Jáurena xa fixera o cálculo: esta é a última tempada de rugby. Que son as cousas, é posible que o saúdo chegue antes da súa vontade e de forma indeseada, xa que o equipo feminino de ASB retirouse do nivel Elite por parte da dirección o pasado 17 de novembro para denunciar as súas condicións tras plantar aos xogadores nun partido. Dixemos un pouco antes á diocese; ao pechar este artigo aínda non se deu unha solución ao asunto. Achégase o tempo de Jáurena de quitarse as botas e mergullarse de cheo entre os números.

O balonmán foi o teu primeiro deporte, pero despois eligiste o rugby. Por que?

No rugby sinto de verdade a min. En calquera caso, díxeno sempre: se tivese que abandonar o rugby e elixir outro deporte, sería un balonmán. Ambos son deportes de equipo e o contacto é un compoñente básico. Pero hai unha cousa que fai especial o rugby: ao chocar co adversario, sempre necesitas a dous ou tres membros do equipo, sobre todo no posto de pé. No balonmán, os contactos son predominantemente mentais.

Empezou a xogar ao rugby aos dezaseis anos, ao principio cos mozos. Como lembra os seus inicios?

Empecei na boa época do rugby. Hoxe en día hai mozas que empezan a xogar ao seis ou oito anos. Antes, con todo, as cousas eran diferentes: algúns dos meus maiores empezaron na época universitaria, fíxese. Eu fixen a proba en Baztan, cos mozos, porque non hai grupo de mozas. Xuntámonos unhas dez mozas e alí non podiamos xogar un partido: só se poden formar equipos mixtos até os dezaseis anos. Nós só podiamos adestrar e ao final decidimos ir a Pamplona.

En plena adolescencia, axudouche a desenvolver o rugby como persoa?

Así é. Todo se reuniu: abríronseme moitas portas, coñecín a moita xente con afeccións similares ás miñas… Son idades difíciles, a túa identidade está a construírse e é moi importante sentir que fas ben as cousas e que se valora o teu traballo. A experiencia de Pamplona permitiume traballar a confianza. Fun a un novo sitio, a practicar un novo deporte con novas persoas, e ese paso díxeno eu, non os meus pais.

Cando sentiu que podía percorrer o rugby?

Un membro do equipo dicíame que tiña moita facilidade. Non lle facía moito caso, pero as cousas foron cambiando aos poucos. Porque cando subía unha sangría na preparación, o meu xogo melloraba moito e gozaba moito. O coñecemento deste desenvolvemento animábame moito. Ao facer o esforzo sempre recibía o premio. Tiven bastante pronto a oportunidade de xogar na selección de Euskadi, mesmo debut en Primeira División.

Getxo deulle a oportunidade de xogar á máxima categoría de España. E logo traballou en Nova Zelandia durante un ano. Como che xurdiu a oportunidade de ir alí?

Alí a cultura do rugby é moi forte e o seu soño era xogar alí. Esta opción sempre estaba na cabeza. Un día falei cun coñecido de Nova Zelandia e explicoume as condicións para estar alí. Porque unha cousa é ir de vacacións e outra facer unha longa estancia. O permiso obtíñase por medio dun sorteo e soliciteino sen avisar a ninguén, pensando que non tería sorte. Pois me tocou e, convencidos dos seus, funme a el. Acababa de terminar os estudos universitarios e aínda non comecei a traballar. Era un bo momento.

Como foi a experiencia?

Xenial, xoguei con algúns xogadores da selección local e contra outros. O rugby vive dunha maneira moi diferente, é coñecido por todo o mundo e pódese ver en calquera lugar. Colléronme as mans abertas nun club de alí e, a pesar de ter un nivel moi alto, ofrecéronme moitas posibilidades de xogar. Aprendín e gocei moito.

Volvendo a casa, empezou a xogar en Baiona, na máxima categoría de Francia. Hai moita diferenza coa liga española?

A liga francesa é outra cousa. As mozas de Baiona acababan de ascender á categoría principal e o adestrador ofreceume a posibilidade de volver porque xogara unha tempada antes alí. Sempre tiven que coller o coche para adestrar, e o de Bayona era a opción perfecta: podía xogar bastante preto de casa e nunha liga moito máis forte. Era unha contorna propicia, con algúns dos membros do equipo que coñecía. Tamén existía a posibilidade de falar en eúscaro. Veume moi ben xogar na liga francesa, porque o nivel de contacto e a esixencia de adestramentos é maior. Fun facendo o meu sitio aos poucos, e aínda que non son de aquí, sinto como en casa.

Hai unhas semanas estalou o conflito: decidiron non presentarse a un partido para protestar polas malas condicións do club.

