A feira do libro atópase en dous ou tres estacións do tranvía para tomar café na estación central de tren de Frankfurt. Lenche a acreditación co teu móbil coma se entrases a un concerto. Chove fóra. Fai calor no seu interior. Cruzamos un longo pavillón, unha praza, chamada Agora, e entramos noutro. Aínda non distinguimos entre lugares e números. O número 3 dise que é alemán. No primeiro pavillón atópanse as conferencias e eventos en España, no 4.1 libros en eúscaro, entre outros moitos. Pero co tempo aprenderemos iso. O primeiro que vimos é entrar na feira do libro e as plantas, mira, Jakoba Errekondo tamén chegou a Frankfurt! Pero non é o posto de ARGIA–. Pero o libro verde tamén ten o seu éxito. A partir de aí todo é caseta, portada de libros, editorial e editorial. Países e libros. De diferentes tamaños e tamaños. Aquí e alá.

Esta cidade alemá é a maior feira do libro de Europa. E nós tamén viñemos atraídos por iso. Que ver e, sobre todo, coa intención de aprender algo. A medida é observable e asustable. Media ducia en Durango. A entrada dun día custa 25 euros e 70 pases para toda a feira. Os días de profesionais foron de mércores a venres e espérase máis xente o sábado e o domingo. Moito máis, segundo os que afán vir aquí.

Entramos nun pavillón, que nos custou e canso, onde vimos un edificio de madeira de certa entidade. “Basque.Books”, que contén libros das editoriais de Euskal Herria, que nos coñecen. Á beira, os de Galicia, Andalucía, Asturias. Fronte a el atópase unha zona máis grande de Cataluña. E avanzando por Portugal, Brasil, Lituania, Guinea, Angola, Suecia, Canadá, EEUU... e outros once espazos, países, grandes editoriais e outros.

Obaba en Frankfurt

Existe un coloquio con Bernardo Atxaga entre os actos organizados a iniciativa do Ministerio de Cultura español. Saímos a escoitar con Ana Urrestarazu, da Asociación de Editores Vascos. A continuación, algúns editores vascos, responsables do Instituto Vasco Etxepare, e algún autor máis, achegáronse a despedir a Atxaga. Tras a súa estancia en Alemaña, trasladarase a México onde tamén se encargará de dar varias conferencias. Despois outras presentacións, máis viaxes. Non se cansa a de Asteasu. E tivo que lembrar como empezou a escribir sobre Obaba, lembrou o empuxe de Gabriel Aresti, que tivo que escribir sobre o pobo dos que descoñecían quen eran Freud e Marx, e contou as pasaxes, as historias ocorridas e as que ten que escribir. Pero non novelas, porque necesitaría outros cinco anos.

Volvemos á aguia dos libros vascos e mergullámonos en corredores en busca do noso libro. A ver obras de escritores descoñecidos. Coma se mergullásemonos/mergullásemosnos nunha axencia de viaxes xigante. O mundo pódese sentir pequeno aquí, pero estamos permanentemente presentes a nivel internacional.

Editores vascos

Como nós, a editora da editorial Uxue Razkin Erein ten a súa primeira edición nesta feira. “Esperaba ser un gran escaparate da literatura internacional e iso é o que atopei”, afirma. “Creo que é un escaparate para a información: que está a ler a xente, que teñen as editoriais nos seus catálogos. En definitiva, grazas a esta feira coñecín libros de Escandinavia, por exemplo, que están a publicar, como fan os libros...”. Por primeira vez, o novo editor de Erein non entrou nos tratos. Poderá facelo en diante. Pero lle parece importante que as editoriais vascas estean en Frankfurt. “É unha forma de dicir que tamén estamos no mapa, é dicir, reivindicar que nós tamén estamos dentro dese sistema”.

Razkin está contento de vir: “Para min foi unha experiencia moi enriquecedora e bonita. Non só porque vin libros, iso gústame moito, quero feiras, pero non só iso; para estar en contacto con axentes literarios, editores de editoriais... Permitiume construír esa rede literaria e iso sempre é enriquecedor, porque aprendes moito”.

Ana Urrestarazu, da Asociación de Editores Vascos, leva anos acudindo á feira. “Como asociación, a nosa misión é facilitar o paso aos editores, aquí veñen os editores a facer negocio, a comprar e vender dereitos doutras editoriais”. Viño por primeira vez fai 25 anos: “Cando empezamos a vir o noso era unha caseta moi pequena, non de deseño, e viñan poucas editoriais”, lembra o responsable da Asociación de Editores. E durante todos estes anos viron cantos dereitos compráronse e vendido neste punto de encontro. “Dáche unha satisfacción especial cando se publican aquí os libros comprados”. Fanse reunións no posto, coñécense. Durante estes días, Eslovenia, Valencia, Frisia e outros moitos axentes literarios están a dar forma ao proxecto internacional Lit up. Urrestarazu destacou que este ano hai dez editoriais que publican en eúscaro en Frankfurt: Erein, Susa, Txalaparta, Elkar, Pamiela, Igela, UPV, Astiberri, Sua e Etxepare.

Saudamos tamén a Miren Agur Meabe, falou de poesía e música xunto á poetisa galega Yolanda Castiñeiro, e tamén á andaluza Elena Mede. Repasaron a linguaxe, a música, o dicionario da poesía e terminaron a sesión con senllos poemas, cada un na súa lingua orixinal. Ao final, os aplausos son universais. Patxi Zubizarreta e Jokin Mitxelena debuxaron un conto que ofreceron aos asistentes en cor e bosquexo. Katixa Agirre acolleu a maternidade e a creación xunto a outros autores. Como nós, máis de 90.000 persoas acudiron á feira: editores, axentes, editores ou expositores relacionados coa industria do libro. 87.000 visitantes máis durante toda a semana. 4.000 persoas traballando en postos. O libro vasco ten un mundo por diante, as letras vascas. Da man dos escritores, coa axuda dos tradutores, dos editores e dos promotores, as palabras vascas coñecerán o mundo.