A guerra de Ucraína puxo a tremer a actividade económica en Europa e no mundo nas poucas semanas que pasaron do 24 de febreiro de 2022. Xa rompeu as súas gretas en todos os campos a quen tentaba resucitar da recesión provocada pola pandemia COVID-19, a maior dos últimos cen anos. Pero… É a economía, ademais de prexudicada polas armas, a arma máis importante desta guerra?

Kurt Cobb, norteamericano especializado en enerxía, escribe en Resource Insights: “Chega o III. Guerra Mundial, pero non é como esperabamos. Non nos descoidemos: o campo de batalla desta guerra abarca todo o mundo e é eminentemente económico. Cando Rusia atacou a Ucraína, as outras grandes potencias non enviaron os seus soldados e tanques, senón que organizaron unha guerra económica xeral como nunca se viu”. Até que punto pode causar danos e quen sufrirá máis?

As sancións económicas impostas contra Rusia polo que se chama Occidente (EEUU, Unión Europea, Australia, Xapón…) non comezaron en febreiro de 2022. Oito anos antes, en 2014 Rusia invadiu Ucraína e conquistou o Crime impondo unha gran cantidade de sancións a autoridades, empresas e personalidades rusas que responderon prohibindo moitas importacións procedentes dos seus rivais. Segundo Wikipedia, as primeiras sancións afectaron principalmente a Rusia, afundíndose rapidamente o rublo ruso, pero tamén os países da Unión Europea sufriron perdas.

Despois da invasión deste ano, os rusos enfrontáronse a toda a serie de sancións económicas. Varios oligarcas e outros cidadáns rusos son expropiados de bens. Os países occidentais e os que se uniron a eles prohibíronse a Rusia vender toda tecnoloxía para producir gas e petróleo, como calquera aparello electrónico, tecnoloxía, etc. que poida utilizar o exército. Tamén se prohibiu conceder créditos a estas compañías enerxéticas e aos bancos do Estado ruso. O Banco Central Ruso secuestrou os seus reservas mundiais de 400.000 millóns de dólares en divisas. Rusia foi expulsada do sistema SIFT que canaliza as relacións entre todos os bancos do mundo. A lista é interminable.

“A Rusia lanzáronlle ademais unha bomba atómica financeira”, explica Sergei, ex viceministro de finanzas ruso de Aleksashen. Doutra banda, o ministro francés de Finanzas, Bruno Le Maire, declarou que a Unión Europea "empuxará até o punto de afundir" a economía rusa. O redactor xefe da BBC, Faisal Islam, afirma que estas medidas son máis que as penas habituais “un tipo de guerra económica”, cuxo obxectivo é derrotar a Rusia nunha profunda recesión, deixando sen diñeiro aos bancos e provocando unha inflección de sida.

Recentemente, o experto en historia económica Nicholas Mulder publicou The Economic Weapon: the rise of sanctions as a tool of modern war (“A arma da economía: a proliferación de sancións como instrumento da guerra moderna”). Mulder conta que, tras a Primeira Guerra Mundial, as potencias imperialistas comezaron a utilizar sancións económicas. O entón presidente de EE UU, Woodrow Wilson, dicía con penas que “son máis terribles que a guerra. (…) Son un remedio terrible, non producen un só morto fóra do país que sofre o boicot e non hai unha nación moderna que poida facer fronte a unha presión deste tipo”.

Na revista de ATTAC, referente do movemento altermundialista, o economista Michael Roberts escribiu tamén sobre a guerra económica contra Rusia: “Lémbranme os asedios medievais, como dominaban as cidades coa fame, sen acción militar”. Pero nun mundo globalizado, as penas económicas constitúen unha arma moi moderna, como as armas químicas ou as bombas nucleares. Conseguirán ceder aos rusos?”.

Roberts cre que a economía rusa está a afundirse. Citando as estimacións do Instituto Internacional de Finanzas, este ano descende un 15% “e isto non se viu en Rusia desde a década de 1990, a súa economía retrocedería a niveis de hai vinte anos ou anteriores”. O Fondo Monetario Internacional calcula a recesión aos rusos nun 10%. Eurasia Forum, apaixonado pola globalización neoliberal, reivindicou: “EE.UU. e os seus aliados causan un enorme prexuízo económico a Rusia sen un só tiro”. Os occidentais, con todo, non deberiamos tocar as campás demasiado pronto: “Si Rusia –di Kurt Cobb– vese encerrada nun recuncho, podería pensar que non ten outra alternativa que reforzar máis a guerra militar contra os inimigos, forzando aos inimigos a negociar co temor dos ataques nucleares e alcanzando un acordo para acabar a guerra económica”.

Nesta guerra, Moon of Alabama, que claramente dá a razón a Rusia, fixo un cálculo xusto ao revés: More Sanctions On Russia Will Destroy Europe (“Máis sancións a Rusia destruirá a propia Europa”). Na súa opinión, o contraataque económico de Moscova púxose en marcha coa decisión de cobrar en rulos o petróleo, gas, trigo, potasa, titanio, aluminio, paladio, neón, etc. que vende ao mundo. “A partir de agora, EE.UU. e a Unión Europea deberán pagar toda a enerxía que consomen moito máis e as súas economías veranse en recesión. (…) Joe Biden pide a Europa que se suicide para apoiar á industria americana. (…) Con estas medidas e os desastres das sancións impostas a Rusia por EE.UU. e a UE a nivel europeo, a situación das súas economías provocará cambios de réxime nalgúns países europeos”.

A propia guerra de Ucraína, e a dinámica das penas e as contradicións… que hai que pasar a Europa? A multinacional consultora McKinsey elaborou dúas hipótese. No mellor dos casos, o final da guerra leve e as sancións non amplían a enerxía de Rusia ás exportacións, o Produto Interior Bruto europeo quedaría este ano un 0,0%, un 2,1% en 2023 e un 4,8% en 2024. Pero se a guerra se prolongase, agravando a crise de refuxiados en Europa e castigando aínda máis a Rusia, entón estariamos en recesión, tanto en 2022 como en 2023.

En moitas partes do mundo, Ucraína e Rusia, un dos maiores produtores de alimentos básicos das criaturas de Ucraína e Rusia, causaron xa a guerra grandes problemas para conseguir o pan de cada día. As consecuencias neste campo agravaranse aínda máis nos próximos meses, xa que Rusia é unha das principais potencias dos fertilizantes químicos: produce o 23% do amonio que consome o mundo, o 14% da auga, o 21% do potasio… Os campesiños do País Vasco tamén deben notalo.

As comidas diarias encargaranse a curto prazo, pero a guerra económica que Occidente organizou a Rusia supón un cambio moito máis profundo a nivel xeopolítico. O economista liberal Martin Wolf de Financial Times dixo: “A coincidencia da guerra, os graves problemas de abastecemento e a alta inflación provoca unha desestabilización, como aprendeu o mundo na década de 1970. (…) A longo prazo probablemente organizaranse dous bloques cunha gran brecha, na globalización afrontaremos de forma rápida e sacrificaranse os intereses das empresas á xeopolítica”. Europa, atrapada na competencia xeopolítica de EEUU e Rusia.