Nos últimos meses coñecemos en Euskal Herria e en todos os países occidentais a subida xeral de prezos máis alta que non se coñeceu nos últimos trinta anos. Desde hai tempo, as baixas taxas de inflación quedaron atrás e os prezos tomaron unha forte tendencia á alza. Por exemplo, entre abril e este ano o Índice de Prezos ao Consumo aumentou un 8,7% en Navarra e un 7,8% na Comunidade Autónoma do País Vasco, batendo todas as marcas.

O tradicional enfoque liberal no diagnóstico da inflación pon o acento na política monetaria expansiva utilizada pola maioría dos gobernos occidentais e o Banco Central Europeo para facer fronte á pandemia. Desde este punto de vista, a ampliación da cantidade dispoñible supón un incremento dos prezos dos bens e servizos. E por iso, para facer fronte a esta subida de prezos sería necesario limitar a cantidade de diñeiro e incrementar os tipos de interese. Por tanto, pódese prever que a era dos tipos de interese moderados dos últimos tempos está a piques de terminar, xa que en Estados Unidos produciuse un cambio de tendencia e está previsto que se materialice na Unión Europea a curto prazo.

En calquera caso, os incrementos dos prezos de 2021 e 2022 proceden da oferta. Por exemplo, os prezos do petróleo mundial estalaron a primavera pasada. Doutra banda, desde o pasado verán comezáronse a dar fortes subidas doutras materias primas enerxéticas. E coa explosión económica tras a parada da pandemia, as cadeas de valor dos semiconductores e outros bens intermedios indispensables para a industria desbordáronse. En consecuencia, os prezos destes inputs tamén aumentaron considerablemente. Este ano, a invasión de Ucraína e as medidas económicas adoptadas contra Rusia agravaron aínda máis os prezos dos alimentos e a enerxía. A estes factores concretos hai que engadir o incremento inxustificado da marxe de rendemento das grandes empresas. Estas son as principais causas da inflación actual.

Por tanto, non hai que observar a política monetaria expansiva nin o comportamento dos salarios para comprender as subidas xerais de prezos. Por iso, incrementar os tipos de interese ou limitar os incrementos salariais, máis aló de ser socialmente inxustos, non son medidas eficaces para limitar o crecemento dos prezos actuais. Se o Banco Central sobe os tipos de interese oficiais, encarecerá o investimento e os créditos de préstamo e, por tanto, freará as vendas, a actividade económica e o emprego. Isto suporía unha nova recesión que non interrompería a tendencia á alza dos prezos.

Outra estratexia para combater a inflación é a limitación dos salarios. Como adiantei, esta medida non só sería retrógrada, senón irrelevante para dominar o crecemento dos prezos. Por unha banda, os salarios non están detrás do crecemento xeral dos prezos actuais. Segundo Eurostat, no Estado español durante os últimos 21 anos o peso dos salarios na renda nacional ha retrocedido un 3.5 por cento, o beneficio dos rendementos e as rendas de capital. E no ano 2021, cando os prezos se incrementaron, foi peor, xa que o poder adquisitivo dos asalariados diminuíu un 2,2%. Por outra banda, a tendencia á alza da diferenza prezo/salario non se corresponde coa situación actual. Nestes tempos os excesos de beneficios das grandes empresas e oligopolios e os custos non laborais, como a enerxía, son os que están a estimular os prezos.

En lugar destas medidas inxustas e estériles, a loita contra a inflación debería incidir na oferta e nos principios estruturais, ampliando o marco da xustiza social e ecolóxica.