A escola non é a casa nin a familia, pero está conceptualmente máis preto deles que o instituto, e isto máis que a universidade. Nesta última, as familias non teñen nada que dicir sobre o proceso de aprendizaxe. Teñen máis que ver no instituto (aínda que non é o mesmo o primeiro curso da ESO que o segundo de bacharel, onde algúns son maiores de idade) e na escola aínda máis. Pero a escola tampouco é casa. No fogar, o neno (ou o único fillo), fillo duns poucos, é un estudante máis na escola. É bo aprender a ser só iso. Por suposto, somos especiais e irrepetibles para os nosos achegados, pero no ámbito público todos debemos ser iguais. Non dixen o identitario: iguais, porque ninguén é máis ou menos que ninguén. Iso hai que aprender na escola. Non existe entre os temas curriculares, nin nos obxectivos, non é unha competencia. Pero é algo que se aprende a través dos feitos.

Hai tempo, chegabamos ao instituto con catorce anos, ao final da educación obrigatoria. Desde que un goberno español do PSOE implantase a LOGSE nos 90 chega con doce. Antes, os alumnos do instituto eran tratados de maneira que se achegaban ao alumnado universitario. Por exemplo, non lles controlabamos tanto como agora ir a clase: en certa medida era a súa opción. Iso si, daquela os futuros: era impensable que un alumno que non apareceu en clase durante o curso escolar, non se puxese a protestar, ou que os pais aparecesen pedindo explicacións. A maioría utilizaban moi ben a liberdade, actuando con responsabilidade e asistindo ás clases. Estar obrigado no bacharelato, entorpecendo a clase, era impensable. Pois ben, co paso dos anos, os alumnos dos institutos foron aparecendo cada vez máis como nenos e menos como mozos no camiño da vida adulta. Ao mesmo tempo, o traballo dos profesores do instituto achegouse ao que se fai nas escolas, afastándose do da universidade.

Os profesores non deberían coidar aos alumnos nos descansos, pero puxéronnos a coidar os patios e aí estamos, porque somos un corpo desmovilizado que devora todo o que nos botan encima. Algunha vez explicóuseme que nos descansos pódense ver moitas cousas sobre como se relacionan os alumnos, que poden ser valiosas para previr algunhas condutas. Sen dúbida, pero se pasamos os fins de semana con eles tamén obteriamos este tipo de información. Si no recreo hai que coidar aos alumnos (isto debería ser un debate propio), para iso habería que contratar persoal, como se contrata ao persoal que limpa cristais. Un profesor de matemáticas, de historia, de bioloxía, de filosofía ou de calquera outra materia, debe traballar sobre todo na aula, ou en saídas e excursións didácticas co alumnado en horario escolar. E na súa mesa de traballo: as horas dun profesor son sempre poucas para preparar as clases e corrixir exercicios e exames.

O proceso xeral de infantilización masiva nos institutos é absolutamente devastador. Algunhas cousas sinxelas que deberiamos saber parecen cada vez máis esquecidas: a liberdade e a responsabilidade, os dereitos e as obrigacións, son as dúas caras da moeda ditxosa. Sen liberdade non hai responsabilidade. Para poder esixir o cumprimento da obrigación hai que recoñecer unha serie de dereitos. Pois ben, a sobreprotección das familias e dos centros escolares elimina aos adolescentes, convertidos en seres mutilados, seres humanos incapaces de facerse cargo de nada que teña que ver coas súas vidas. Seres castrados, sen interese en chegar a ser tratados como adultos, mergullados na pantalla ata que se afoguen.