Illada de todo, invisibilizadas, acumuladas nun recuncho da illa, coa cidade máis próxima a oito quilómetros e rodeadas dunha barreira arame dobre de tres metros. Un novo espazo construído de 150.000 metros cadrados no que se converteron 240 colectores en aloxamentos para un total de 3.000 sen papeis. Entre os inmigrantes, 150 policías e 60 axentes de seguridade, incluídas as cámaras e os drones, están a exercer a función de control de forma continuada. As autoridades gregas advirten que pintarán os colectores en verde para confundilos co medio ambiente da zona e atascar o máis posible o día a día dos gregos e turistas. A contorna dos internos, con todo, é gris, co talo dominante e pouco verde.

Este é o “campamento decepcionado” da illa de Samos, chamado Zervou, construído para inmigrantes. Abriron as súas portas o 20 de setembro e teñen outro catro deste tipo, todos eles en Grecia: Illas Kos, Leros, Lesbos e Chios. Pasando por Turquía, os inmigrantes gregos teñen acceso a Europa. Pero cortarán o camiño e manterán nestes campamentos os solicitantes de asilo, así como os que serán expulsados de Grecia rexeitando o asilo.

Grazas ao uso de tecnoloxía punta, Zervou rima con control extremo. “A nova xeración de campamentos”, vista desde os ollos das autoridades europeas e gregas. “Un pobo real para solicitantes de asilo que ofrece todos os servizos”, segundo Filio Kyprizoglou, director do centro.

Trátase de edificios de nova construción, brancos, modernos, construídos grazas ao diñeiro público de Europa –a UE destinou 276 millóns de euros a Grecia, asumindo plenamente a construción dos cinco campamentos–. Se os campamentos con chabolas de madeira e tea como Vathy ou Moria deixaron á vista a crueldade da política migratoria europea, seica Zervou non aparece a primeira vista? Talvez, pero a diferenza de Vathy ou Morian, en Verzou está a facerse un uso extremo das novas tecnoloxías, e esta é a nova cara desta crueldade. “Este campamento é mellor que as teas de Vathy, si é aire acondicionado, wifi, cociñas, auga… Pero até cando me chamarán “refuxiados”? Son tenso con ser sempre controlado e verificado, me estresa ser prisioneiro”, pódese ler o testemuño dun refuxiado iraquí no medio de comunicación Mediapartat, bloqueado na illa de Samos nos últimos tres anos.

A ONG Médicos Sen Fronteiras ten claro: “Estamos ante un centro penal”. Todo está pensado para que os inmigrantes non poidan saír ao exterior, é dicir, ao público en xeral: lavandarías, sitios de internet, supermercados, escolas, campos de xogo... teñen á súa disposición os principais servizos imprescindibles no interior dos valos arame.

Cecilia Sanfelici, da estrutura Europe Must Act, aposta por unha política migratoria baseada nos dereitos humanos e a solidariedade, ve unha curva no campamento Zervou: “Claro, xa existen os campamentos desesperados e controlados, xa temos os campamentos rodeados de paredes de formigón, pero a apertura deste campamento de Samos simboliza unha nova fase, é un novo paso para obstaculizar a integración dos refuxiados”. Así, este illamento extremo levoulles a reducir drasticamente as posibilidades de aprender grego, de recibir axudas de asociacións e de captar emprego.
control extremo,

Por encima dos dereitos humanos

Ademais dos inmigrantes e as Organizacións Non Gobernamentais, a atención tamén é desde Europa: “A privación de liberdade a longo prazo e en gran medida ten consecuencias moi graves para a saúde mental, especialmente para os nenos”. Son palabras de Dunja Mijatovic, comisaria de Dereitos Humanos no Consello de Europa. Os desprazamentos están totalmente controlados por policía, cámaras, valos, portais electrónicos e ordes de regreso forzadas ás 20:00 horas, sen que os asilados poidan saír do campamento ata que este sexa expulsado de Grecia. Unha das características deste espazo é o seu investimento en tecnoloxía extrema e intelixencia artificial. Ao entrar, para abrir a porta, os inmigrantes teñen que mostrar a pegada dactilar. Agrúpanse en función da situación de cada un (idades típicas, familias, persoas con asilo rexeitado,...) e deben mostrar un “documento magnético” para poder pasar dun sitio a outro.

Os drones e as cámaras tamén están a gravar todo, 24 horas sobre 24 horas, e desde un punto de control situado en Atenas todo o interior é minuciosamente observado. “Grazas á intelixencia artificial poderemos detectar concentracións fortes e enfrontamentos”, anunciou o ministro grego de Inmigración, Notis Mitarachi. Grecia inviste en novas tecnoloxías de control, cunha dotación de 36 millóns de euros, e a Unión Europea volve ser a principal fonte de ingresos. Sorprendente e decepcionante, recibiu diñeiro do plan Next Generation EU da Unión Europea. No contexto do COVID-19, e até 2026, a Unión Europea gastará oficialmente 800.000 millóns de euros para impulsar a economía e responder os retos da dixitalización e a transición enerxética. Por tanto, tamén se destinará este diñeiro á liberación de persoas inmigrantes.

Un elemento interesante na entrevista que o xurista Petra Molnar realizou no medio polaco Gazeta Wyborcza: “É evidente que non debemos esquecer a reivindicación da protección da vida privada, pero necesitamos unha visión máis ampla, é dicir, da influencia das tecnoloxías de deshumanización e de menoscabo da dignidade. Tamén debemos ter en conta a complexidade da experiencia humana, atendendo a múltiples razóns para exiliarse ou pedir asilo”. Imprescindible. Con todo, a intelixencia artificial e as novas tecnoloxías non son capaces de facelo. A axencia Frontex considera unha ferramenta importante, a estrutura responsable do control e xestión das fronteiras europeas. A Unión Europea tamén vai polo mesmo camiño. Mentres visitaba a zona de Zervou, o ministro do Interior francés recomendou a construción deste tipo de campamentos en España e Italia.