A situación actual é tan bruta como a expliquei eu?
Si, moi. En case todos os centros públicos e privados de Euskal Herria utilízanse aplicacións de Microsoft ou Google. Estas empresas souberon introducirse no “negocio” da educación.

A educación pública, remunerada con diñeiro público, promove a propiedade pública. Como permitimos que os negocios privados entren dentro deste proceso? Como en moitos
outros ámbitos, os últimos gobernos apostaron pola privatización, como o fixeron cos comedores ou coa limpeza. No proceso de dixitalización tamén se actuou da mesma maneira. Por exemplo, no caso de Microsoft, o Goberno asinou grandes contratos de moito diñeiro.

Aínda que a subcontratación está moi estendida en moitos ámbitos da vida, quizais non o vimos así na infraestrutura informática da educación.Sen
apenas conta, os servizos e programas destas multinacionais integráronse nas nosas vidas. Ofrécennos moitas ferramentas “gratis”. Os cidadáns cremos que non pagamos nada, pero a recompensa son os datos persoais que lles damos e a publicidade que recibimos. No día a día os servizos destas empresas están tan estendidos que na educación tamén os asimilamos con naturalidade. Si leyamos que McDonald’s vai xestionar os comedores do colexio, todo o mundo sorprenderíase. A pesar de que Google e Microsoft son empresas do mesmo tipo, os profesores, os pais e toda a comunidade educativa en xeral foron devorados. É un problema grave.

Falan de soberanía tecnolóxica para revolucionar a situación. Que significa iso na educación? Estes
softwares pechos, que non poden saber como funcionan os usuarios, traballan con datos moi sensibles, entre os que se atopan os alumnos de menor idade. Notas, notas, comunicación cos pais… A néboa non existe e estes datos están nos computadores das multinacionais norteamericanas.

A soberanía tecnolóxica significa que todo isto xestionémolo nós mesmos. Só o software libre garánteche transparencia –saber como funciona o programa ou que fai cos nosos datos–. Ademais, máis que deixar os nosos datos en mans de empresas privadas, preferimos pór a educación nos servidores controlados pola comunidade ou nos do Goberno Vasco.

“O software libre, Linux, ferramentas descoñecidas, que hai que polo todo patas para arriba… iso é unha gran movida”, ouviriades en varias ocasións.
Si, moitas veces. Hai razóns suficientes para dicir que este argumento non é certo. Demostrouse en moitos proxectos que se están levando a cabo nas escolas. Na miña escola todo faise con Linux e non hai ningún problema. Non fai falta ser experto neste tipo de ferramentas. Nós adaptámonos aos cambios e os alumnos facémolo aínda máis rápido. As plataformas libres son tan útiles como as multinacionais e ofrecen máis posibilidades.

Diñeiro público, código público?
Eu creo que así debería ser. Invístese diñeiro público en aplicacións que deberían ser abertas a todos os cidadáns.

A dixitalización converteuse nunha palabra máxica. Agora todo ten que ser dixital. Dixeron no Parlamento que o proceso de dixitalización na educación é moi rápido e ademais non foi planificado.
Levamos cinco puntos como punto de partida para unha dixitalización eficaz, euskaldun e integral. Cando se expón a dixitalización desde as esferas superiores, sempre o fan como novidade, xa que a ferramenta só se beneficia da dixitalización. Está claro que iso non é así. Hai estudos sobre os problemas que supón para mozos e non tan novos estar moitas horas diante das pantallas. Facer todo de forma dixital quítanos a capacidade de traballar algunhas competencias básicas. Os xefes de Non e Silicon Valley tamén o viron e levan aos seus fillos a clases non dixitalizadas. A dixitalización ofrece algunhas posibilidades, pero aquí houbo unha mala dixitalización sen planificación. Parece ser que queren dixitalizar cada vez máis no novo acordo educativo. Isto é un erro grave. Deberiamos analizar até onde hai que dixitalizar a educación. Os nenos de dous anos necesitan a tablet na escola? É prexudicial que beneficioso.

Ademais, preocúpanos como se gasta o diñeiro no novo material. Agora que chegaron os fondos europeos, non se cantos millóns van gastar na compra de novos computadores cunha vida de tres anos. Non é un modelo sostible. Na ikastola de San Juan de Luz realizaron unha bonita experiencia, rehabilitaron os antigos computadores e puxéronos en marcha co sistema Txiki Linux.

