Os recursos fósiles foron un tesouro enerxético. Debido ás forzas aplicadas pola natureza con paciencia, durante millóns de anos as plantas e microorganismos se condensaron e acumularon en forma de carbón, petróleo e gas a enerxía procedente do sol. Fáciles de transportar, versátiles, de alta densidade enerxética, á fin e ao cabo baratas. Para comprender a escala, un só litro de gasóleo ten a mesma potencia que un cabalo pode desenvolver nunha xornada continua de traballo de trece horas (ou un adulto san en 100 horas de actividade). Así, construímos a nosa civilización sobre estes xigantes enerxéticos, e hoxe en día o 85% da enerxía mundial é fósil.

Diría máis, o uso masivo dos fósiles rompeu a relación entre a enerxía e o territorio. Antes de que os recursos fósiles convértanse en donos do sistema enerxético, os nosos antepasados entendían que para satisfacer as necesidades enerxéticas había que destinar unha parte importante do territorio. A biomasa para cociñar ou conseguir calor, os campos e cultivos para alimentar a tracción animal, os muíños para triturar gran ou os saltos de auga e a carbonería vexetal para permitir a siderurgia, o territorio estaba ligado aos usos enerxéticos. Hoxe non. Hoxe en día os combustibles fósiles proveñen de todo o mundo (catro quintas partes da enerxía que utilizamos) e consideramos que a obtención de enerxía non está relacionada co uso do territorio. É unha ficción temporal.

Digo temporalmente, porque aínda que os combustibles fósiles teñen moitas virtudes, hai dúas razóns principais que nos obrigan a abandonar. Ao carón, carácter finito. É conveniente que nós abandonemos os fósiles antes de que eles déixennos. Alén, emerxencia climática. O carbono que liberamos cando queimamos fósiles é, durante moito tempo, o principal responsable do caos climático e, si non se quere tronpear do todo, é imprescindible superar canto antes a era dos recursos fósiles, estendendo as enerxías renovables.

É evidente que a inmensa cantidade de enerxía que nos ofrecen os fósiles non vai poder ser adquirida con renovables e que o malgasto que tivemos até agora (de acordo coas mellores investigacións, si conseguimos a metade, de acordo), a satisfacción das necesidades enerxéticas do tres millóns de persoas que vivimos en Euskal Herria para ter unha vida digna non non non non vai ser lenta. E, necesariamente, vai requirir a conexión con outros usos esenciais do territorio, empezando pola alimentación. Agora ben, si temos en conta que en pequena escala e con instalacións de gusto xeral pódese obter un 10-15% da enerxía máxima que utilizamos, eu creo que non nos convén encher o territorio con raias vermellas si non queremos chegar a un estado de bloqueo. Ademais de aclarar o que non hai que facer, tócanos deseñar o que hai que facer. O debate será delicado, pero sen dilacións.