Como se acendía Poxpolo?De
pequena encantábame facer teatro e disfrazarme de pallaso cando se achegaba o circo e sempre pedía ao meu avó a Tolosa ou a San Sebastián. Con 16-17 anos dixéronme que na escola necesitaban monitores para facer saídas, xogos, etc. cos pequenos. Animeime e co meu amigo Iñaki inventamos os pallasos Poxpolo e Mokolo para os nenos e nenas do noso pobo. O segundo ano vimos que algúns nenos se acordaban dos pallasos do ano anterior e algo se acendía no meu interior.

Como é o teu pallaso?
A min gústanme as sketches, os pallasos do circo. Rir, espertar de súpeto os sentimentos. Sentimentos sempre bailando. E eu creo que ese é precisamente o segredo do noso Circo, que crea emoción. O momento máis bonito é cando sacas un sorriso dun momento á emoción. Cando os espectadores nos din que se riron e chorado, paréceme que cumprimos o obxectivo. O da maxia do circo podería resolver un tópico, pero é así. Non hai máis palabras.

De que ri a xente?A
xente ri de ti mesmo, da túa situación, cando te ris.

Somos todos consumidores de humor?
Si, porque é necesario. Os seres humanos, nós mesmos, necesitamos para liberar e para sentirnos mellor. Pero, por moi importante que sexa, non daranche premios por rirche. A min quizais me dean un premio por falar en eúscaro, pero non por facer humor. E iso tamén sería doloroso, porque o eúscaro é a miña lingua materna. Sería estraño que Iker Galartza fixese un circo en castelán ou francés, non? Ademais parece que os vascos temos que demostrar que estamos como outros, que damos o nivel doutros. E é que a xente aínda se sorprende pola presenza de artistas vascos nos circos. Os vascos tamén sabemos facer o circo como gañamos as olimpíadas.

O circo queda lonxe de moita xente?
E déronlle mala fama ao circo nas últimas décadas, entre outras cousas porque utilizaban animais e, ademais, coidábano mal. Isto prexudica enormemente ao circo. Normalmente vese algo sucio, abandonado e decadente. Cando dixen que tiña que montar un circo sorprendíase á xente e dicíanme que estaba tolo e iso xa non estaba acabado.

O circo é algo moi antigo. Os gregos xa fabricaban acrobacias. Aquí recóllense moitas manifestacións artísticas: música, acrobacias, teatro, danza... A min paréceme que si isto chegou até o noso tempo, por algo será e terá que seguir, pero, no noso caso, na nosa lingua.

O humor vese sempre como algo secundario?
Si, quítaselle importancia. Ás veces a xente pensa que non hai unha obra detrás dela, pero se visionaran máis dunha representación dar conta de que aí hai un gran esforzo, que non son simples pensamentos que xorden de súpeto.

A mellor improvisación é a que está escrita?
Si. E ao mesmo tempo necesitas capacidade para deixar o guión aberto. Vas probando e mellorando. Hai que buscar a improvisación, pero sen ensuciarlo todo. É dicir, sen cambiar a base nin roubar o tempo ou o protagonismo aos teus compañeiros que che acompañan. Isto é como o fútbol: ás veces ti preparas moi ben unha situación e outra remata cun bo chiste. Entón o público sente que nese momento viviu algo que sucedeu unha soa vez. Entón o seu trece euros de entrada teñen sentido. Si gravas iso no vídeo, a maxia do momento desaparece.

A nós ofrecéronnos diñeiro por tomarnos o vídeo, pero non queremos, porque así se perde a maxia. É tentador, pero non queremos. Non me gusta ser produto. Prefiro o momento real. O circo é o mesmo: o circo chega a un lugar onde non hai nada, a un prado, a un céspede, a un aparcadoiro e por aí pasarán miles de persoas, que terán vivencias moi especiais e logo recolleremos todo, entraremos nos camións e abandonaremos outro lugar. Aquí só quedará un círculo sobre a herba. O mesmo ocorre co teatro.

Como empezou na televisión?
Estando na universidade, os fins de semana continuabamos coas actuacións de pallasos. Un responsable da serie Goenkale viño a un programa, gustoulle e propúxome entrar como guionista. Logo empecei a facer parvo como actor, a facer substitucións ou pequenos papeis. Entón tamén me chamaron de Vaia Semanita para facer de actor. Foi un ano moi duro, cheo de emocións, pero polo si ou polo non eu seguín escribindo Goenkale. E os fins de semana era o pallaso Poxpolo.

Logo centreime en Vaia Semanita e empecei a facer teatro, ademais de manter as actuacións de pallasos. As axendas do fin de semana eran enormes. Inesperadamente morreu Mokolo cun derrame cerebral, e entón quedámonos cinco no grupo, continuamos un intre como Poxpolo e a compañía. Teatro, televisión… así estiven durante quince anos, ata que comprei a carpa.

E a partir de agora só o circo?
Levo cinco anos sen facer teatro, pero volverei empezar en febreiro.Agora que o noso circo fixo o seu camiño, estabilizouse, volverei ao teatro de xaneiro a abril, aproveitando que é tempo de descanso do circo. Con Zuhaitz Gurrutxaga actuaremos como Candidato á Presidencia. Eu son lehendakari e el é o meu psicólogo.

A serie Alí abaixo fíxoche famosa por todo o estado. Como foi esa experiencia?
A verdade é que tiña moitas cousas e aquilo foi duro. Todos os luns, moitas veces o domingo, acudía a Sevilla para estar alí até o venres. Tamén gravabamos escenas de Euskal Herria.Viñamos o venres e moitas veces pola noite tiñamos teatro e outro sábado. Case non vía aos meus fillos e pensei que era isto para cambiar o momento e traer a carpa. Foron cinco tempadas, catro anos duros, pero pagaban ben e con iso comprei a carpa.

