Algúns din que se lle colocou polas palmeiras canarias da illa. Pero esta especie vexetal non era especialmente abundante na illa. Por iso, outros cren que os navegantes mallorquinos puxéronlle o nome en honra á cidade de Palma, e que lle engadiron o artigo “A” para evitar confusións –e parece que non foi suficiente, porque nos últimos días púxose de manifesto que moitos seguen tendo problemas para distinguir entre a illa dA Palma, a provincia dAs Palmas e a de Palma de Mallorca e a de Gran Canaria.
Pero a illa occidental do arquipélago tiña antes outro nome, o de guanchera, utilizado polos awara aborígenes: Benahoare, que regresou como “a miña terra” ou “o lugar dos meus antepasados”. E noutras décadas seguirían utilizando ese nome, porque o intento de Peraza fracasou. A illa vivía ao redor dos 4.000 awara, e aínda que só dispuñan de armas elementais –landas de madeira e pedras–, conseguiron expulsar aos casteláns. A mesma peraza morreu cunha desas pedras na cabeza.
A illa occidental do arquipélago tiña antes outro nome, o de guanchera, utilizado polos awara aborígenes: Benahoare, que volveu como “a miña terra” ou “o lugar dos meus antepasados”
En setembro de 1492, o esforzo da expedición liderada por Alonso Fernández de Lugo alcanzou o obxectivo. Apoderáronse de Benahoare, cos convenios –9 dos 12 cantóns así o adquiriu–, coas armas –na batalla de Timibucar rendéronse outros dous cantóns– e cos trucos. Aceirou era o último cantón que sostivo e Fernández de Lugo ofreceu ao xefe Tanausú negociar a paz, argumentando que así evitaría o sufrimento do seu pobo. Tanausú estaba disposto a asinar o acordo e caeu en trampa. Foron detidos polos casteláns e introducidos nun barco no seu camiño á península Ibérica. Morreu no barco, despois de renunciar a comer e beber e repetir continuamente a palabra “vacaguaré” (quero morrer).
Os awars ou guanches, que se chaman así a todos os primeiros habitantes de Canarias, a pesar de que os guanches son en realidade aborígenes de Tenerife, non desapareceron. Foron confundíndose cos colonos que chegaron principalmente de Castela e Portugal. Hai uns anos un estudo da Universidade dA Lagoa de Tenerife concluíu que máis da metade da poboación canaria actual ten xenes guanches. Para o paleontólogo Francisco García-Talavera “isto é importante porque os guanches non desapareceron. Ao contrario, seguiron sendo maioría tras a conquista”.
Pero a pesar do seu predominio xenético, os aborígenes dA Palma perderon todo o demais: institucións, crenzas, costumes... e liberdade. As novas actividades dos colonos necesitaban man de obra e, segundo García-Talavera, “os guanches foron considerados escravos e logo foron substituídos por escravos africanos”. Tamén perderon o idioma. No século XVIII desapareceron os dialectos do guanchera, aínda que no século XIX mantivéronse comunidades pechas. Na actualidade, a guantxa quedouse unicamente nalgúns préstamos do castelán canario e nalgúns topónimos.
Na actualidade, 46 dos 340 topónimos máis importantes dA Palma (12%) son de orixe guanche. E estes días, coincidindo co espertar do volcán, algunhas desas palabras soltas de guanchera resucitaron e están na fala da xente. Por exemplo, a anterior erupción dA Palma, de 1971, tivo lugar no volcán Teneguía, cuxo nome deriva da palabra “timiguiga” e o seu significado ten que ver co vapor de auga ou o fume. Laba, polo seu camiño, chegou, entre outros, ao barrio de Todoque, cuxo topónimo deriva da palabra “tedote” e é utilizado polos awars para designar os montes cubertos pola matogueira. Todoque é un barrio do municipio de Los Llanos de Aridane. Aínda que non é capital, é a cidade máis poboada da illa e ten un nome bilingüe e repetitivo, xa que as palabras “chan” en castelán e “aridane” en guanchera significan “planicies”.
Hai unhas semanas Sony lanzou o videoxogo Rise of the Remaknin, no que os expertos destacaron a posición histórica do xogo. O xogo está situado no Xapón de mediados do século XIX, nas proximidades de Yokohama, Edo e Kyoto.
Ou foron os últimos anos da era, nos anos... [+]
Europar Batasunean berriki onartu den Migrazio Itunak, asko zaildu dizkie gauzak euren herrialdetik ihesi doazen eta asiloa eskatzen duten pertsonei. Eskuin muturraren tesiak ogi tartean irentsita, migratzaileentzako kontrol neurri zorrotzagoak onartu dituzte Estrasburgon,... [+]
Malin, Burkina Fason eta Nigerren Frantzia haizatua da. Mendebaldeko potentziek haien eragina galtzen ari dira Afrikako kolonia zaharretan. Afrika frankofonoko populazioa bereziki gaztea da, eta ez du frantses kolonialismoa zuzenki ezagutu. 35 urtez peko gazteek populazioaren... [+]
Ghana, 1823. Comeza a primeira guerra entre o Imperio Ashanti e os británicos. En total foron catro as guerras que se prolongaron até 1901. Antes, os europeos controlaban a Costa de Ouro do país. Pero a abolición da escravitude de 1807 provocou o declive do negocio costeiro... [+]
Un pobo indiferente! Que diferente sería o voso destino se conocerais o prezo da liberdade! Pero non é tarde. A pesar de que son muller e nova, agora teño a valentía de afrontar a morte e teríaa mil veces máis, non o esqueza! ".
Con estas palabras morreu fusilado Policarpa... [+]
Frankismoa ez zela 1975ean amaitu diktadoreak ohean azken hatsa eman zuenean, hori badakigu. Erregimenaren haziek bizirik iraun zuten poliziaren tortura ziegetan, justizia auzitegien sumarioetan eta militarren zein politikarien deklarazio kolpistetan –Aznarrek azkenaldian... [+]
Julian de Zulueta esklabista arabarraren inguruko erakusketa ikusgai dago LABE espazioan.
No bar Gato de Pamplona cantábase gritando, o famoso canto de maldición de Malinche: "Eta oker horretan, pasako grandeza eman egingo dugu, eta oker horretan trescentos anos escravos geratu gara".
Ter un nacemento en Sudamérica, especialmente en Colombia, non é nada cómodo,... [+]