Creo que o verán de 2009 ía ser parte cando tiven a miña primeira longa charla con Mohamed. Acababan de instalar a tenda nos arredores da nosa casa e alí fun ver o que ofrecían. Desde o principio pareceume unha persoa interesante.

- Ouve, o teu entendes presidente Alemaña non sabe alemán? –botoume de golpe. Non tomei ningunha pista ao que se escondía tras a pregunta…–.

- Euskal Herria lehendakaria ez jakin euskaraz.

O lehendakari Patxi López foi un lehendakari de tempo e, é verdade, naquela época o presidente de moitos vascos non falaba euskera (quizá logo estudou para outro artigo).

Nun principio, Mohamed tiña máis preguntas que ganas de contar as súas, e seguiron longas conversacións. Falamos, entre outras cousas, da necesidade de que Euskal Herria sexa libre, do concepto de nación, da creación da loita armada, do recoñecemento, da escalonamiento das vítimas, da represión, da relación das institucións cos poderes económicos, da responsabilidade dos medios de comunicación para que o poder poida vivir tranquilamente, da cultura vasca (así, en toda a súa extensión) e, sobre todo, do relato: que e como saberán os que veñan detrás desta pequena comunidade da conflicción.

Mohamed desde entón encheu de preguntas as nosas conversacións e a súa curiosidade non ten límites. Non todas as preguntas foron respostas fáciles e as contradicións e descoñecemento que teño por si mesmas foron frecuentes entre frases e frases. Pero, bo, estiven a gusto ata que me saíu fóra dos meus límites.

- E que conflito es Rif e Government Marrocos? Sabes a historia de Rif? Annualeko batalla zara? Sabes, Nasser Zafzafi presos políticos? Movemento Hirak, sabes? Alhucemas-protestas?

Adeus ás herbas da nosa casa! Estaba tan ben gozando da miña vocación pontificadora, e de súpeto quedeime sen saber que resposta. Non sei máis que que a batalla de Annual foi hai un século e os rifeños encargaron aos colonizadores españois. Ah! Ao parecer, polos seus intereses geoestratégicos compartidos, os representantes políticos actuais destes españois mantiveron unha relación bastante boa co rei marroquí que segue invadindo os dereitos dos cidadáns do rif. Só iso.

No noso pobo, en Azpeitia, o Concello colocou grandes carteis nas rúas para lembrar o traballo realizado pola Mesa de Cultura. Xa sabedes, concertos, exposicións, bertsolaris, trikitilaris, representacións teatrais, etc. Actos que nos enriquecen desde o punto de vista cultural. A cultura, alguén vai necesitar máis claro que eu para determinar que é.

Agora máis tarde, Mohamed e eu volvemos a estar xuntos. Preguntoume por que pensamos que a persoa é “culto”, por exemplo, o que escoitamos falar alemán e inglés, e tampouco nos damos conta de que somos moitos os que falamos en eúscaro e en castelán.

Ah! E ademais, empezoume a preguntar en eúscaro.