Traducido automaticamente do vasco, a tradución pode conter erros. Máis información aquí. Elhuyarren itzultzaile automatikoaren logoa

"En lugar de tentar cambiar o comportamento do alumno, cambiemos a contorna"

  • Os nenos que viviron adiccións na súa infancia levan a mochila cargada á escola e a experiencia que viven na escola a carga aínda máis. Os profesores da UPV Gema Lasarte e Beatriz Garai fálannos do que a educación e os educadores poden facer nestas situacións. En xullo organizaron un curso sobre o tema. “Estes nenos non teñen que superar as matemáticas, teñen que pasar un tempo de xogo”.
Gema Lasarte (ezkerrean) eta Beatriz Garai. Argazkilaria: Dos Por Dos

Cando falamos dun neno que sufriu unha adicción, de que estamos a falar exactamente?
Gema Lasarte: Provén do concepto anglosaxón Adverse Childhood Experience (ACE). Segundo isto, na infancia hai certas adiccións que poden ser consecuencia de disfuncións familiares ou doutro tipo: nenos que sufriron unha exclusión física e/ou emocional, que sufriron abusos sexuais, vítimas de violencia de xénero ou doutro tipo, persoas que padecen algún problema de drogas paterno ou o seu encarceramento, persoas que sufriron unha catástrofe, nenos LGTB, nenos que han migrado… A adicción pode ocorrer a calquera persoa e pode converterse nun trauma nunha persoa que non nunha metadicción. Tamén está o estigma social das adiccións.En
relación coa educación, na escola temos alumnos “normalizados”, é dicir, que levan ben a marcha da escola; temos alumnos patolóxicos, con algún tipo de especificidad diagnóstica e de apoio; e temos un grupo de alumnos nas pavías (ao redor do 15% dos alumnos segundo os estudos de anglosaxóns) que non teñen diagnóstico pero que non están ben na escola, que padecen algunha adicción. É un ámbito que se traballa habitualmente en psiquiatría, neurociencias e medicamento, pero apenas en educación.
Beatriz Garai: A adhesión a un adulto, a protección do neno, é fundamental para que as situacións descritas non acabe co trauma e non convértanse en verdadeiros problemas graves na idade adulta. Pero ás veces o que che ataca é o que deberías protexerche…

É difícil imaxinar que as vítimas destas duras situacións descritas non están identificadas na escola…
Lasarte: Si, mencionei os máis duros, pero na escola hai moitos nenos con adicción nas pavías. Agora estou a estudar o caso dun neno que facía moitísimos no colexio, e a orixe de todo era a violenta separación dos seus pais. Co tempo descobren que a adhesión dos seus pais non era boa. A experiencia dos pais encarcerados en Euskal Herria tamén é moi próxima, e estas encarcelaciones non son gratuítas, temos nenos con mochilas, nenos cunha carga, pero aí tamén é fundamental o coidado, a adhesión e o apoio das familias. A escola debe contribuír a iso. E na peor das situacións, si o neno non ten amor en casa, a escola debe detelo e darlle unha segunda oportunidade.
Garai: En Estados Unidos, por exemplo, as asociacións de dereitos humanos comezaron a analizalos. Viron cantos negros e latinos expulsaban nos institutos e como moitos acababan no cárcere. Falamos de xustiza social, porque no fondo este tema expón que o trato que dá a escola a estas persoas non é xusto, que hai que cambialo.

Gema Lasarte: "A escola sinala aos nenos que son raros e especiais aos ollos dos demais, ponos en dianas e eles interiorizan esa soidade"

Que din as familias dos nenos e nenas con adicción sobre o acollemento escolar dos seus fillos e fillas?
Garai: En España pasouse un cuestionario a familias e nenos adictos á adicción, e tras analizar estes resultados, o fracaso escolar e os malos tratos son moi habituais na educación. A reacción automática destes alumnos con problemas é illarse ou acudir a condutas violentas, e ante iso castiga ou expulsa ás escolas, pero iso é como castigar á persoa muda que pide falar e non fala. A escola non entende que a reacción do alumno que vive a adicción débese ao medo e á dor, que non é algo que o fai intencionadamente. Tamén é unha consecuencia clara as malas relacións co resto de compañeiros e profesores.
Lasarte: Beatriz e eu somos profesores e pais de fillos adoptados, e a experiencia dos nosos fillos na escola puxo en marcha todos estes estudos. Os nosos nenos sufriron bullying na escola, sufriron na escola e, como moitos expertos din, estes nenos non teñen que superar as matemáticas, teñen que pasar un tempo de xogo. Pola contra, a escola sinala aos nenos que son raros e especiais aos ollos dos demais, ponos en dianas, e eles interiorizan esa soidade. Aliviar, axudar e acompañar leste autoconcepto é o que ten que facer a escola, porque os pais non podemos facer ese acompañamento desde casa, non podemos colaborar nesa socialización no centro.