Era un guión cheo de tópicos. Como vías o teu papel?
Era un pobre home. Era fácil de facer. O traballo máis fácil do mundo. Nós diciámoslles que os vascos non somos así, e aos andaluces pasáballes o mesmo, pero admitiuse que iso era o que vendía, e así se fixo e acabouse.

Non éntrache en contradición facelo?
Si, pero logo empezas a facer outro traballo fino e quizais os vascos non véñenche a ver.
O mesmo ocorre co tema de traballar en castelán. Cando terminou Vaia Semanita en ETB non se facía ficción, e na televisión de aquí non había traballo para os actores. Empezamos a facer teatro en bilingüe e iamos a Castejón, Funes, pero logo iamos a Burgos, Soria, Salamanca, Segovia ou Estremadura. A diferenza era 30 pases ou 90 pases. Con 30 non salgue o soldo, con 90 si.

Que lle parece o comportamento de ETB na actualidade?
Parece que hai un ano empezouse a pedir aos produtores proxectos de ficción. Eu acabo de gravar unha serie para jovencitos. Xira ao redor dun equipo de fútbol feminino, cun guión elaborado, que mostra o que as mozas aínda teñen que pelexar á hora de facer deporte. Demóstrase esa ilusión e loita das mozas novas e aparece un adestrador que non quere adestrar, iso son eu... Agradécense estes proxectos. Haberá que facer o caserío, etc., porque a televisión é entretemento, pero hai que apostar pola ficción. Ademais, os mozos de aquí ven a posibilidade de ser actor en Euskal Herria.

Vostede fixo de todo. Con que quedas?
Sen dúbida, con actuacións puntuais. Si é práctico, boto de menos a comodidade dun estudio, a calefacción e a máquina de café. Pero, doutra banda, prefiro un ritmo máis intenso do circo. Aquí sempre hai algo que facer: pór ben as luces, preparar o utillaje, pasar a escoba, preparar a comida, pór as flores no seu sitio... tes que pasar moito tempo esperando nunha gravación, en repouso.O corpo pídeche marcha.

Como vivistes a pandemia no noso Circo?
Grazas ao circo diría bastante ben, porque somos como unha gran familia. Díxenllo a todos si querían ir a casa de cando en vez, pero directamente desde alí, para non ter problemas. Aquí estivemos sós, como sempre comendo todos xuntos e tranquilos. Sempre limpamos todo moi ben, estivemos vestidos de bicos cando viña a xente e non tivemos ningún problema.Iso si, a limitación de capacidade foi un quebradizo de cabeza.

Hai cinco anos, ao principio do circo, a preciosa carpa que compramos en Luxemburgo quedounos pequena. Só podían entrar 125 persoas, o que non daba para pagar o salario para 20 persoas, polo que decidimos conseguir unha carpa máis grande. Aluguei un para 800 persoas en Portugal. Non se podía mover demasiado porque era complicado montar, e só estivemos en tres sitios. Salvamos a tempada dalgunha maneira, pero a principios de xaneiro decidimos volver e puxémonos en contacto co fabricante da pequena carpa para encargar outro máis grande, que é o que utilizamos agora.

Como che imaxinas o futuro?
Circo.

Isto é, por tanto, un proxecto da túa vida?
Si. Aquí gozo, son feliz, con moita xente, con pouco ou mesmo cando estou soa. Os que veñen detrás están a demostrar que son bos e estou tranquilo de face ao futuro. Non se que van facer os nosos nenos. Os nosos pais tiñan unha sidrería e nós iamos moi poucas veces a axudarnos, quizais eles fagan o mesmo dentro duns poucos anos... pero virán outros e haberá unha sucesión, e mentres tanto na televisión faciamos algunha serie de cando en vez, teatro... pero respectando sempre as datas de aquí.

Como é Iker?
A persoa máis normal do mundo. Si tivese que dicir unha virtude, eu diría que son un paciente e que é constante. Non son un dos que se anima con facilidade e esfórzase. Si digo algo malo, cando perdo a paciencia, perdo todo á vez.

Pídenche moitos chistes na rúa?
Si e son malo contando chistes! Pero ser pallaso non é só pelexar e vestir e sacar o nariz. Ser pallaso é unha actitude. Cando a xente se ri tanto con vostede non lle quere ver triste e estar sempre humorístico é como a túa obrigación. A min dixéronme máis dunha vez que son máis serio do que dou. E eu dígolles, perdoa pero estou tranquila, nada máis.

Ás veces a xente pensa que ten dereito a pedir chistes ou a tomarche conciencia do que fas na televisión. Por outra banda, é bo que si che coñecen na rúa, porque iso significa que ven o traballo que fas.

Que che deron os personaxes a ti?A
posibilidade de dicir moitas cousas, que igual non diría como persoa. Os pallasos teñen un certo permiso para ser transgresores e a min sempre me gustou ir nese limite.Tamén me gusta dicir o politicamente incorrecto.

Unha vez un concello obrigoume a gardar dez asentos na primeira fila. Fixémolo ao contraxeito, pero non viñeron. Entón Poxpolo convidou os nenos que estaban á marxe e ao fondo a sentar nesa primeira liña e díxolles: mire, os políticos fan ese tipo de cousas. Agora vostedes sentan aquí e verán mellor todo. Eles non o recoñecen, pero por iso querían estes asentos para eles. Iso non o pode dicir Iker Galartza, si non, igual non lle van a permitir montar outro circo, pero con pelos si.