En 2009, coincidindo coa presentación da candidatura da capitalidade cultural, viñeron as primeiras inquietudes e críticas. A Capital da Tortura San Sebastián ou os adhesivos culturais do Capital difundíronse moito. Así mesmo, en abril de 2010, Cantas mensaxes… varias (2016) estafas! Baixo a lema "Coa lema", numerosas comisións de festas, asociacións de veciños e asociacións de apoio ao eúscaro organizaron unha concentración.
En calquera caso, cando Bildu tomou o proxecto, as críticas reducíronse até 2014. O logo xigante DSS2016EU, situado na ladeira do monte Igeldo, tapáronse baixo a lema AHT TAV EZ Móveche! movementos, cumprindo a bahía da Cuncha con dez días de reivindicación.
Alguén lembrará, como recoñeceu Itxaso, como foron de noite Odón Elorza do PSE-EE, Denis Itxaso, Jorge Letamendia e Alberto Rodriguez "vestidos de chapeus de choiva" a retirar a cuberta e a restablecer o logo de DSS2016EU. O feito de que o ex alcalde mostrásese disposto a pasar á acción di moito da situación que vivía a cidade. Porque a imaxe adquiriu especial relevancia en Donostia 2016. O movemento contra o TAV organizou tirando da acción os primeiros debates: Azpiegiturak, TAV e Capitalidade Cultural 2016: Transformación cultural ou mercantilización da cidade?
Destas reflexións xurdiu o movemento Desokupatu 2016, que recollía as primeiras reflexións da seguinte maneira: "Cremos que a Capitalidade Europea 2016 é unha ferramenta para a comercialización da cidade, cunha clara orientación á promoción turística da ‘marca’ para facer de San Sebastián unha mercadoría. A ‘cultura’ é un reclamo para facer vendible o espazo urbano e a cidade”.
O antropólogo barcelonés Manuel Delgado realizou en 2015 unha prestixiosa charla na que xa se deron moitos debates e víase que o proxecto non ía traer o que se dicía. A conferencia chamábase "a cultura como escusa" e nela falábase do "mercado das cidades", a idea de vender a cidade como marca. "Este tipo de proxectos denomínanse con principios abstractos universais: convivencia, paz, cultura… Neste caso, ninguén pode estar en contra da cultura. En definitiva, que é a cultura? ".
Delgado tamén buscaba a convivencia: "Eu na rúa non vexo á xente enfadada. Cal é a convivencia? Queren impor unha visión: ‘A cultura venceu o conflito’. Trátase diso, de pacificar, e de facer as cidades submisas, amables e dignas".
Para el, a capitalidade, ademais de vender a cidade, vende figurantes: "Todo é un anuncio publicitario no que cada un ten o seu papel, o sorriso, niso consiste a participación". En definitiva, "trátase de estender a cultura da clase media, para a xente de clase media, nunha cidade na que todo o mundo é de clase media. E os que non o son, ou non o parecen, serán eliminatorios".
Para entón, os movementos populares donostiarras sumáronse á venda da marca da cidade da capitalidade. E isto, nun contexto de crecemento continuo.
Sen dúbida, o problema do turismo e a vivenda en San Sebastián é un fenómeno que se agudizou nos últimos anos. Nos datos, con todo, o crecemento é menos mecánico. Na táboa superior contabilízase o número de pernoctaciones en hoteis sen ter en conta outras pernoctaciones. Entre 2011 e 2019 realizáronse 574.096 pernoctaciones máis nos hoteis de San Sebastián (un 30% máis).
As cifras son moito máis altas se se ten en conta Airbnb e outros aloxamentos turísticos. En 2016 estimáronse 1.894.610 estancias, ademais de hoteis (600.000 máis). De feito, o tema dos hoteis cobrou notoriedade na cidade, coa apertura de 45 novos hoteis desde 2016 en San Sebastián, con máis de 3.000 camas.
Airbnb conta, a finais de 2021, con 1.432 fogares en San Sebastián. Delas, 982, é dicir, o 68%, corresponden a propietarios con varias propiedades: FeelFree Rental, por exemplo, ofrece 129 casas e The Rentals Colection 72.
Tamén influíu na vivenda. En 2015 o metro cadrado custaba 3.627 euros e en novembro de 2021 o prezo ascendeu a 4.925 euros. En canto ao aluguer, o prezo do aluguer en abril de 2016 era de 11,9 euros por metro cadrado en San Sebastián, en xaneiro de 2021, de 15 euros. Supón un aumento do 26,05%.
É imposible marcar á única responsable no proceso de turismo e especulación que viviu a cidade. O coñecido geógrafo David Harvey tamén recoñeceu no seu libro Cidades Rebeldes que o conflito entre ETA e os Estados afectaba o turismo en Euskal Herria.
