Entre as loitas polo eúscaro no sur e no centro de Navarra atópase a emprendida hai tempo pola Confederación de Ikastolas. Pois, como todos os anos, este ano tamén organizaron a festa Nafarroa Oinez o 16 de outubro. Tafalla –zona mixta– é o eúscaro o que tomou ese fin de semana, segundo a directora da Ikastola Garcés dos Fayos, Paula Arregi. "É verdade que as nosas expectativas eran moi altas, pero creo que se superaron. Achegouse moita xente ao pobo e o fin de semana tivemos a oportunidade de ver a Tafalla vasca".

Arregi confesounos ao día seguinte do festival que puideron levar a cabo o proxecto grazas ao traballo voluntario das familias, e definiu a ikastola como comunidade; levan medio século euskaldunizando aos nenos e nenas, e aclarounos que evolucionaron desde o principio. "Antes a Nafarroa Oinez viñan miles de persoas e hoxe en día son menos numerosas. Creo que o maior cambio foi iso, a festa fíxose un pouco máis pequena, pero con outra forma de reivindicar, con máis forza. As xeracións actuais, estes mozos, veñen moi fortes e realmente quérennos axudar a levar adiante o noso proxecto".

A lema elixido para a festa é "sementar no centro", e Arregi recoñece que o traballo realizado ha dado os seus froitos. Foi unha "honra" para Arregi ter esa responsabilidade, e subliñou que organizar este tipo de festas demostra que van "polo bo camiño": "Nunca me cansarei de dicir que sen a ikastola non estariamos no momento en que estamos neste momento en relación co eúscaro. O camiño é difícil, é difícil vivir en eúscaro en Tafalla, pero imos polo camiño axeitado, e temos que seguir sementando e sementando, porque cando recibas a colleita merece a pena".

Pedindo modelo D en Larraga

Doutra banda, moitos centros públicos de zonas discriminadas están a traballar para lograr unha educación euskaldun. Grazas a un cambio na Lei do Eúscaro en 2015, pódese abrir o modelo D en todos os centros públicos de toda Navarra, en función da demanda, pero na realidade teñen moitas dificultades. Exemplo diso é o colexio San Miguel de Larraga, zona non vascófona.

Teñen modelos A e B, e na actualidade quen apostan polo modelo de inmersión en eúscaro teñen dúas opcións: ou quedar na escola do pobo, pero renunciar a estudar no modelo D, ou ir á escola de Tafalla a estudar o modelo D, deixando o pobo. De feito, o mapa escolar de Navarra determina que o alumno de Larraga que queira estudar no modelo D ten que ir a Tafalla.

Un grupo de pais do centro pediu ao Goberno de Navarra que abra unha liña do modelo D, pero están á espera da súa resposta.

Agurne Gaubeka, directora do Observatorio de Dereitos Lingüísticos, destaca que non é un problema deste ano en Larraga ou en Mendigorría do ano pasado, senón un problema xeral: “Desde o Goberno non hai ningunha oferta activa a favor do eúscaro, e cando as familias o solicitan todo é un obstáculo. Esta situación condiciona totalmente o modelo educativo en eúscaro, pero vemos que unha vez implantado o modelo D, cada vez son máis as familias que o apoian”.