Non o fan os profesores?
Lasarte: O neno que vive a adicción necesita unha atención especial na que as institucións deben colaborar. Oriéntanse políticas de apoio interesantes ás familias, pero logo enviamos aos nenos e nenas á escola e si a escola non está formada, acabouse. Hoxe en día enviar a estes nenos á escola é condenar á soidade e á exclusión. E claro que hai profesores cunha sensibilidade especial, dispostos a axudar, o meu fillo tiña un profesor dese tipo e sempre recorría a el, pero non é algo xeneralizado.
Garai: O neno que se comporta mal se pensa que é maligno, en lugar de observar o que pode estar detrás desa conduta. Existe unha gran falta de información, concienciación e sensibilidade neste tema, debido ao descoñecemento, pero non é culpa do profesorado. O profesorado necesita formación e apoio porque a miúdo quedan sós na aula, con moitos alumnos e con moita tensión. Parece que o traballo do profesor pode e non ten importancia, pero o profesor ten que estar ben formado e necesita unhas condicións e unhas capacidades, ten un papel moi importante.
Lasarte: Este ano realicei unha proba nun traballo de fin de grao dun alumno de 19 anos en formación como profesor. Tendo en conta varios indicadores, puxen nun centro a observar a 215 alumnos, a ver si era capaz de recoñecer aos alumnos que viven a adicción. Identificou a quince, compartiu os seus nomes co orientador do centro, dos cales oito eran vistos porque tiñan problemas en casa; o resto teoricamente non tiñan problemas persoais. É dicir, por unha banda, identificar aos nenos e nenas con adicción; por outro, que hai alumnos e alumnas conflitivos, con comportamentos despóticos na escola, que buscan un gran liderado, que pensan que poden facer o que queren… e que non teñen por que vivir a adicción; quizais non aprenderon a respectar os límites.

Beatriz Garai: "Cambiar a estrutura e a metodoloxía é beneficioso non só para os estudantes adictivos: un contexto baseado en experiencias e relacións positivas, protección e seguridade é beneficioso para todos"

Din que enviar aos nenos e nenas que viven a adicción á escola é condenar a eses alumnos. Como debería actuar a escola con estes nenos?
Garai: Os anglosaxóns que traballaron máis o tema utilizan a chamado Paradigma do Trauma non só na educación, senón tamén nos servizos sociais, a saúde, etc. En Gran Bretaña, por exemplo, en 300 escolas públicas está a traballarse con esta perspectiva, formando profesores e comunidades escolares. Traballan fundamentalmente a seguridade, a protección e a experiencia e as relacións positivas, cun punto de partida claro: exponse que o que hai que cambiar non é o alumno, senón a contorna, a comunidade. Se cambia a metodoloxía e a estrutura, se a educación se expón doutra maneira, o alumno tamén cambiará. No noso caso predomina o método condutivo: ao alumno que se comporta ben, o asterisco e ao que se comporta mal, o castigo prodúcese no alumno; pois, a experiencia que nos expomos é influír na contorna. En lugar de tentar cambiar o comportamento do alumno, cambiar a contorna. Neste sentido, se aquí temos experiencias parciais, escolas de segunda oportunidade, disciplina positiva… pero non unha formulación xeral que responda a esa paradigma. Pediría cambiar a mirada do profesor e de toda a comunidade, non é fácil.
Lasarte: É unha experiencia máis próxima. En Murcia, por exemplo, está a seguirse o modelo de “escolas coidadoras”, baseado na filosofía mencionada, e virán ao curso que organizamos en xullo para dar a coñecer todo.Unha
boa parte desta formulación xeral é que ten en conta a todos os alumnos. En definitiva, todos somos ou podemos ser vulnerables nalgún momento…
Garai: Si, porque cambiar a estrutura, a metodoloxía e a contorna é beneficioso non só para quen viven a adicción, senón para todos. Un contexto baseado en experiencias e relacións positivas, protección e seguridade é beneficioso para todos.
Lasarte: Aquí temos a palabra moi neoliberal, a inclusividad, o discurso tamén creamos respecto diso e respondemos legalmente, pero a realidade é nula. Se a inclusividad é proporcionar a cada un a educación que necesita dentro das súas necesidades, é falso que así se faga. Cando tes moitos alumnos na mesma clase, como acertar demo para facer inclusivo? E somos conscientes de que a combinación e a sinerxía entre a adicción, as cores, as linguas… enriquécenos mutuamente, aliméntanos o ecosistema, pero no seu lugar estamos a crear unha educación en dous carrís, a educación segregada. Clasificámonos constantemente en mozas, mozos, gordos, ricos, pobres, tuntos, rápidos… pero todos temos algo que aprender e ensinar.
Garai: É verdade que é difícil fixarse en todo con moitos alumnos, pero como profesores estamos a tentar cambiar a mirada. Con Pandemia, por exemplo, viñéronme á oficina alumnos de 19 a 20 anos contando os seus problemas, chorando… e nunca me sucedeu iso, pero ademais de ser alumnos tamén hai persoas que temos diante. Viñeron a min porque viron unha actitude máis sensible ou, polo menos, unha actitude aberta de escoita, porque alimentamos unha mirada diferente, e iso é o que deberiamos desenvolver os profesores, apoiar e escoitar realmente aos alumnos é fundamental.

