Que necesitas para ser feliz? Si deséxao, conseguirao. Todo é posible cunha actitude positiva. A felicidade cura todo. A felicidade non é o destino, senón a actitude a seguir para viaxar. O pensamento negativo nunca darache vida positiva, cambia de actitude. Feliz!

Podemos ver frases como anuncios de venda de produtos e servizos, libros de autoaxuda, servizos de coach cada vez máis habituais, ou perfís de redes sociais individuais. Desde a década dos 80 até os nosos días foise desenvolvendo esta chamada psicoloxía positiva, que ademais doutros moitos campos estivo moi relacionada coa economía da felicidade. Así, o economista Richard Layard, un dos principais impulsores desta corrente, destacou en 2003 a importancia da colaboración entre psicólogos e economistas para comprender a felicidade no seu conxunto.

Con todo, hai quen cuestionou dalgunha maneira esta mentalidade de expor e analizar os efectos perniciosos que pode ter un discurso baseado na psicoloxía positiva ou a psicoloxía da felicidade, entre eles o chamado happykrazia. Entre outras cousas, pensar que teremos acceso a todo o que desexamos, di que pode provocar múltiples frustracións e depresións.

Segundo a corrente da psicoloxía positiva, as condicións que inciden nas persoas para conseguir a felicidade son: 50% tendencias xenéticas, 40% actitudes persoais e 10% condicións externas. Si aceptamos isto, o 90% do logro da felicidade dependería dun mesmo e só o 10% dependería de factores externos. Isto céntrase na responsabilidade individual, é dicir, nos valores do individualismo que o neoliberalismo quere promover reiteradamente. Si non é feliz, insiste na idea de que a responsabilidade é individual, como unha illa. Dalgunha maneira, coma se o pasado, o contexto social e económico, a raza, o xénero ou a nacionalidade non tivesen influencia.

Curiosamente, de todos os valores que se podían explotar prevaleceu a felicidade, por encima da cooperación, o voluntariado ou a lealdade. Segundo o libro escrito polos autores Cabanas e Illouz, que leva o título deste artigo, creouse unha gran industria ao redor deste tema, xa que o discurso construído está intimamente ligado ao consumo. Ao fío desta idea, este pensamento non definiu a felicidade como falta de malestar, senón como un proceso persoal continuo para ser cada vez máis feliz. É máis, máis aló de servizos e produtos, temos un modelo de vida feliz baseado en formas concretas de sentir, pensar e actuar.

Para estes autores, este discurso, que en moitas ocasións é innovador, tamén se utilizou para construír a identidade do traballador. Esta mentalidade di que os traballadores que buscan a felicidade e unha actitude positiva para sobrevivir e desenvolverse en precario en moitos dos mercados de traballo competitivos que sofren un cambio radical son mellores. Así, a miúdo óuvense trazos como o autónomo, flexible, competitivo ou resiliente. Pero serven para todo o sector? Para quen son mellores estas características?

O tema da felicidade ten, sen dúbida, múltiples bordos. Ademais, en ocasións preséntasenos unha única receita máxica para conseguila: un tipo de beleza, o único modelo de vida exitosa, determinados tipos de relacións, determinados bens... Non nos gobernan as obrigacións infinitas?