Trátase, fundamentalmente, dun lugar de consumo de drogas baixo a supervisión e seguridade dos profesionais. Cal é a historia deste tipo de salas?

Xurdiron en Europa na década dos 80, anos despois de que a heroína entrase nos Estados Unidos. A primeira sala abriuse en Suecia, tiña problemas como aquí: a droga que a xente collía ou inxectaba na rúa, as enfermidades, a alarma social… Pensaron que sería bo crear un sitio para ir tomar droga en determinadas condicións: con hixiene, con médicos, con axuda para inxectar... Para que o consumo non sexa tan prexudicial. Desde alí estendeuse o modelo a toda Europa, e na actualidade hai 78. Isto abriuse en 2003 baixo a responsabilidade dos Médicos do Mundo e desde 2014 xestionámolo nós. En España só hai isto e en Barcelona.

Como sobe cada un a este tren? Os usuarios adoitan vir pola súa conta?

Para vir, unha persoa só necesita ser maior de idade e inxectar ou inhalar heroína ou cocaína. Ou as dúas cousas. Ninguén pode entrar para asar un allo porro ou tomar anfetamina. Hoxe en día, polo menos, así é. E os que veñen adoitan vir pola súa conta. Pero tamén traballamos na rúa e cando vemos aos consumidores presentámonos: sabes que hai esta sala? Porque algúns non o saben. Somos moi prudentes, ás veces demasiado prudentes, para non queixar aos veciños, e ás veces non saben onde estamos, aínda que saiban que hai unha sala como esta en Bilbao. Doutra banda, traballamos coa administración e imos aos centros de saúde para dicir “estamos aquí”. Moitos pensarán que facendo iso estamos a chamar a consumir.

Non será fácil calcular a porcentaxe de persoas consumidoras de drogas.

É moi difícil. Nós sabemos que neste sete anos viñeron aquí 1.063 persoas. Polo menos unha vez. É moito.

Veñen consumir baixo a mirada. Que significa “mirada”?

Cando veñan por primeira vez, todos deben entrevistarse, ou polo menos seis meses sen vir. Chamámoslles normas, e son normas simples, pero moi importantes, somos moi firmes en cumprilas, porque si non isto pode ser en Brooklyn. Por unha banda, como digo, teñen que ter polo menos 18 anos. Doutra banda, non se pode consumir nada fose das habitacións de consumo (non verás drogas nin no corredor nin nos aseos…). Existen dúas salas, unha de inxección e outra de inhalación. Non aceptamos agresións, nin físicas nin orais, nin contra persoas nin materiais. Quen golpea un golpe sobre a mesa vai temporalmente á rúa. E respéctano.

Por que só heroína e cocaína?

Boa pregunta. Todos somos conscientes do risco da heroína e sabemos que tamén coa cocaína podemos ter outros graves problemas. Con outras drogas, pero... Inxectada ou queimada é a clave. Ao principio estivemos en dúbida se era necesario un cuarto para fumar...

Perdoa, dixo que os riscos da heroína son ben coñecidos. O máis grande é compartir xiringa?

O máis grande é a sobredose e morrer en dous minutos. Por iso, supervísase a cantidade e calidade. Levamos mostras á UPV/EHU, temos un acordo con eles, si vemos aquí reaccións estrañas enviámoslles drogas para que o analicen.

E si inhálanse, iso non ocorre?

Efectivamente. E algúns dicían que esa habitación non era necesaria porque non había tanto perigo. Pero o problema é que para queimar cocaína hai que preparar unha base, “cociñar”. Aquí, en Bilbao, e na península Ibérica en xeral, esta base realízase habitualmente con amoníaco. E é tóxico. Nós dixemos que o iamos a facer doutra maneira, co bicarbonato, e que tamén lles ensinariamos a facelo así, pero ao principio nós tampouco sabiamos preparalo, aprendemos dalgunha maneira. E esta é a única sala europea que non utiliza amoníaco. Por outra banda, si hai sobredose de heroína ou cocaína podemos facer algo, pero no caso doutras drogas –metanfetaminas, anfetaminas…– non podemos prestar atención axeitada. Na actualidade.

Cal é o perfil dos usuarios?

Como é habitual neste sector, hai moitos máis homes. Normalmente, a porcentaxe de mulleres sitúase en torno ao famoso 15%. O ano pasado, por exemplo, foi do 14%. A idade media é de 46 anos. Pero temos xente de 18 a 19 anos tomando heroína.

Din que non había moita heroína, xa…

Sempre se di que non está, porque devandito isto acabarase o problema. Pero a realidade é esta. Aquí temos o programa de intercambio de xiringas, e, por suposto, as cantidades son inferiores ás dos anos 80, pero o ano pasado demos unhas 80.000 xiringas.