Flag Rede: Predatory European ships help push na India Ocean tuna to the brink (“Bandeira vermella: Os barcos depredadores europeos levan á extinción o atún do Océano Índico”). Este é un título bruto que resume un desastre ecolóxico que a industria pesqueira europea está a actuar lonxe das súas fronteiras. Publicou Mongabay, un dos medios de referencia mundial en materia de medio ambiente e conservación, asinado polo xornalista indio Malavika Vyawahare. A crónica está composta por: European tuna boats dump fishing debris in Seychelles waters ‘with impunity’ (“Os barcos europeos atuneros ceden os residuos das artes de pesca en augas de Seychelles ‘con impunidade total’). Un das reportaxes máis lidas de Mongabay en 2021. Non será porque os vascos nos fixemos eco.

“Os barcos controlados pola Unión Europea levan máis de tres décadas pescando o rabil (Thunnus albacares), un dos maiores bens desta rexión. Agora o número de atunes está case no fondo e, parado o exceso de pesca, fallaron os plans de revitalización”. A negociación levada a cabo pola UE e o Comité do Atún do Océano Índico (IOTC polas súas siglas en inglés) en marzo para canalizar a crise ecolóxica tamén fracasou, segundo Vyawahare.

A pesca de atún factura cada ano miles de millóns e hoxe en día a pesca máis próspera do mundo é o Océano Índico, en concreto o do Oeste, o mar entre as illas de Seychelles e o leste de África, que move ao redor de 1.000 millóns de dólares ao ano (881 millóns de euros). A medida que se esgotaron os bonitos e os cimarrones do Atlántico, as flotas europeas, fundamentalmente francesas e españolas, recorreron a estas augas da beira africana para colleitar este peixe que os europeos consomen con gran apetito. Ademais do rabil, tamén pescan listado (‘Katsuwonus pelamis’) e patudo (‘Thunnus obesus’).

Cando en 1982 a Organización das Nacións Unidas recoñeceu aos Estados a propiedade das augas de 200 millas da súa contorna, Seychelles, Madagascar, Mauricio, Comores atopáronse con este enorme tesouro... E como os países pobres carecían de infraestrutura e tecnoloxía para explotar grandes bandos de peixes, pronto se achegaron ás axudas europeas… Os primeiros xefes coloniais, ofrecéndolles subvencións a cambio dos dereitos de pesca. Por exemplo, os Seychelles reciben actualmente, co último convenio, 5,3 millóns de euros anuais en concepto de compensación á UE. Os barcos da UE pagan ademais aos Seychelles 80-85 euros por tonelada de atún capturado. Os modernos vapores atuneros, unha das maiores factorías navais do mundo, dedícanse á pesca de cerco, rodeando o saldo de peixe con redes de até dous quilómetros de superficie. No que respecta á Unión Europea, na auga hai quince barcos con bandeira española e doce coa francesa.

RELACIÓN NEOCOLONAL

Trece máis levan a bandeira dos Seychelles, aínda que son propiedade dos europeos. “A documentación da UE –di Vyawahar– revela que a compañía Pesqueira Vasco Montañesa, S.A. (Pevasa) ten a embarcación Praia de Anzoras. Albacora S.A. utiliza tres naves baixo bandeira de Seychelles, S. Echebastar tres, Inpescak bi e Atunsa bat. Todos son do País Vasco (Spain’s Basque Country), que desde sempre foi o forte da industria pesqueira europea”.

Por suposto, hai máis vapores que non son da UE no Océano Índico Occidental, aínda que Mongabay non os menciona. A IOTC menciona nos seus informes aos de Corea, Xapón e sobre todo aos de China, algúns deles pescando sen permiso nin control algún.

A influencia da pesca intensiva ha emerxido fite: A IOTC sinalou nun informe que as cantidades de rabil poden entrar en colapso para o ano 2026. O propio IOTC puxo en marcha en 2016 o plan de recuperación do atún, co obxectivo de reducir as capturas nun 15% mediante a implantación de barcos a bordo. Pero a axencia xa recoñecía o ano pasado que nos anos seguintes, polo menos, os da UE capturaran por encima desas cifras, en concreto os españois non informaron do 30% das capturas en 2018.

Vyawahar tamén recibiu a opinión do OPAGAC, patronal dos bapores españois: “Desde a década de 1960, as compañías investiron moito nestes países, tanto en buques pesqueiros como en plantas de procesado. Desenvolveron a industria do atún en Seychelles, Mauricio, Madagascar e Kenia, creando 15.000 postos de traballo”.

O certo é que un goberno como o de Seychelles ten pouca capacidade para supervisar o traballo da poderosa industria pesqueira europea, cun orzamento anual modesto de 350 millóns de euros. Como controlar que os buques cumpren as medidas de control, por exemplo a notificación continua das súas posicións ou o recoñecemento completo da cantidade de peixes desembarcados? Como evitar que estes barcos perdan na auga moitos artefactos plásticos utilizados na pesca de cerco, danando as augas e costas de alta biodiversidade?

Desta maneira, a captura de rabil de atún segue sendo business as usual. A pesca industrial ha recibido miles de millóns de axudas nas dúas últimas décadas, tanto da UE como de España e Francia. En 2020 máis de 100 científicos denunciaron publicamente a súa utilización para “promover a sobrepesca e aumentar o desastre do mar”.

Malavika Vyawahare: “A maior empresa que envasa atún nos seychelles, na India Ocean Tuna Ltd., simboliza a desigualdade que existe entre os países de aquí e Europa en torno ao atún. Thai Union/M.W. é o seu propietario. Brands, líder no envasado de atún, ten a súa sede en Tailandia. Compra case todo o atún aos vapores da UE, envía a maior parte do atún á UE sen pagar impostos e emprega sobre todo a traballadores importados”.