Traducido automaticamente do vasco, a tradución pode conter erros. Máis información aquí. Elhuyarren itzultzaile automatikoaren logoa

Escolares de fai 9.000 anos

  • Anatolio, fai 9.100 anos. Aproveitando os cambios que trouxo o invento da agricultura, xurdiu un núcleo poboacional no sur peninsular, ou o que é o mesmo, naceu unha cidade: Çatal Hüyük.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

A cidade viviu uns 1.150 anos e deixounos un rico xacemento de 13 hectáreas de ancho e 25 metros de profundidade. Os arqueólogos levan máis de 25 anos investigando o xacemento e, en 2019, o bioantropólogo estadounidense Clark Spencer Larsen utilizou datos recompilados nun cuarto de século para analizar as características da poboación, cuxos resultados están publicados na revista Proceedings of the National Academy of Sciences.

As pegadas de 725 seres humanos, animais e plantas, puideron coñecer a dieta daqueles primeiros habitantes da cidade, que consumían principalmente cereais e unhas poucas proteínas que obtiñan das ovellas. A agricultura permitiu acumular e almacenar alimentos, pero tamén épocas de escaseza. Ademais, tiñan que facer un esforzo cada vez maior por dar para comer a unha poboación en constante crecemento, máis traballo na cidade. E o cambio de alimentación tivo outro problema: as caries. Até entón os nómades non tiñan caries, pero a dieta rica en cereais aumenta o risco desta enfermidade: Cerca do 10-13% da poboación de Çatal Hüyük tiña os dentes perforados.

Do mesmo xeito que nas cidades actuais, as cidades de fai 9.000 anos sufrían tensións, violencia, conxestión e enfermidades

En xeral, a acumulación de persoas e a falta de hixiene provocaron un aumento das infeccións. Para dar cabida ao crecemento da poboación, as casas construíanse cada vez máis cerca, con cortellos e pozos negros. Os edificios cubríanse con arxila e nestes recubrimientos atopáronse restos de excrementos animais e humanos.

Analizados 93 cranios do xacemento, en 25 deles atopáronse fracturas cicatrizadas, a metade das cales presentaban máis dunha fractura producida por obxectos sólidos. A vida na cidade rompía a violencia. Ademais, falar de violencia de xénero non parece do todo absurdo, xa que a maioría dos cranios atacados son mulleres.

Á fin e ao cabo, do mesmo xeito que nas cidades actuais, nas cidades de fai 9.000 anos tiñan que soportar a tensión, a violencia, a conxestión e as enfermidades, ou, como di Larsen, “moitas persoas empezaron a probar o que ocorre cando se acumula nun pequeno espazo e durante moito tempo”.


Interésache pola canle: Hirigintza
"Moitas zonas escolares de Bilbao son zonas cheas de contaminación e ruído"
O demasiado pequeno patio de cemento, por unha banda, a contorna escolar infestado de estradas e coches, por outro, a inmensa maioría das asociacións de pais e nais da cidade, xunto coas súas forzas, acudiron ao Concello para denunciar e pedir a intervención de moitos... [+]

Centos de persoas manifestan en San Sebastián por un modelo de cidade habitable
Organizado pola coordinadora Defensoría de San Sebastián, formada por diversas asociacións de veciños e movementos sociais de Donostia, centenares de persoas manifestáronse este domingo a favor dun modelo de cidade habitable. 42 grupos sociais e asociacións de veciños... [+]

Olaia Beroiz: “Emakume errepresaliatuen kemena gogoratzea ezinbestekoa da”

Iruñeko Txantrea auzoko kale-izendegian frankismoan errepresaliatuak izan ziren hamar emakume gogoratuko dituzte. Ekitaldia egin zuten atzo eta auzoaren hegoaldean dagoen plaza bat oroimen gune ere izendatu zuten. "Garrantzitsua da historian gertatutakoa gogoratzea;... [+]


2024-02-29 | Estitxu Eizagirre
Como alimentar as cidades?
Por que nos parques urbanos non cultivar árbores froiteiras e hortalizas directamente para a poboación?
Como alimentar as cidades? Esta é a pregunta de Eli Pagola ao campesiño Audrey Hoc en Egonarria. Hoc, xunto ao seu amigo Aimar Rodríguez, produce árbores froiteiras, ten un bosque comestible de Etxalar e está a pór en marcha unha estratexia de soberanía alimentaria co... [+]

As rúas da Chantrea vístense de nome de mulleres represizadas polo franquismo
O decreto asinado polo Concello de Pamplona recolle o resultado de tres anos de traballo. A iniciativa xurdida do barrio permitirá a designación de sete cales e tres prazas.