A partir de 2011, como dicía Delgado, había que ensinar aos investidores que a cidade estaba pacificada. E para ese discurso serviu o 2016.
En calquera caso, o xornalista Aingeru Mungia anunciou nO Diario Vasco en 2014 o que estaba a piques de suceder no artigo Os grande péganse por Donostia [Os magnates loitando por San Sebastián]. O interese das grandes marcas de Inditex e de todo o mundo na cidade remárcase cando "San Sebastián se atopaba en Boga" e iniciouse o proceso de compra dos seus edificios.
A porta á porta do 2016 afirmábase que era un "incentivo" para as grandes marcas e o turismo, e o máis importante, que en 2015 ía acabar a lei das rendas vellas. E anunciouse en bruto: "Os comercios que levan décadas pagando alugueres moi baixos terán que tirar a persiana. Os grandes están aí, con anzois e redes peláxicas, esperando que as mellores pezas lévellas á boca".
2016, con todas as súas boas intencións, formou parte dun proceso máis global da cidade, demostrando a Europa, ao mundo, que era un bo lugar para o investimento. Os carteis "San Sebastián non está á venda" xa non teñen demasiado sentido. San Sebastián xa foi vendida e non nos queda nada.
Iazko abenduko egun bat izan zen, larunbat goiza. Ahoz aho zabaldutako informazioari esker izan nuen filmaren proiekzioaren berri eta kulturgune batera joan nintzen, Donostian, gauza handirik jakin gabe: zer ikusiko genuen pantailan, sarrerarik ordaindu behar ote zen, zenbat... [+]
Donostiako Udalak eta Donostia 2016 kultur hiriburuaren zuzendaritzak kalkulatu dute kultur hiriburuak 47,1 milioi euro utzi dituela hiriko ehundura ekonomikoan. Kultur hiriburuaren aurrekontua 46,8 milioi eurokoa zela.
Azkar pasa da Donostia Europako Kultur Hiriburu izan den urtea ezta? Nolanahi, errepasatzen hasita etorkizunean ere zeresana eman dezaketen gaiak plazaratu dira proiektuaren inguruan. Donostia 2016ri begiratu diogu, Donostia 2017tik.
Jaurlaritzarentzat momentu egokia dirudi probatzeko ea kulturaren gauza honek balio duen normalizazio sozial eta politikoa lortu izana poltsikoratzeko ere.
Europako hizkuntza gutxituetako hiztunen eskubideak bermatzeko sortu da Donostiako Protokoloa. Kursaal Jauregian egin dute honen aurkezpena. Kontseiluak eta Donostia Fundazioak sustatutako proiektuak 185 neurri ditu bere baitan.
Larunbatean, 11:30ean hasita zuzenean ikusi ahal izango da zuzenean ARGIAn.
Hizkuntza Eskubideak Bermatzeko Protokoloa Europako 50 bat hizkuntza komunitatetako ehundik gora eragilek sinatu dute. Abenduaren 17an, ekimenaren bultzatzaileek, Donostia 2016 Europako Kultur Hiriburuak eta Kontseiluak, Donostian aurkeztuko dute. ARGIAk streaming bidez... [+]
Donostia 2016 Europako Kultur Hiriburutzak zentsuratutako lan batzuk Antiguako Txantxarreka gaztetxean jarriko dituzte ikusgai larunbatean.
Espetxeetan eta zentro psikiatrikoetan dauden pertsonek egindako lanak biltzen dituen erakusketa batetik erretiratu ditu antolakuntzak euskal presoei zegozkienak: "Biktimei min eman diezaiekegu".
Donostiako udaletxearen aurrean protesta egin dute kolektibo eta eragile ugarik deituta, Demokrazia Zuzenaren Foro Globalaren irekiera ekitaldia baliatuz. “Donostia ez da eredugarria demokrazian, Donostiako Udalak jardunaldi hauen aurkezpenean dioen bezala”.
Donostiako udaletxearen aurrean protesta gisa kontzentrazioa deitu dute azaroaren 16an hiriko hainbat taldek: Satorralaia, Errausketaren Aurkako Mugimendua, SOS Miracruz 19, Stop Desahucios, Eleak/Libre, LAB. EH Bildu eta Ahal Duguk ere babesa adierazi dute. Egun horretan... [+]
Europako Kultur Hiriburutzaren aurkako Donostia Saldu eta Suntsitu kolektiboak, Letaman gaztetxeak eta hainbat musika taldek festa antolatu dute azaroaren 19an, Intxaurrondoko gaztetxean bertan. Jakinarazi dutenez, Mozal Legearen ondorioz, hirian 7.000 eurotik gorako isunak... [+]