Traducido automaticamente do vasco, a tradución pode conter erros. Máis información aquí. Elhuyarren itzultzaile automatikoaren logoa

Lorenza Mazetti: Mirar cara a dentro para facer a memoria

  • Pasaron uns anos desde que me saltaron os ollos á caseta da editorial Igela na feira de Durango. Vin o rechamante e atractivo libro de Belen Lucas e compreino sen ler nada. Estivo moito tempo meténdome po nos andeis das diferentes casas ata que me mergullei na literatura italiana. E entón, o libro O ceo decadente de Lorenza Mazzetti saltoume ao alcance.
Argazkia: BFI National Archive
Argazkia: BFI National Archive

Mazzetti foi un artista italiano (Florencia, 1927 – Roma, 2020), escritor, pintor e cineasta, entre outros. A súa irmá xemelga Paola e ambas quedaron orfas. Por iso viviron uns anos coa familia do seu pai ata que en 1944 os SS foron asasinados pola súa tía, tío e curmáns por ser xudeus. Así, quedaron orfos dúas veces.

Tras esta dura e traumática experiencia, optou por facer a universidade en Londres, coa intención de deixar atrás os recordos e a dor. Afastado no espazo coma se non levase consigo ao corazón. Comezou a estudar a historia da pintura e a arte, pero a Mazzetti chegoulle a notificación de que o seu familiar, titor de xemelgos, dilapidou todos os bens. Sen familia nin diñeiro, tivo que compaxinar os seus estudos con traballar como camareira nunha cafetaría.

En 1956 gravou K con diñeiro da Slade School of Fine Art e medio escondido. Cando chegaron as facturas, o director viu a película en lugar de denunciala e converteuse na primeira película que a escola produciu ademais de pagar as débedas. Isto abriulle as súas portas e, financiado polo British Filme Institute e xunto a outros tres cineastas (Lindsay Anderson, Tony Richardson e Karel Reisz), creou o movemento Free Cinema, que sería a vangarda. Foi un intento de ofrecer unha nova forma de mirar ao mundo despois das guerras e masacres que viviu a Europa da época, que se prolongou até os anos 60. Foi un movemento que supuxo un cambio no cine, no teatro, na literatura e na arte en xeral. A película Together (Elkarrekin), dirixida desde Mazzetti, sitúanos no Londres da posguerra e protagonizada por dúas sordomudos. Estes personaxes, cunha concepción propia, que viven semi-illados do mundo exterior, reciben burlas de nenos e mozos da cidade. A proposta que fixo desde Mazzetti é especial e valente. Foi presentado en Cannes en 1956 e recibiu o premio Palmares de vangarda.

Despois volveu a Florencia e mergullouse nunha profunda depresión, a pesar de contar coa protección da súa irmá. En varias terapias buscou a resposta ao que lle estaba pasando e, finalmente, a Gestalta abriulle o camiño. Custáballe conciliar o soño polas noites e cando o conseguía tomábanllo os pesadelos. A súa orixe centrouse nos sucesos da infancia, onde as vivencias lle causaron un gran impacto e sufrimento e tratou de escapar da dor. Pero aínda que a dor é incómodo, só hai que afrontalo para superalo e poder volver vivir. O terapeuta recomendoulle que escribise o que levaba dentro para poder liberalo e completalo.

Custáballe conciliar o soño polas noites e cando o conseguía tomábanllo os pesadelos. O terapeuta, que situou a súa orixe nos sucesos da infancia (...), recomendoulle escribir para liberar e completar o que levaba no seu interior.

