As mans teñen unha variada simboloxía. Coas mans condúcese o mundo e con puños fortes apóiase o mando. O poder tamén loita cos puños, recollendo os dedos e levantando as mans cara arriba. As mans son necesarias para quen sempre foron perdedores da vida, xa que só iso foi un instrumento para sobrevivir. Temos nas nosas mans escritos o noso pasado e o noso futuro. Xogamos coas mans o relato da nosa sociedade. Entre moitas mans, Esti Maguregi, Argenis Mesa, Marta Brancas e Irune Lauzirika, crearon o documental Latsariak, sobre os lavadoiros dos barrios de Bilbao e as mulleres que alí traballaban. Deron a palabra a varias mulleres que coñeceron esta realidade, para crear entre todas elas un relato escrito nas mans cóncavas, para dar testemuño do que viviron.

Antes do inicio do documental realizouse unha breve performance no Hika Ateneo de Bilbao. Unha muller limpa unha saba branca e cólgaa nunhas cordas que colgan sobre o escenario. Coa saba perdeuse no seu interior, coma se a saba branca habería tomado cativerio. A vida dos melancólicos tamén foi así: escravo do traballo, sen posibilidade de escapar. Pasaron toda a súa vida na auga golpeando as mans contra as pedras. Ás veces lavábanse as súas roupas de casa, ás veces as dos demais, sempre a cambio dun pouco de salario.

As mans son a relación entre o pasado e o futuro. Os latsaris fálannos dun Bilbao inexistente. Estes lugares onde se lavaba a roupa dos traballadores das minas ou a roupa de casa dos barrios obreiros desapareceron aos poucos a mediados do século pasado. O capitalismo, xunto á supremacía da sociedade de consumo e a colonización das lavadoras automáticas por parte dos obreiros, adquiriu non só o espazo físico, senón tamén a vida ligada a esta profesión. Os ríos contamináronse polas verteduras das fábricas e Bilbao converteuse no monstro que devoraba todo.

As lavandarías foron un punto de encontro para as mulleres que se dirixían ao lavado de roupa, foron zonas de fraternidad e refuxio. Alí pasaban horas na compañía doutras mulleres, lonxe das miradas espías dos homes, que non se achegaban se non era o gardián do lavadoiro. Zonas de protección, si, mesmo gaiolas, xa que as lavandarías eran útiles para a disciplina. Estes lugares húmidos lembraban ás mulleres que se reunían neles cal era o lugar que a sociedade decidiu para elas, e cal era a súa función. O día dos traballos estrangulábanse. Para que nunca se esquezan, causoulles ganchera: a dor das mans. As súas mans encartadas, en forma de auga, son testemuño da súa vida.