Os seres humanos miramos á ciencia cando necesitamos coñecer con precisión a nosa realidade en calquera ámbito e afrontar os problemas de forma eficaz. Así foi na historia da humanidade, e así debería ser hoxe. Pero é frecuente que a aplicación da ciencia e as consecuencias que dela derívanse escurezan e mesmo marxinen dos distintos poderes, cando as súas convencións van por outro camiño. Neste tipo de casos, a ciencia humíllanos e, en lugar das súas claras e precisas consecuencias, priorizan e impoñen fabulaciones anticientíficas. Pois iso é o que nos está pasando. Cando a ciencia aplicada, é dicir, a sociolingüística científica ofrece afirmacións concretas, desde distintos poderes inventan a denominada “sociolingüística política” e ofrécennos fábulas sobre a situación e o futuro do eúscaro.

Hai catro anos, o Departamento de Política Lingüística do Goberno Vasco publicou o libro "Euskararen Historia do Eúscaro", composto por traballos de varios expertos e, por tanto, con intención de situarse no ámbito científico. Pero no apartado de conclusións, un destes expertos escribiu: “Pódese dicir, como nunca, que o futuro da lingua depende das xeracións presentes: si queren, utilizarano”. Esta afirmación é certamente falsa desde o punto de vista científico, na confianza de que o Goberno, a pesar da súa contribución, palie e embelece os resultados da súa Política Lingüística. Porque a sociolingüística científica deixou claro que o futuro do eúscaro depende de factores complexos e fortes, pero non só dos falantes vascos. A pesar de que os vascoparlantes queren utilizar o eúscaro, non podemos utilizalo na maioría dos casos, porque agora e aquí hai factores determinantes en contra do seu uso que dificultan o libre uso do eúscaro.

Pero, cal é a situación do eúscaro agora e aquí? Que di a sociolingüística científica? Analizando o status e uso do eúscaro, o status regrado que se chama bilingüismo é unha fábula, e non a expresión científica, xa que o castelán (tanto español como francés) e o eúscaro non se atopan nunha situación equilibrada, pois ambos dominan o eúscaro por lei e por uso. Os únicos imprescindibles son o castelán en Euskal Herria e non o eúscaro. O bilingüismo é a ideoloxía do nacionalismo lingüístico opresivo, un simple truco para substituír ao eúscaro.

O peor é que, no propio ámbito da política vasca, esta ideoloxía foi asimilada polos chamados partidos nacionalistas, que falan de “plurilingüismo” e “pluralidade cultural”, abrazando a fabulación en lugar do estudo científico. Mentres tanto, esta política lingüística autonómica vixente, a través deste “bilingüismo”, facilita a transformación de toda a sociedade en castelán e alimenta a novas xeracións que non senten euskaldunes. En beneficio do sistema español e francés, o español e o francés convértense en linguas “naturais” entre os mozos.

A ciencia márcanos alternativas moi diferentes. Debemos investir a situación social do eúscaro na situación que vivimos. Nas zonas euskaldunes debemos facer do eúscaro o idioma principal, facendo o necesario para iso. Converterse no principal polisistema vasco, aínda que para iso temos que desaprender o castelán. Si queremos pór a ciencia en favor dos vascos, polo menos, necesitamos unha Política Lingüística moi diferente.