Chegamos a Urueña rodeado de murallas cando viaxabamos pola extensa e árida terra da provincia de Valladolid. É un pobo tan pequeno como curioso: Aínda que non ten 200 habitantes, hai oito librarías, un museo literario e un recuncho de contos coñecidos da literatura universal. Esta aldeíña, encantado de letras, foi declarado Cidade do Libro en 2007, e desde entón recibe unha importante afluencia de visitantes durante todo o ano. Na libraría Primeira páxina da localidade obtiven a colección de contos escritos por Emilia Pardo, escritora e xornalista falecida hai cen anos, sobre a violencia contra as mulleres. Historias de máis dun século de antigüidade teñen un toque especial pola súa antiga escritura e pola crueldade dos relatos. Nas últimas semanas, as noticias procedentes de Afganistán anuncian que a situación das mulleres retrocederá 200 anos. Casualmente, fixen certa relación cos escritos de Pardo, que parecen bailar no límite da veracidade e a ficción.

As razóns geoestratégicas e intereses económicos da intervención neste territorio son innegables; a guerra é rendible, polo menos cando se desenvolve en terras alleas. Con todo, xunto a estes intereses concretos, existe unha violencia que se manifesta de forma especial sobre a muller, é dicir, a negación de toda actividade fóra do fogar: a imposibilidade de traballar fóra de casa, a negación dos estudos, a necesidade de saír acompañado polo home, ou a cubrición de toda a pel do corpo. Control da existencia buxán.
Si ampliamos a mirada, son moi diversos os exemplos de acoso a mulleres no mundo. Segundo as estatísticas de Nacións Unidas en 2020, 200 millóns de nenas foron vítimas de mutilación xenital (e outros 68 millóns veranse en risco de padecer esta mutilación antes de 2030), obrigarán a uns 60 millóns de nenos a contraer matrimonio e cada ano máis de 14 millóns de adolescentes parten como consecuencia das relacións sexuais forzadas. Estes datos non son máis que pinceladas da realidade, pero sen dúbida reflicten a gravidade da situación.

Moitas destas barbaridades relacionáronse coa sexualidade da muller. E é que a tradición arraigou moitas crenzas equivocadas para fuxir do desexo da muller. Son significativas, por exemplo, as crenzas que relacionan a resección do clítoris coa fidelidade da muller e a súa pureza, e non hai que esquecer que nos botaron do paraíso polo desexo de Eva. Mireia Darder, doutora en psicoloxía e experta en sexualidade feminina, expón de forma pedagóxica e fluída en Nadas para o pracer as consecuencias do control do corpo feminino. O autor cre que durante séculos o desexo e o pracer, coma se fosen delitos, sucios, ou impurezas, foron sentidos e castigados. Darder, por exemplo, é capaz de pór patas para arriba as crenzas que temos na actualidade a través da etimología das palabras puta ou virginidad. O escritor quere reivindicar a potencialidade do pracer persoal, propondo a liberación da sexualidade do control e a dependencia dos demais (na maioría dos casos masculinos) e a conciliación do desexo.

As propostas de Darder poden ser utópicas para moitas mulleres, e os relatos de escritores como Pardo poden ser remotos e estraños para outras. Pero, como os libros devoraron ao mundo de Urueña, nós tamén nos levan a situacións descoñecidas, a lugares que ás veces parecen imposibles. Si un mesmo e o corpo poden ser fortalezas da liberdade, leamos, esperto, para soñar con utopías.