É certo que o club nos dá pouco apoio, pero non estou de acordo coa forma na que se formulou a queixa, e prefiro non falar do tema.

En xeral, en que condicións operades na liga francesa?

Hoxe en día moitos clubs pagan algo aos seus xogadores, pero a liga non é profesional. Ninguén vive só do rugby. A excepción son os que xogan na selección francesa, xa que a Federación lles contrata a media xornada. Estas mozas viven con ese contrato e co que lles dá o club. Pero en ningún caso reciben o diñeiro dos mozos. A súa liga ten unha forza enorme. A diferenza é enorme, como ocorre en España no fútbol. A nivel de club, eu nunca recibín diñeiro por xogar ao rugby, é dicir, sempre tiven que traballar para poder seguir xogando ao rugby.

Vostede é profesor de matemáticas. Pois tes que resolver cada día un problema difícil para conciliar o traballo, o deporte e a vida persoal.

É difícil, non lle vou a mentir. Teño que traballar oito horas ao día e logo tres veces por semana teño que ir adestrar a Baiona. Ademais, todos os días hai que facer o traballo de ximnasio e outros exercicios. Fóra disto apenas me queda tempo, e por casualidade tes que facer sacrificios. O curso pasado só estiven seis meses adestrando grazas a un proxecto da selección española. E vin claramente a diferenza: se descansas ben e estruturas ben os teus adestramentos, o teu rendemento mellora cada mes.

Con todo, todos os sacrificios que hai que facer merecen a pena. Se non, deixarías o rugby antes.

Págase caro, pero si merece a pena. Cando estás nun ambiente que che fai sentirche ben como persoa, por que deixalo? Tiven que reducir moito o tempo dedicado aos meus familiares e amigos, pero o rugby é algo que hai que vivir agora. Logo non o terei. Esa é a mentalidade que tiven nestes anos. O que realmente me coñece sabe o que me dá o deporte.

Que é exactamente o que o rugby deuche durante todos estes anos?

O rugby axudoume enormemente a coñecerme e deume moita experiencia. Fíxome feliz. Máis que con vitorias ou trofeos, quedo con momentos especiais vividos cos compañeiros do equipo.

Vostedes chocan unha e outra vez entre si, e, con todo, os rugbilistas compiten con gran deportividade. O terceiro tempo tamén está aí, para falar cos adversarios despois dos partidos.

Dentro do campo hai moitas situacións nas que hai que actuar con violencia, e iso úneche tanto co equipo como cos rivais. Desde fóra parece un deporte moi violento, pero a dureza únenos. Ao final, o contacto é un dos compoñentes básicos deste deporte e sabemos como debemos actuar ao chocar.

Que quede claro: o rugby non é o mesmo que o fútbol americano.

O balón ten a mesma forma, pero non teñen nada que ver. As leis son moi diferentes: por exemplo, no fútbol americano podes pasar o balón a calquera sitio e facer plaqueado a calquera persoa, teña ou non o balón nas mans.

Que características fan falta para ser un bo rugby?

Sacrificio e constancia, como en todos os deportes. Por outra banda, eu necesito un físico forte, porque actúo no posto de basea. Hai perfís moi diferentes no grupo. Os que nos enfrontamos temos que facer máis esforzo. Os que están detrás deben traballar a habilidade e a velocidade.

O último gran reto da túa carreira era clasificarche coa selección española para o próximo Campionato do Mundo, e non foi posible. O fracaso acelerou a decisión de retirarse?

Antes tiña claro que seguiría coa selección española até o final do Campionato do Mundo. Pensaba deixalo todo á vez, pero volvendo a casa resultoume imposible aceptalo. Cando has interiorizado durante moitos anos certos hábitos e rutinas, cambiar todo de súpeto é moi duro. Por tanto, volvín a adestrar, e ten todo o aspecto de que vou xogar esta tempada. Saíu moitísimo xogador, e chego moitos mozos, e seguirei coa intención de axudar.

Vaslle a despedir a afección, pero o oficio está aí. O buxán non será total.

Dediquei moito tempo ao rugby, pero continuando coa vida exterior. Non o deixei todo. Teño compañeiros de equipo que só xogaron ao rugby na selección e agora, ao chegar a casa, non teñen nada. E iso é moi duro. Tes 30 anos e estás sen traballo ou sen terminar os estudos. E, sobre todo, sen ningún proxecto. Eu, polo menos, teño o meu traballo e vivo coa miña parella. Teño a vida bastante construída. Con todo, a miña vida cambiará radicalmente. O que vén vai ser bo, pero é doloroso que deixes atrás aquilo que viviu con paixón. É un proceso que require elaboración interna. Cando estás no deporte é moi importante a mente, pero o futuro tamén hai que preparalo, sendo consciente de que isto acabarase nalgún momento.