Voume cinco minutos antes dunha reunión e vou correndo a ver si queda algunha invitación, nos cascos desde a Cabeza. Recibín un balonmán na praza de San Francisco –como non–, saudei a algúns alumnos e cheguei ao Txoko dos Xigantes. Non hai invitación, pero Jokin é tan xeneroso como sempre no portal. Deixoume o seu sitio.

Un fermoso piano ocupa case toda a tarima. Á beira unha guitarra e xente sen cadeira sentada no solo. Unha vez escoitei que a tradición se converte nunha tradición que pasa da man de tres xeracións. Si son tres xeracións e tres edicións equivalentes, a choiva só necesita traducir no ciclo Kantu eta hitza do ano que vén para converterse en tradición. Menos mal que a visita deste ano foi só cuestión duns minutos.

Mikel Urdangarin canta para gardar uns momentos para sempre, aínda que ás veces os feitos arránxanse un pouco para embelecer as letras –como moitos outros–, por iso quizá levamos esperta a eternidade. Non é fácil manter unha representación en solitario durante hora e media, pero o fillo do pintor conservou a súa presenza, aínda que á chegada de América o jet lag tíñao. Escoitamos cancións vellas e non tan vellas e máis pasadores do normal, por esquecemento dalgunhas letras impresas. Os paxaros axúdanlle nalgún tramo instrumental.

Como Ana, Urdangarin tamén ten unha canción feita en tirón dunha noticia sobre incendios. Unha muller madura morreu queimada en Reus, sen diñeiro para pagar a calefacción e coa casa chea de cera. As coplas cardíacas son coplas deste impacto. Quizá todo se poida cambiar, quizais si hai camiño por algún sitio…

Foi bertsolari zornotzarra, e quizais é por iso polo que se mantivo a atención do tema público, para estar só no tablado, ou transmitilo, e para improvisar dignamente ante situacións inesperadas. Jon Lopategi foi mestre de bertsos e para el tamén ten cancións.

A pesar de ser o pobo máis bonito do mundo, Urdangarin escribiu a Vitoria máis dunha canción, e ademais dixo que todas as cancións son cancións de amor, sexa cal for o tipo que sexa. Cancións de amor ou contra o medo, en fin, o mesmo. Nese sentido dedicou o último con piano. Leva catro anos aprendendo a tocar e vese máis torpe que coa guitarra. Por primeira vez vin ao zornotzarra en directo e o que vin é o que esperaba, nin máis nin menos.

O anoitecer cheira a verán e as dúas nenas de catro ou cinco anos que estiven ao meu lado bailaron como no verán, encantadas, baixo a atmosfera das palabras de Lauaxeta, mentres escoita o que escribiu Ane ou no ambiente do café da sobremesa.