Tiveron en conta algo das súas achegas?Consideramos
sorpresivamente que algunhas das nosas achegas tivéronse en conta na nova lei, pero non é suficiente. Están recollidas de forma moi difusa. Deixan aberta a porta para facer unha cousa ou a contraria.

Aos poucos vaise estendendo o debate, pero tamén se van pondo cada vez máis trabas. Os chromebooks están a chegar ás escolas e aí non se pode instalar nada. Son totalmente pechos. O Goberno diche que tes que usar Microsoft ou Google, non dáche máis opcións. Por tanto, debemos estar a facer “trampillas” para poder utilizar dalgunha maneira plataformas libres.

Desde o punto de vista dos recursos, que necesitariamos para canalizar o cambio?
Existe un gran buxán de recursos humanos. Non hai formación específica. Ademais da persoa que decida que tipo de dixitalización necesítase en cada escola, é necesario que analice e implante a parte técnica. Hoxe en día, isto faio unha soa persoa e pode ser calquera profesor de educación física, música ou que lle tocou, porque simplemente lle gusta andar un pouco cos computadores.

En moitos casos é esa xente a que impulsou Google. Por que? Porque é o máis sinxelo ou porque foi a opción máis fácil que lle puxeron. Porque o Goberno ou o Berritzegune ofreceron formacións sobre produtos de Google ou Microsoft, por exemplo. O profesor non ten culpa.

Tes que estar moi empoderado para saír deste modelo pecho.
Si, moi informada. Non é un tema o que está en plena rúa. Este é un dos maiores obstáculos. O empoderamiento da xente é un dos nosos obxectivos.

En calquera outro tipo de proxecto público existen licitacións, preséntanse os proxectos e selecciónanse en función duns criterios. Neste tema parece que non, que as portas Microsoft e Google entraron de fronte.
“Feita a lei, feita a trampa”, din en castelán. Non houbo máis opcións sobre a mesa.

Por tanto, a elección é eminentemente política.
Si, claramente.

Se se trata de prácticas moi diferentes ao modelo de aquí. Por exemplo, en 2019 Alemaña prohibiu o uso das plataformas de Google, Apple e Microsoft nas escolas ou o que se está facendo recentemente en Barcelona. Podes explicar este último? Un
grupo de pais de Barcelona preocupados polo inevitable uso de Google por parte dos seus fillos na escola uníronse e puxéronse en contacto coa asociación Xnet. O Goberno de Cataluña decidiu seguir traballando con Google, polo que finalmente tocaron a porta do Concello de Barcelona e conseguiron financiamento para crear unha plataforma baseada en software libre, adaptada ás súas necesidades e instalada en servidores seguros. Con este software levouse a cabo un programa piloto en cinco escolas de Barcelona. Debido á boa experiencia, o ano que vén teñen intención de estenderse a outras escolas, para o que está previsto un maior desembolso económico.

O Concello destinou 140.000 euros para substituír a Google na escola. Parece unha bobada.
O Goberno paga moito máis nas licenzas cada ano. Isto deixa claro que o diñeiro non é un problema. O problema é a falta de vontade política, a ignorancia, os intereses de algúns…

Esta plataforma de Barcelona está feita, é libre e está ao alcance de todos.

No proxecto de Barcelona tamén se nos explicou o concepto de soberanía alimentaria: 0 quilómetros. Todo o
desenvolvemento informático da plataforma foi realizado por empresas de Barcelona. En Euskal Herria tamén temos moitas empresas que traballan con software libre, que son expertas nestes temas. Este tipo de proxectos fomentan a economía local: a utilización de axentes da contorna, cooperativas ou empresas para satisfacer as nosas necesidades. Neste sentido, todo é un beneficio.

Entón, que facer en Euskal Herria? Cales son os pasos para pór en marcha este tipo de proxectos?
Hai que actuar por arriba e por abaixo. En todas as vías. A educación afecto á lei, transmítenos a mensaxe na sociedade, infórmanos, fainos ver cal é o problema que temos na educación… Cada vez máis pais e nais achegámonos ao grupo. Se os pais queren conseguir algo, hai que facer forza, porque o cambio vén de aí. Calquera persoa preocupada pode dirixirse a nós a través da canle aberta Librezale Telegram en Educación ou hezkuntza@librezale.eus.