case dous anos que Enara, da Sociedade de Ciencias Aranzadi, liderou o proxecto e contounos o seu papel co mesmo entusiasmo e intensidade que as aves axitan as súas ás. O proxecto púxose en marcha en Lezo co obxectivo de realizar unha campaña de sensibilización no centro da localidade coa subciudad da golondrina. Comezaron a concienciar á poboación e a expor o tema para concienciar sobre a importancia das funcións destas aves.
Que fan no proxecto Enaras?
A Sociedade de Ciencias Aranzadi 2021.urteko iniciou o proxecto en xaneiro, co obxectivo de investigar de cerca a situación das galas e sensibilizar á sociedade sobre a súa función. Atopámonos coa subarruga, o cespitón común e a golondrina común, esta última no medio rural. O solombo de golondrina nidifica nas súas fachadas e, nalgúns pobos, si non se realiza unha campaña de sensibilización, iso non fai máis que molestar á cidadanía.
Por que as golondrinas interferen?
En definitiva, queremos ir á natureza, pero non é que a natureza vinga a nós e condicione noso día a día. Non queremos atopar excrementos de aves na nosa terraza, por exemplo. A xente tira estes niños sen ter en conta o seu dano ao ecosistema e sen saber que é ilegal. En Barcelona, por exemplo, antes de realizar unha reforma, hai que comprobar si hai niños ou non. Levan quince anos traballando nesa dirección e aquí tamén estamos a dar pasos.
Para sensibilizar recórrese á educación, pero os adultos tamén temos responsabilidade?
Sen dúbida. Nós traballamos con dous públicos porque non se pode deixar toda a carga nos rapaces. Por unha banda, os concellos contrátannos para dar unha conferencia no pobo, e desde aí nós tentamos crear un grupo, conseguímolo nalgúns pobos. O obxectivo de crear un grupo é ofrecer as ferramentas que utilizamos e implicarnos tanto na observación como no coidado das golondrinas. Utilizamos o portal de ciencia www.ornitho.eus para recoller e difundir información natural, así como a aplicación naturalist. Son ferramentas prácticas para actuar no modelo participativo.
E cos nenos?
Cos nenos facemos talleres dunha hora e teñen moito interese. Chámannos os centros educativos ou as casas do pobo e adaptamos a tarefa e a metodoloxía á idade. Cos máis pequenos aprendemos a diferenciar o tres tipos de golondrinas, a través de debuxos, e si temos tempo, todos xuntos facemos un niño. O ideal é facelo na primavera, xa que son aves migratorias.
Que ofrecen en educación non formal?
Tentamos ofrecer servizos, pero non sempre é fácil. O taller de anillamiento é o que ofrecemos na educación non formal. A oficina de anillamiento atópase no departamento de ornitoloxía. A nivel nacional, a oficina de anillamiento de Aranzadi é a máis veterana, xa que comezou en 1949. En Donostia, no parque de Zorroaga, realizamos os talleres de anillamiento.
Que é o taller de anillamiento?
Colocamos unhas redes verticais onde as aves ttipas complícanse. Con moito coidado pómoslles un anel cun número de identificación e un remitente: “Aranzadi – Donostia-San Sebastián”. E nós clasificamos e gardamos toda a información posible sobre cada ave. O anillamiento sérvenos para facer unha foto xeral da situación e tamén se realizan estudos potentes sobre as migracións. É un taller que aos nenos gústalles moito, non sempre se fai co público pero ás veces si.
Cal é a situación xeral actual? Respectamos as golondrinas? .jpg)
A xente que acode aos talleres e conferencias que organizamos xa está sensibilizada. É xente que respecta a natureza e os seus ciclos. Resúltanos moi difícil achegar o que non importa e, desgraciadamente, é un gran grupo de xente. As golondrinas cumpren unha gran función. Eles son o insecticida natural que temos entre mans, cada día consome 800 insectos, 55 quilos de insectos ao ano. Non queremos mosquitos en casa, pero tampouco o niño dos solombos de golondrina. Queremos a nosa casa e a nosa contorna como queiramos, baixo control e limpeza. Cústanos compartir.
Tamén nos caseríos, a golondrina común necesita cortellos abertos, e cada vez hai menos cuadras e hoxe en día a maioría son pechas. O cesped común nidifica baixo tézalas. Utiliza buracos autóctonos e hoxe en día todo está sen buracos. Agora hai unhas tezas especiais que permiten aniñar. Si facemos unha reforma, por exemplo, poderiamos telo en conta, porque os cespitones comúns están a quedar sen espazo para nidificar.
Como finalizades o ano?
Satisfacción e difusión do realizado. Traballamos especialmente en Gipuzkoa e gustaríanos chegar a Bizkaia, Araba e Navarra. Ademais, os días 26 e 27 de novembro organizouse en Donostia-San Sebastián o Congreso Vasco de Ornitoloxía, no que se presentarán as investigacións de aves no País Vasco. É unha cita importante para nós. Toda a información atópase no portal www.ornitologia.eus, así como a posibilidade de inscribirse.
Axitando ás
Non sei si é unha noite desfalecemento, pero Olatz sabe voar como un golazo. Viaxou moito dun lugar a outro desde a ttipi. Conta con 23 “mudanzas” desde o seu nacemento, e agora que a epidemia sanitaria ha regulado a posibilidade de traballar desde casa en varias empresas, abríuselle a porta de regreso a Euskal Herria cando estaban en Xenebra. O catro da casa puideron vir para quedar. Tras seis anos sen traballar para ninguén, apostou por volver ao mercado laboral. Di que o feito de estar “no momento oportuno no lugar axeitado” permitiulle ser o coordinador do proxecto Enaras da Sociedade de Aranzadi. Hegoa segue axitando.
A asociación de protección de aves LPO conta máis mostras de cegoña ou cegoña branca e milanos negros. Fai 46 anos que se realizan recontos de paxaros en Organbidexka, no alto de Larraine. Os relatos comezan o 15 de xullo e finalizan o 15 de novembro, pero desde o 15 de... [+]
