A saúde mental está a tomar cabida nas redes sociais, nas conversacións coloquiais e mesmo nos medios de comunicación. Están as cousas cambiando?
Parece que o interese pola saúde mental vai aumentando paulatinamente. A pandemia puxo en perigo os nosos recursos para facer fronte aos sinistros, foi un reto. Ultimamente foron varias as persoas famosas as que deron a coñecer as súas experiencias e iso tamén axuda a empezar a falar do tema.

Toda a sociedade viviu un momento “traumático”, a epidemia, o peche e todas as consecuencias que tivo. Ponse de manifesto a necesidade de coidar a saúde mental... A
pandemia tivo un gran impacto emocional, pero é unha reacción normal ante unha situación anómala que vivimos. O reto é atopar un equilibrio a curto prazo, asumindo que é normal ter emocións desagradables. A maioría das persoas serán capaces de avanzar, pero algúns grupos teñen máis risco e necesitan máis axuda.

Por exemplo?
O caso dos adolescentes é preocupante. En Pandemia incrementáronse os problemas de saúde mental entre eles, así como os ingresos asociados. Sobre todo anorexia, tendencias suicidas e ansiedade. O illamento tivo unha especial incidencia, xa que as relacións presenciais son a base fundamental do benestar e desenvolvemento dos adolescentes.

Hai diferenzas entre mulleres e homes no diagnóstico de enfermidades mentais?Por unha banda, a forma de
afrontar as dificultades é culturalmente diferente entre os xéneros, e como as mulleres necesitan máis axuda que os homes, reciben máis diagnósticos, como a depresión e a ansiedade. Ademais, a condición de muller está directamente relacionada con outros factores de risco: pobreza, precariedade, maior carga de coidados…

Fala da relación que pode ter a saúde mental coa situación económica.Está
claro que a pobreza, a precariedade e a inseguridade derivada da insatisfacción das necesidades máis básicas aumentan as posibilidades de desenvolver problemas mentais. Hai que garantir unhas condicións de vida dignas para coidar a saúde mental, con medidas de protección social.

Aínda que o problema raíz pode ser colectivo, moitas veces vive en silencio, en segredo e en solitario.
Hai quen senten que non pode compartir os seus problemas cos demais porque teme o rexeitamento ou porque teme non ser comprendido. Pero a protección social e as redes de apoio son fundamentais para o noso benestar. Temos que empezar a romper os tabús.

Si non somos capaces de compartir o que nos ocorre con persoas de confianza, como imos pedir axuda profesional?
Aínda nos resulta difícil pedir axuda, hai un gran estigma asociado á saúde mental. A asistencia ao psicólogo non está tan aceptada como acudir ao médico, e moitas veces atrásase a petición de axuda ata que o problema se fai máis complexo. Con todo, hai que dicir que a situación está a cambiar aos poucos. Aos mozos cústalles menos ir ao psicólogo, falan disto con máis normalidade e apóianse mutuamente.

A sanidade pública está preparada para prestar o apoio necesario?
O número de psicólogos e psiquiatras é inferior á media europea. Os profesionais están saturados, as listas de espera son longas e a frecuencia entre as sesións tampouco é a máis axeitada. A consecuencia é que se medicaliza demasiado para aliviar o malestar, e moitas veces así non se soluciona o problema. Na sanidade pública necesítanse máis psicólogos.

Algunhas mensaxes concretas repítense unha e outra vez: por exemplo, si pensamos de forma positiva, seremos capaces de conseguir todo o que queiramos.É
certo que a observación dos aspectos positivos das diferentes situacións pode ser construtiva á hora de enfrontarse a momentos difíciles. Pero esa mensaxe esaxerouse e hase tergiversado. Non podemos conseguir todo o que queremos cunha actitude só positiva, porque non todo está nas nosas mans. Esta mensaxe individualiza o problema. Non só iso, fainos responsables do que nos pasa, fainos sentirnos culpables.

Esa positividad extrema pode ser un disfrace para ocultar emocións?
Nese sentido fáltanos educación. Todas as emocións son normais e adaptativas, infórmannos e axúdannos a tomar decisións. Debemos identificar, recoñecer e aceptar cada un deles para que cumpran a súa función.Está ben que esteamos mal cando nos suceden cousas desagradables, fai falta tempo para recuperar o equilibrio. Non sempre podemos estar ben.

Que actitudes e enfoques socialmente arraigados consideras necesario cambiar?Ás veces
falamos de depresión, ansiedade ou TOC (trastorno obsesivo-compulsivo) para explicar que estamos tristes ou nerviosos ou que temos teimas. Estas expresións serven para alimentar estigmas e prexuízos relacionados cos trastornos mentais e afástannos da empatía. Outra cousa é a romántica ou idealización que se transmite en series, películas e internet con respecto aos trastornos mentais. Diso non somos tan conscientes.