A historia da alpinista tolosarra Edurne Pasaban é coñecida: Aos 31 anos, tras ascender ao seu oitavo ochomil, tentou suicidarse baixo unha depresión e pasou varios meses nun hospital psiquiátrico.

Con todo, chama a atención que o estalido da crise psiquiátrica non foi a súa presión como deportista de elite, nin a morte nas expedicións, nin a perda de dous dedos no camiño.

A depresión non se curou no monte, senón en casa. Cando volvía a Gipuzkoa (co corpo esgotado, co corazón orgulloso) ninguén lle esperaba porque os seus noivos non aceptaban a súa vida. Rompían a relación ou, peor, desaparecían sen dar explicacións.

“É normal, chica, coa vida que levas…”, dicíanlle a Edurne os da súa contorna. Pero, entón, por que os homes do grupo tiñan tanto fillos como mulleres? Por que non tiñan que elixir entre familia e alpinismo? Mire, porque se sabe que a muller é o descanso do guerreiro, e que ese guerreiro é un home.

Na entrevista que lle fixen a Pasaban explicoume que na terapia entendeu que a orixe do seu sufrimento non era a montaña, senón a dependencia afectiva. Cando o cultivou saíu ao mundo, volveu ao alpinismo. Conseguiu ser a primeira muller do mundo en subir o catorce ochomiles. O monte, el e o seu fiel amante, atopoulle esperando.

Esta historia demostra que o poder social imposto polo patriarcado ás mulleres é máis asfixiante que estar na cima do Everest, é dicir, nacemos para ser esposa e nai, e esa tarefa está contraria ao noso éxito profesional. A dor que provoca este dobre destino é máis asfixiante que a falta de osíxeno. De feito, na mente das mulleres heterosexuais de máis de 30 anos que queren ser nais se superponen dúas inquietudes: “Alguén me vai a amar?”, “conseguirei que o pai dos meus nenos coñézase a tempo?”.

Noemí López Trujillo realiza unha análise de xénero e clase deste malestar no seu libro O ventre buxán. Sinala que, ademais da precariedade que se profundou na nosa xeración, os desequilibrios que condicionan as relacións heterosexuais obstaculizan o desexo de maternidade. De feito, os homes non soportan tanta presión biolóxica ou social como as mulleres. Ademais, non deben enfrontarse ao dilema de elixir entre o traballo e a familia. Unha opción para a autonomía é ter unha soa nai voluntaria, pero é evidente que este modelo de familia esixe unha gran protección social e uns recursos económicos.

O comunicado que o colectivo Euskal Herriko Gazteak difundiu o 14 de febreiro co hashtag #SanValentHIL propuxo unha alternativa ao modelo de amor romántico que, aínda que non menciona o nó maternal, pode ser útil para liberalo da familia nuclear: tecer unha rede comunitaria de relacións de calidade, máis aló da parella, con amigos, veciños ou militantes.

A economía feminista lembrounos que non somos seres autónomos, senón interdependentes. Por iso, igual non deberiamos ir ao psicólogo só as mulleres, senón tamén os homes machistas que nos queren obrigar a renunciar ás nosas paixóns.

Quizais un problema máis grave que a nosa dependencia afectiva é o propio sistema patriarcal capitalista, que nos fai crer que, ademais de primar o amor, temos que elixir entre a nosa carreira e a creación dunha familia.

Quizais para coidar da nosa saúde mental necesitamos tanto feminismo como terapia.