Mentres chega o cambio de paradigma, non é pouco dar ese acompañamento aos alumnos. Podedes pór exemplos de casos ben levados?
Lasarte: Hai profesores que están formados neste tema e que responden ben ás necesidades destes alumnos. Saben que estes nenos teñen grandes problemas coas rutinas e que hai que facerlles rutinas, que teñen que aprender a seguir as normas e a tomar decisións, que teñen que traballar o respecto entre eles, que teñen medo aos cambios e que, por tanto, hai que actuar con coidado, que teñen grandes dificultades para desenvolver a autonomía e a empatía, que hai que axudar a axustar as emocións… que ten que facer o profesor ante isto? Dar seguridade ao alumno/a, ofrecerlle coidados e demostrarlle que está aberto a escoitarlle, anunciarlle que hai esperanza, motivarlle… En todos os centros atopará a profesores/as e orientadores/as que se formaron e que teñen moita sensibilidade, pero son minoría, porque non é algo que estea dentro do sistema, senón que é o resultado dun percorrido por si mesmos.

Na UPV/EHU, do 13 ao 15 de xullo, organizastes os cursos “Investigando e apoiando os procesos de escolarización dos nenos e nenas que viviron adiccións na infancia”.
Lasarte: O primeiro día centraremos o tema e contaremos as investigacións: que facer cando haxa problemas de adicción ou de adicción, como viven as familias de acollida e adopción o proceso de escolarización dos seus fillos e a posibilidade de que os educadores sociais entren na escola, que estamos a estudar en Zuia, porque a mirada dos educadores sociais sería moi útil nos centros. O segundo día serán os expertos na materia, sobre todo os psicólogos, sobre a escolarización, o apego e a falta de apego, os abusos sexuais… E a mensaxe do último día é que a adicción ten solución, e coñeceremos a profesores resilientes e experiencias tanto locais como murcianas. O noso obxectivo é pór encima da mesa este tema incómodo, porque todos somos responsables en parte.
Garai: E que o curso sexa un foro de debate e de sinerxías.

 


Interésache pola canle: Hezkuntza
O Reitorado exclúe das clases ao profesor da UPV acusado de acoso sexual
O Equipo Reitoral da UPV/EHU deu a coñecer a medida a través dunha nota difundida aos medios: "A Universidade confirma que o profesor que denunciaron xa está fóra das clases e non irá á Facultade ata que se aclare o caso".

"O determinismo tecnolóxico da conselleira de Educación preocúpanos: hai que entrar si ou si, de forma acrítica"
O uso das tecnoloxías está a ser obxecto de debate na Comisión de Educación do Parlamento Vasco, e para iso están a achegar a devandita comisión diferentes expertos e axentes. Falamos co equipo de responsables de Altxa Burua que pediu a normativa xeral para prohibir o... [+]

GUET Grupo de Mulleres da Universidade de Vitoria-Gasteiz
“Como é posible que o profesor siga na UPV? Leva anos atacando, e era sabido”
Tras coñecer as denuncias presentadas contra un profesor de Filoloxía Hispánica do Campus de Vitoria-Gasteiz, o Grupo de Mulleres da Universidade GUET de Vitoria-Gasteiz celebrou unha asemblea aberta. Ao longo dunha semana, recolléronse "decenas" de denuncias e testemuños... [+]

