Tiñamos ganas de ver xuntos as obras de Ana Laura Aláez (Bilbao, 1964) e de coñecer a produción artística dos últimos anos silenciosos. Todos os concertos, todas as noites, todo vaci?ou é unha exposición que satisfai este desexo, mostrando conxuntamente as obras do artista no tres últimas décadas. As realidades e ficcións, os obxectos e as súas imaxes, os corpos e as súas representacións, e a noite, as festas, o sexo, os medos, o camuflaje, a maquillaxe, o coiro, as cadeas, os traxes… todo este imaxinario emerxe na exposición que fixo a súa primeira parada no Centro de Arte CA2M de Madrid e que agora se expón en Bilbao.

Ana Laura Aláez é coñecida sobre todo como escultora, aínda que a súa produción artística é tan ampla que cultivou a instalación, a fotografía, o videoarte e o ámbito da música nos últimos tempos. Estudou a especialidade escultórica na Facultade de Belas Artes de Bilbao, e por iso está tan presente, sobre todo nas súas primeiras esculturas, a necesidade dunha sólida estrutura física como vehículo de transmisión de ideas. Con todo, en certa medida, a situación obrigoulle a idear novas formas de escape á escultura bastante temperá: En 1991 instalouse en Nova York e, debido ás dificultades para dispor dun estudo propio, tomou como materia prima para a realización de esculturas os achados en tendas de segunda man e mercadillos. Os chapeus, traxes e adornos atopados foron substituíndo aos aceiros, ferros e láminas utilizados anteriormente.

Neste contexto creou, por exemplo, Mulleres sobre zapatos de plataforma (Mulleres sobre calzado con plataforma), unha obra icónica que se converteu no selo do estilo de Aláez. Nesta instalación utiliza chapeus de pluma, florido, fosforito, plástico, adquiridos nos chapeus e zapatas con plataforma –de charol, de coiro, transparentes– atopadas nas tendas do barrio. Colgando os chapeus no alto e colocando os zapatos no solo, o espazo buxán entre ambos os elementos reproduce a falta de presenza do corpo da muller. Neste caso, e seguindo o ronsel de Oteiza, o baleiro ten o mesmo nivel que a propia materia, como vestido transparente da pel da muller. A exposición mostra unha revisión desta obra, realizada neste caso con decenas de minigonas.

A fotografía Autoretrato rosa (Autorretrato rosa) data do ano 1994. Busto é unha fotografía protagonizada polo mesmo artista, con filetes de xamón como perruca, que mira a cámara en directo, suave e inocente. Con esta obra o artista inicia unha nova liña de traballo que, aínda que parte da escultura –ou escultórica–, convértese en real na fotografía. Neste caso, a escultura non é máis que unha escusa para chegar a outros destinos. Negritas, Firma de autor (Firma do autor) ou Kiko son fotografías que funcionan na mesma dirección. Na mesma liña, en 1999 gravou o seu primeiro vídeo baixo o título The Darlings (Maiteak), no que se realiza a mesma operación: aínda que o punto de partida é escultórico, neste caso o busto do artista virando continuamente con pelos e maquillaxes diferentes, o vídeo é o medio que utiliza para levar á luz a obra.

Aláez xera ficcións sobre o material que o seu corpo e o seu rostro ofrécenlle, porque, como el mesmo di, “úsome nas miñas obras, porque utilizo as cousas que teño á miña ao redor. E como eu téñome, utilízoo como ferramenta de traballo. Logo, cando vexo reflectida nas miñas fotos, paréceme que é un álbum familiar que nunca tiven”.

Co proxecto She Astronauts abórdase a liña de intervención de espazos. Neste caso, entregou á Sala Montcada de Barcelona a estética dunha tenda e transformou totalmente a sala de exposicións. Con este xesto, o artista tentaba converter os espazos artísticos fríos e asépticos en lugares inclusivos para que o público se sentise cómodo e, unha vez dentro, producísese un encontro coa obra artística. No mesmo sentido, no ano 2001 no Museo Raíña Sofía de Madrid puxo en marcha o proxecto Dance & Disco, que durante mes e medio converteu ao museo nun club de música electrónica coa participación de diferentes DJ. O deseño do espazo realizouno o propio Aláez, así como o mobiliario, a iluminación e os vídeos que se proxectaban constantemente. A documentación destas e máis intervencións exponse na exposición de Bilbao. Quizá por estes proxectos que poden ser lidos dentro do movemento artístico relacional, en 2008 Nicolas Bourriaud creou o Palais de Tokyon Beauty Cabinet Prototype (Prototipo de Gabinete de Beleza) de París. O proxecto consistía na instalación dun gabinete de beleza no propio centro de arte.

O mesmo ano pertence á planta escultórica Cabeza Buraco Puño Esperma Nó (Cabeza Zuloa Ukabila Esperma Nó), obra de arte que ocupa un lugar destacado na exposición. Trátase de cinco corpos escultóricos que emerxen salvajemente da parede, tan negros como a brea, e que atravesan violentamente cinco chaquetas de coiro pola metade. As chaquetas de coiro son os pedestais das formas que xorden da parede e a estética desta instalación tráenos á cabeza o imaxinario de Mapplethorp. O Museo de Belas Artes de Bilbao adquiriu recentemente esta obra para a colección.

A finais da exposición atópase o vídeo titulado Butterflies (Bolboretas). A música do vídeo mestúrase na atmosfera da exposición e escóitase durante toda a visita. A melodía é fermosa, pegañenta e fráxil, e ata que chegas a par da televisión non se entende que Ana Laura Aláez é a que mira á cámara, cantando unha canción de amor de forma humilde e tímida. Que ocorre cando non sentimos bolboretas na tripa? Que vai pasar cando nos van as ganas de facer arte?

Coincidente no tempo coa exposición, Aláez Portadores queer. O dobre e a repetición (portadores Queer. Dobre e repetición) presentou a peza audiovisual no Museo de Belas Artes de Bilbao, froito da bolsa Multiverso. O artista fixo un valente traballo centrado nos seus vídeos previos, cunha estética de videoclips e cun lugar moi destacado na música. Trátase dun vídeo sobre caídas e recuperacións, un exercicio sincero de reconciliación. Así mesmo, é unha obra que reivindica o carácter queer, e o artista proclama que ese ser queer é unha actitude que hai que integrar nos procesos artísticos, enxalza esa rareza, practica a promiscuidade artística, en definitiva, unha identidade artística cambiante. Facer o que el fixo durante moitos anos.