Nese momento nace o libro ao que fixemos referencia ao comezo do artigo: O ceo derrúbase. Tras enviala a varias editoriais, foi publicada en 1961. Foi un éxito rotundo e traducido a doce idiomas. Cando se reeditou en 1993, descubriuse que o libro estaba baseado na súa vida, grazas ao agradecemento do seu tío. En eúscaro podemos atopalo publicado por Igelak traducido por Xabier Olarra e Fernando Rey. A principal peculiaridade do libro é a voz narrativa: a dun neno. Diría que é unha estratexia literaria para combater o cruel e a crueza das vivencias. Aproximación ao tema cun pouco de distancia emocional. Recóllese moi ben a mirada do neno e a súa voz. O protagonista é un ser sinxelo que non ten todo o contexto e que aínda non entendeu a (i) lóxica do mundo. Desde os seus ollos e a súa voz percíbese un perigo. Tamén veremos o medo a perder ao seu tío. Porque non imos atopar relatos lineais e analíticos da Segunda Guerra Mundial. O que me sorprendeu nas diferentes lecturas do libro é que, a través dos xogos e entrevistas infantís, explica perfectamente como se materializa o poder eclesiástico, a violencia nazi e o medo que provoca. Sen explicacións teóricas os personaxes cravan mensaxes e crenzas nas vísceras. Desde pequenos. O libro é unha crítica de todo iso. E tamén o exercicio de memoria: Serviu, por unha banda, para ordenar os recordos de Mazzetti; e por outro, foi a forma de facer o seu lugar á familia. Por último, levántase acta dunha ferida colectiva. Memoria e un exercicio de composición. No ano 2000 os irmáns Frazzi realizaron unha película do mesmo nome.

O seu único libro que podemos ler en eúscaro é o que falamos, pero a súa traxectoria literaria foi profusa. En 1963 publicou o libro Con rabbia (Amorruz). As dúas irmás do libro anterior seguen sendo as protagonistas, pero neste caso a voz é a máis adolescente. O título dános unha fermosa pista, xa que o ton é o que destacaría deste libro: a rabia e o enfado. Son personaxes que desde neno fracasaron o mundo. A violencia e a guerra arrebatáronlles case todo e nos anos seguintes a hipocrisía reina en Italia: o poder eclesiástico segue prevalecendo, e a estrutura patriarcal é constreñida para as cabezas tan rápidas e vivas e cheas de curiosidade. É progresista, valente e feminista a reivindicación que se fai no libro. É un libro cheo de referencias literarias, artísticas e políticas.

O que me sorprendeu nas diferentes lecturas do libro é que, a través dos xogos e entrevistas infantís, explica perfectamente como se materializa o poder eclesiástico, a violencia nazi e o medo que provoca.

Tamén escribiu e publicou outros libros, Diario londiniense (diario de Londres) e O meu puo prestase a sua pistola per favore? (Por favor, pódeme deixar a súa pistola? ), entre outros. Tamén creou teatros para os nenos e coñeceu e deu a coñecer o mundo dos monicreques. Fundou o Puppet Theatre, aínda que é a súa faceta máis descoñecida. Foi membro do PCI (Partido Comunista Italiano) e escribía semanalmente na revista Vie nuove.

Antes de terminar, gustaríame mencionar tamén ao pintor Mazzetti. En 2010 en Roma Album di famiglia. Storia dei unha famiglia sotto il fascismo (Álbum familiar: Historia dunha familia sometida ao fascismo). Nunhas 80 pinturas recollíase a historia da súa infancia. A min parécenme imaxes moi especiais: teñen forma de naif, pero están cheas de símbolos e significados. Visto en orde, o ritmo vaise gañando e o relato está perfectamente feito. O uso das cores é máxico. Embelecen e fortalecen o relato. Son hipnóticos. Xunto á exposición publicou un libro que recollía cadros, textos, fotografías e análises, descatalogado durante moitos anos. En 2020, o libro foi reeditado coa morte de Lorenza Mazzetti. É un tesouro, prométollo.

Un amigo díxome que unha vez que facemos memoria histórica tendemos a mirar cara atrás, pero deberiamos mirar cara a dentro e lembralo desde as vísceras. Mazzetti era un gran artista, unha xoia. Letras, pinturas, imaxes, movemento... todo se aproveitou para que a súa dor non roubase o soño. Mirou en persoa ao que vivira e púxolle voz. Un neno, un mozo e un adulto. E afortunadamente podemos ler en eúscaro unha mostra do seu traballo. Como agasallo de fin de verán.


Interésache pola canle: Literatura
Miranderi buruzko zikloa abiatuko dute Iruñean, bere obraz eta figuraz gogoetatzeko

Astelehen honetan hasita, astebetez, Jon Miranderen obra izango dute aztergai: besteren artean, Mirande nor zen argitzeaz eta errepasatzeaz gain, bere figurarekin zer egin hausnartuko dute, polemikoak baitira bere hainbat adierazpen eta testu.


Humanismotranshumanismo...