Acoso e tocamentos dun profesor
A UPV/EHU confirma que recibiu varias denuncias formais e que activou o protocolo contra a violencia de xénero
O Equipo Reitoral da UPV/EHU indicou nunha nota remitida a ARGIA que "o procedemento que marca o protocolo iniciouse desde que tivo coñecemento das denuncias" do profesor de Filoloxía Hispánica. Denuncias Na conta de Euskal Herria Instagram publicáronse cinco denuncias... [+]

Denuncian a un profesor do campus da UPV de Vitoria-Gasteiz acusado de acoso e tocamentos a estudantes
Denuncias Na conta de Euskal Herria Instagram publicáronse cinco denuncias anónimas contra o mesmo profesor, sen dar o seu nome, pero recoñecendo que é profesor de Filoloxía Hispánica. ARGIA falou con tres ex alumnos que cursaron este grao en varios anos e cunha cuarta... [+]

Estudantes organizan asembleas e mobilizacións contra o profesor da UPV/EHU investigado por difundir mensaxes "fascistas"
Os alumnos da Facultade de Farmacia do campus de Vitoria-Gasteiz subliñaron a necesidade de "organizarse contra o fascismo" e esixiron á UPV o despedimento inmediato do profesor.

LAB acorda o convenio das escolas infantís en dous días de folga
Tras 16 anos, o Goberno Vasco e o Consorcio Haurreskolak chegaron a un acordo para renovar o convenio o luns pola noite. A folga estaba convocada para este mércores e xoves, e LAB e STEILAS deixaron sen efecto as dúas convocatorias, mentres que STEILAS mostrouse pesimista co... [+]

O profesor da UPV/EHU investigado por difundir mensaxes "fascistas" denuncia que lle substituíron a identidade nas redes
"Ata que non se aclare o tema, o profesor non volverá ao campus", dixo o reitor Joxerramon Bengoetxea, quen engadiu que se puxo en marcha unha "mediación" para investigar que sucedeu e ver que facer ante iso. O presidente do Consello de Estudantes da UPV/EHU, Iñigo Ugedo,... [+]

Ikamak denuncia ao profesor do Campus de Álava da UPV/EHU que difunde "mensaxes fascistas"
O grupo de estudantes Ikama denunciou que un profesor da Facultade de Farmacia da UPV/EHU difunde "mensaxes fascistas" nas redes sociais. O pasado mes de setembro, a UPV/EHU expulsou a un profesor do Campus de Leioa polas súas mensaxes nas redes sociais.

2025-02-07 | Gedar
Os alumnos conseguen que o profesor agresor do colexio Eunate da Txantrea márchese
Segundo explicou a IA da Comarca de Pamplona/Iruña, este profesor sexualizó aos alumnos e xustificou as violacións. O pasado venres realizaron unha sentada e puxeron en marcha unha recollida de firmas para botar ao profesor.

Ez ei dakite zergatik

Hezkuntza Sailak ez ei du ulertzen publikoko langileak zergatik joan garen grebara. LAB sindikatuari galdetzea dauka. Sindikatu horrek akordioa sinatu zuen sailarekin, 2023ko apirilean. Urte bi geroago grebara deitu dute haiek ere, aurrekoetan ez bezala, Hezkuntza Sailak... [+]


A Generalitat quere prohibir o móbil en todas as etapas do ensino obrigatorio
A conselleira de Educación da Generalitat de Cataluña pretende prohibir o móbil nos centros educativos, desde a Educación Infantil até o final do Ensino Secundario Obrigatoria. Tamén ten como obxectivo analizar a ausencia de material tecnolóxico nas aulas de até 6 anos e... [+]

2025-02-05 | Tere Maldonado
Claustros de profesores ou como mellorar o mundo

Profesor de Historia en homenaxe a un ex compañeiro que acaba de xubilarse. Bravo e máis bravo!

As leis educativas subliñan a importancia de fomentar o pensamento crítico no alumnado. Pero o claustro de profesores, nun tempo un espazo de debate de ideas e contraste de... [+]


Judimendi: Centro estigmatizado modelo A en Escola de Barrio modelo D
O colexio público Judimendi de Vitoria-Gasteiz foi unha escola segregada que acolleu a alumnos de toda a cidade, fillos de familias de orixe estranxeira. Pero ademais de pasar do modelo lingüístico Á o modelo D, grazas ao proceso de sentir a escola e de atraer ás familias... [+]

Eguneraketa berriak daude