A cidade viviu uns 1.150 anos e deixounos un rico xacemento de 13 hectáreas de ancho e 25 metros de profundidade. Os arqueólogos levan máis de 25 anos investigando o xacemento e, en 2019, o bioantropólogo estadounidense Clark Spencer Larsen utilizou datos recompilados nun cuarto de século para analizar as características da poboación, cuxos resultados están publicados na revista Proceedings of the National Academy of Sciences.
As pegadas de 725 seres humanos, animais e plantas, puideron coñecer a dieta daqueles primeiros habitantes da cidade, que consumían principalmente cereais e unhas poucas proteínas que obtiñan das ovellas. A agricultura permitiu acumular e almacenar alimentos, pero tamén épocas de escaseza. Ademais, tiñan que facer un esforzo cada vez maior por dar para comer a unha poboación en constante crecemento, máis traballo na cidade. E o cambio de alimentación tivo outro problema: as caries. Até entón os nómades non tiñan caries, pero a dieta rica en cereais aumenta o risco desta enfermidade: Cerca do 10-13% da poboación de Çatal Hüyük tiña os dentes perforados.
Do mesmo xeito que nas cidades actuais, as cidades de fai 9.000 anos sufrían tensións, violencia, conxestión e enfermidades
En xeral, a acumulación de persoas e a falta de hixiene provocaron un aumento das infeccións. Para dar cabida ao crecemento da poboación, as casas construíanse cada vez máis cerca, con cortellos e pozos negros. Os edificios cubríanse con arxila e nestes recubrimientos atopáronse restos de excrementos animais e humanos.
Analizados 93 cranios do xacemento, en 25 deles atopáronse fracturas cicatrizadas, a metade das cales presentaban máis dunha fractura producida por obxectos sólidos. A vida na cidade rompía a violencia. Ademais, falar de violencia de xénero non parece do todo absurdo, xa que a maioría dos cranios atacados son mulleres.
Á fin e ao cabo, do mesmo xeito que nas cidades actuais, nas cidades de fai 9.000 anos tiñan que soportar a tensión, a violencia, a conxestión e as enfermidades, ou, como di Larsen, “moitas persoas empezaron a probar o que ocorre cando se acumula nun pequeno espazo e durante moito tempo”.
Iruñeko Txantrea auzoko kale-izendegian frankismoan errepresaliatuak izan ziren hamar emakume gogoratuko dituzte. Ekitaldia egin zuten atzo eta auzoaren hegoaldean dagoen plaza bat oroimen gune ere izendatu zuten. "Garrantzitsua da historian gertatutakoa gogoratzea;... [+]
China, cara a 1417 anos. O almirante Zheng Hei, explorador asalariado de emperadores da dinastía Ming, afirmou que era posible “que todo o mundo saia de China”. Para entón a rede de colonias chinesas comezaba a expandirse no Océano Índico, no Mar Vermello e no sueste... [+]
Nos medios de comunicación escoitamos unha e outra vez que pasamos o Concello máis cálido e entre os que estiveron en terras ao sur de Euskal Herria, que calor! A seca e a calor asfixiantes do ano pasado non se repite este ano, o noso campo e os nosos bosques gozarán máis... [+]