Coa intención de facer algo en común, en 2016, varias mulleres de Euskal Herria comezaron a reunirse e Tupust foise pechando con citas. Colectivo. Considerando que as voces dos bordos tamén eran escasas na construción do cómic en eúscaro, a conciliación do cómic e o feminismo foi un dos obxectivos principais que se marcaron. Pero, como se recolle no número 1, enuméranse máis obxectivos: formar unha comunidade de autores, romper con esta rede novos proxectos, organizar proxectos, romper con formas ríxidas de creación e confundir aos autores profesionais cos amateurs. Trazada a folla de ruta, oito persoas lideraron o colectivo –Amets Gurbiola, Maitane Gartziandia, Paula Estévez, Irati Eguren, Maite Caballero, Loinaz Lekuona, Ainara Azpiazu e Maite Gurrutxaga– e convidan a outros creadores a participar en cada número. Así, xunto ás obras dos creadores que están detrás do proxecto, publican obras de artistas convidados en cada antoloxía. Neste último, Dom Campistron, Irati FG, Regina Salcedo, Yolanda Mosquera, Mikel Larraioz, Ane Zaldibar, Aintzane Usandizaga, Mércores (Maddi Zumalabe e Jon Aranguren), Susana Martín, Irkus M. O lector pode atopar firmas de Zeberio, Josune Urrutia e Raisa Álava.

O primeiro Tupust que se focalizó en torno ao “eu”! (Txalaparta, 2019), cuxo tema central é “Zu”. Así se decidiu nas reunións iniciais, dando voltas á idea de formar unha triloxía. Crendo que no primeiro traballo a fórmula funcionou, decidiron seguir como estaba previsto. A segunda antoloxía abarca dezasete obras de 21 creadores, e aínda que en cada unha delas faise unha interpretación propia do tema dado como punto de partida, os membros do colectivo consideran que o feito de ter unha mesma base dá homogeneidad ao traballo. Para que o resultado tivese unha unidade estilística, nesta ocasión tamén se han impreso follas en dúas tintas, a laranxa e a azul, co obxectivo de axuntar a estética e as diversas formas narrativas dos autores. Están satisfeitos co resultado, grazas á experiencia da primeira edición, xa que tamén tiveron a oportunidade de corrixir erros e mellorar: substituír a pel mate pola plastificada e engadir solapas. Mentres falan, utilizan con satisfacción o froito do traballo.

Elección da autoedición

A pesar de acumular experiencia e coñecemento coa primeira edición, a segunda non foi o resultado dun proceso infrautilizado. “Do anterior aprendemos moitas cousas, o que facilitou a saída do segundo libro. Pero logo introduciuse un factor que non existía na anterior, o da autoedición. E isto alargou un pouco o proceso”, explica Gurrutxaga. Din que a promoción do libro, os envíos, etc. tiveron que facerse cargo dos traballos que habitualmente realizan as editoriais. Non era esa a súa intención inicial, xa que estaban a pensar en volver publicala cunha editorial. Con todo, “apostamos polos autores invitados, e a mellor opción con eles foi acudir á autoedición para chegar até o final”, afirma Gurrutxaga.De feito, as condicións das editoriais non permitían publicar unha obra que abarcase a todos estes autores.

Estévez fixo unha lectura respecto diso: “Hai obras moi atrevidas, bastante diferentes en canto a narrativa, imaxe ou tema, ou que se afastan do modelo de cómic que se ve no habitual. Na contorna non hai moitas editoriais tan atrevidas no campo do cómic. En xeral, pódese dicir que o cómic que se publica aquí é bastante conservador”. E na mesma liña, así o di Azpiazu: “As editoriais de Euskal Herria están a publicar afortunadamente cada vez máis cómics, pero eu creo que o medo a non ser economicamente rendible segue entrando ante os produtos. Porque é verdade que Euskal Herria non é unha sociedade cómica”. Consideran que no fondo de todo existe unha comprensión precisa e limitada da práctica do cómic: “Téndese a pensar que hai unha narrativa universal e única, e o que sae dela percíbese coma se non formase parte dela, como marxinal e despreciable”, explica Azpiazu. Tupust! o feito de que Spring Magazin en Alemaña sexa a referencia máis importante na súa creación, parécelles que di moito sobre o panorama próximo, por falta de referencia.

“Unha das nosas intencións era traer ao centro formas de narración que nos gustan e interesan”, lembrou Gurrutxaga. Estas intencións foron referendadas polo equipo, a pesar de que o camiño é cheo de retos. Iso si, manifestan claramente que quererían facer ese camiño coas editoriais no futuro. “Unha editorial é unha ferramenta importante”, coinciden o tres.

Lectores fieis detrás

A pesar de que tiveron que asumir máis tarefas das que esperaban como consecuencia da autoedición, non foi o único que saíu do proceso o cansazo. Ademais da promoción e venda do libro, ven obrigados a montar unha tenda na rede e, unha vez creado o establecemento, decidiron facer unha preventa. As peticións sucedéronse, demostrando que o proxecto conta cunha rede de lectores que apoian o proxecto e que compran sen ter que ver o produto. “Estas persoas comprárono a cegas porque lles gustou o primeiro. Ter xente dese perfil é un tesouro”, di Azpiazu.

Os últimos exemplares de Tupust! chegan ás librarías e ás casas, onde o colectivo se atopa na inquietude polas impresións do libro. Nese futuro próximo teñen agora a mirada xarada, pero pedímoslles que se fixen nun momento máis longo. Cando se preguntan si quérese publicar un terceiro número de Tupust! no futuro, responden que é unha incerteza. “Aínda que nun principio expomos unha triloxía, aínda non sabemos si imos chegar a publicar a terceira. Á fin e ao cabo, traballar en equipo supón un gran desgaste, e si a iso súmaselle a necesidade de recorrer á autoedición…, aínda é máis desgaste para nós. Por tanto, haberá que ver si publicaremos o terceiro número. Si temos forzas, quizais”, di Estévez.