Pode haber moitas formas de facer críticas de películas. Para min non é fácil facer as partes do comentario, como nos ensinaban de pequeno: introdución, argumentos, fondo, conclusión... Ou as conclusións cómenme na introdución inicial, ou a medida que os argumentos me escapan, ou quedo sen pulpa para o final. Non é a forma máis ordenada, pero tan absurda como distinguir a forma e o contido é pensar que a ética e a estética poden estar repartidas. É verdade que para facer un comentario sobre a programación do Festival tería que ver todas as películas, ou sacar e cumprir estatisticamente a porcentaxe de lexitimidade, non é o meu caso. Con todo, estou convencido de que, a partir do visto, podo explicar que se botaron de menos historias que non son habituais, e escribir apuntamentos para posibles guións, para representar películas que ninguén vai facer.

Imaxino a unha muller que gastou todo o diñeiro no xogo. Cabelo branco, aspecto dunha anciá, indumentaria discreta. Sería o veciño de Bortziriak e recentemente endebedado no casino de Lesaka. No pobo, por suposto, ninguén pode saber nada. Menos aínda os fillos e netos que soñan coa súa herdanza, sobre todo eles, non poderían saber nada. Non é unha historia imposible, non é algo novo; son coñecidos os caseríos perdidos na familia. Pero tampouco son contas visibles. Afeccións de xogo de mulleres que queren gozar mentres viven en lugar de doar diñeiro aos seus herdeiros, non cristiáns. Así podería ser Casino.

Agora podemos pasar a un segundo guión. Imaxinaría un neno que coa súa curmá, en segredo, está a atopar os bordos da sexualidade. O xogo da nudez, a inocencia sabia, os primeiros pasos para afastarse dos pais. Aquel que, sen saber que é o que están a facer, por casualidade mantéñeno en segredo. Ata que sexan aprisionados... e ata que un pai que non puido aceptar o que viviu na súa pel, cunha gran rabia, destrúao todo. Ou ata que lle leve a reflexionar nas súas propias experiencias, se ten algo de sorte.

E o outro, o de fantasía, ou o documental: o mesmo á fin e ao cabo. Podería imaxinar a un home homosexual, experto en plantas medicinais, unha bruxa. O home irá envenenando ao seu xefe, dándolle a mestura de varias herbas coa comida, inspirándose nos cianuros de Sara Montiel. Non sería, en absoluto, unha cuestión nova: os testemuños da vendetta que varias mulleres recibiron tras ser golpeadas polo home permanecen en segredo. Con todo, aínda non se mencionaron.

Todos son reais e irreais. Non son inverosímiis porque poden suceder ou porque non podemos conectarnos con eles. É porque son formas pouco comúns de narración. Non existen porque non se mencionan, porque son secretos, pero existen nos nosos pensamentos. Gustaríame pór unha misión a cada película que se constrúa: que non sexa posible, incrible. Que nos saia das zonas habituais e que poña un exemplar para a transformación doutros mundos.