Chinatown: zocorados e espremidos

China, cara a 1417 anos. O almirante Zheng Hei, explorador asalariado de emperadores da dinastía Ming, afirmou que era posible “que todo o mundo saia de China”. Para entón a rede de colonias chinesas comezaba a expandirse no Océano Índico, no Mar Vermello e no sueste... [+]


2024-01-04 | ARGIA
6.486 donostiarras votan negativamente a súa implantación nos parques do Basque Culinary Center Gros e Ulia
A asociación de veciños de Ulia e a plataforma SOS Manteo realizaron unha consulta popular este fin de semana. Participaron 6.948 persoas e 6.486 apoiaron a protección dos parques.

2023-12-13 | Axier Lopez
O Concello de Arrasate cambia o nome da rúa homenaxe ao rei de Castela que conquistou Gipuzkoa a petición dos cidadáns
Cambiarán o nome da rúa en honra ao rei Alfonso VIII que sacou Gipuzkoa do Reino de Navarra e conquistou para Castela. Pola súa banda, esta rúa chamarase “17 mulleres” en honra a algunhas das mulleres do pobo que loitaron contra as leis machistas do franquismo.

Basque Culinary Center, tamén en Laguardia
O Campus de Bebidas e Viño (EDA) Drinks & Wine contará cunha segunda sede en Rioxa Alavesa xunto coa de Vitoria. EDA é un proxecto “desenvolvido e liderado” polo Basque Culinary Center, promovido polo Goberno Vasco e a Deputación Foral de Álava. “A EDA quere situar a... [+]

Volven manifestar en Donostia contra a nova sede do Basque Culinary Center
Ante a chegada en novembro da nova sede do Basque Culinary Center de Manteo (GOe), Ulia Auzo Elkartea volveu a chamar á manifestación. Mobilizaranse o venres 10 ás 19:00 desde o Centro Cultural Okendo.

2023-10-26 | Jon Torner Zabala
Como comerse o espazo a quen o comeu?
O 22 de marzo, a 100 días do comezo do Tour de Francia, o alcalde Juan Mari Aburto aterrou no estadio de San Mamés de Bilbao. Viaxaba no medio dun pelotón de persoas, nunha bicicleta eléctrica vermella co logo do servizo de aluguer a Bilbaobiz, para demostrar que será un... [+]

A pasarela do Labrit de Pamplona tivo un sobrecusto do 500%, de 390.000 euros a case 2 millóns
A pasarela de Labrit foi construída en 2010 cun orzamento de 390.000 euros. O prezo final foi de 670.000 millóns de euros. Pero despois de sete anos de peche por erros, volveuse a arranxar cun custo de 1,6 millóns.

2023-09-05 | Ula Iruretagoiena
Territorio e arquitectura
Quente

Nos medios de comunicación escoitamos unha e outra vez que pasamos o Concello máis cálido e entre os que estiveron en terras ao sur de Euskal Herria, que calor! A seca e a calor asfixiantes do ano pasado non se repite este ano, o noso campo e os nosos bosques gozarán máis... [+]


2023-09-01 | Josu Goiko | Sustatu
Doce razóns para que haxa máis árbores nas cidades
O xoves entrou un tuit no meu TL. Isto é: 12 Reasons Why Cities Need More Trees. Ultimamente está a sacar moitas noticias sobre tallas de árbores nas cidades (Bilbao, San Sebastián, Pamplona…) e paréceme un tema importante.

Ibarrola quere consultar o aparcadoiro da praza Gurutze
A alcaldesa Cristina Ibarrola anuncia que consultará á cidadanía no proxecto de construción do aparcadoiro subterráneo da Praza Gurutze de Pamplona. En opinión da plataforma popular contra a obra, é outro indicador de derívaa de Ibarrola.

Eguneraketa berriak daude