Zero. Transhumanismoa ate-joka erdi aro berrian
Aitor Zuberogoitia
Jakin, 2024

-----------------------------------------------------------

Hasieran saiakera filosofiko-soziologikoa espero nuen, baina ez da hori liburu honetan aurkitu dudan bakarra. Izan ere, biografia... [+]


2025-03-25 | Julen Azpitarte
Kresalezko amodio birtuala

Adolfo Bioy Casares (1914-1999) idazle argentinarrak 1940an idatzitako La invención de Morel (Morelen asmakizuna) eleberria mugarritzat jotzen da gaztelaniaz idatzitako literatura fantastikoaren esparruan. Nobela motza bezain sakona da, aparta bere bakantasunean, batez... [+]


Zertaz ari garen ezer gertatzen ez denean, edo hiru idazle errealista

Anton Txekhov, Raymond Carver eta Alice Munroren ipuingintzari buruzko mahai-ingurua egin dute Iker Sancho, Harkaitz Cano eta Isabel Etxeberria idazle eta itzultzaileek, Ignacio Aldecoa zenaren ipuin literarioaren jaialdian, Gasteizen. Beñat Sarasolak gidatuta, autore... [+]


Mona Lisaren lapurreta

Ihes plana
Agustín Ferrer Casas
Itzulpena: Miel A. Elustondo
Harriet, 2024

---------------------------------------------------------

1936ko azaroaren 16an Kondor legioko hegazkinek Madrilgo zenbait museori egin zieten eraso. Eta horixe bera da liburu honetara... [+]


Eguzki beltza

Joan den urte hondarrean atera da L'affaire Ange Soleil, le dépeceur d'Aubervilliers (Ange Soleil afera, Aubervilliers-ko puskatzailea) eleberria, Christelle Lozère-k idatzia. Lozère da artearen historiako irakasle bakarra Antilletako... [+]


'Literatura Plazara'
“Adinka sailkatzen den mundua da literatura, eta guk partekatu egin nahi dugu”

Martxoaren 17an hasi eta hila bukatu bitartean, Literatura Plazara jaialdia egingo da Oiartzunen. Hirugarren urtez antolatu du egitasmoa 1545 argitaletxeak, bigarrenez bi asteko formatuan. "Literaturak plaza hartzea nahi dugu, partekatzen dugun zaletasuna ageri-agerian... [+]


Etxea. Aitarena, amarena, ahizparena. Nirea

Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta
Alberdania, 2024

-----------------------------------------------------

Gogotsu heldu diot irakurketari. Yolanda Arrietaren obra aski ezaguna zait eta iragan maiatzean argitaratu zuen proposamen honetan murgiltzeko tartea izan dut,... [+]


Itxaro Borda
“Gure norabide sexualen, ezinegonen eta beldurren erraiteko hiztegi bat sortu dugu”

1984an ‘Bizitza Nola Badoan’ lehen poema liburua (Maiatz) argitaratu zuenetik hainbat poema-liburu, narrazio eta eleberri argitaratu ditu Itxaro Borda idazleak. 2024an argitaratu zuen azken lana, ‘Itzalen tektonika’ (SUSA), eta egunero zutabea idazten du... [+]


2025-03-12 | Etzi.pm
Zerocalcare: “Nire bihotza taupaka jartzen duen ezer ez da existitzen jada”

SCk Zerocalcareri egindako galdera sorta eta honen erantzunak, jarraian.


2025-03-11 | Hala Bedi
Izanen gazte aldizkaria jaio da

Euskal Herriko literatura gaztearen eta idazle hauen topagune bilakatu nahi den proiektu berriaren inguruan hitz egingo dugu gaur.


Dramaturgoen ‘herstory’-rako

Rosvita. Teatro-lanak
Enara San Juan Manso
UEU / EHU, 2024

---------------------------------------------------

Enara San Juanek UEUrekin latinetik euskarara ekarri ditu X. mendeko moja alemana zen Rosvitaren teatro-lanak. Gandersheimeko abadian bizi zen idazlea zen... [+]


Arriskuen aurrean, Ernaux

Idazketa labana bat da
Annie Ernaux
Itzulpena: Leire Lakasta
Katakrak, 2024

-----------------------------------------------------------
 
Klinikoa, zorrotza, politikoa, intimoa, autobiografikoa. Horrelakoak erabili izan dira maiz Annie Ernauxen lana eta idazketa... [+]

Eguneraketa berriak daude