- Esquecéuseme o teléfono no coche.
- Colle o meu.

Naquel bar había un bo retrato. Entre trastes, recordos e outros recordos, un óso de cabeza co chapeu de FMLN e á beira coas espadas dos piratas cruzadas. Bodegón no que calquera alma quere fotografar.

- Joe, oh! Sacar retratos si, pero non tocar máis!

Un par de apps desaparecían dun momento para outro. Quiteille o teléfono das mans cun tirón. Non me enfadei, porque os enfados hai que gardalos para cuestións importantes e sabía que foi sen querer. Pero non me fixo graza.

Non lle pareceu ben ao escravo que estaba sentado na mesa lateral. Non lembro cal foi a súa primeira frase, a primeira purrustada para entrar no diálogo de ninguén. Pero sei que me fixeron menos graza aínda todos os comentarios e as incursións que viñeron a continuación. Chamemos para entendernos entre nós e nós, por exemplo, o señor Roncal.

En opinión de Roncoso, tiña que actuar máis “emancipado”. Talvez esperaba un sorriso moi aplaudido. Tiña que dicir o que tiña que dicirlle ao home de á beira de maneira natural, dócil e de forma, se tiña que dicir algo, claro. Pero as palabras de Roncoso non estaban especialmente dirixidas a min; as súas miradas buscaban o consenso do outro home. Dun mesmo grupo, como el mesmo, tomara a súa complicidade. O obxectivo era disciplinar a esoutro home para que aprendese a disciplinarme. Pero como para este home a única disciplina válida é o burro olímpico, seguiu concentrado na cervexa. O primeiro fracaso.

A Romócolo íaselle empeorando aos poucos. Quenda da segunda purrustada: Baixo a denominación de “Marisabidilla”, a nena pensaba que igual se poden silenciar tamén as mulleres que non se visten. Culpabilizar con orgullo ás mulleres que manifestan a súa confianza é unha disciplina máis. Alguén dixo que desfacerse da autoestima é a vía máis directa para converter ás persoas en baleiros.

Pero como é a enésima que tentou neste Roncal, fíxoo con intentos inútiles ata que parafraseé a un autor. “Iso é un machista!” respondeume cun ton de rabia. Eu pensaba que tiña moitos visionados e escoitados, pero, como os números, a precariedade dalgúns parece infinita.

Como explicaba un xornalista español nun artigo recentemente, o machismo, para escapar das súas responsabilidades, nos culpabiliza: as mulleres ou estamos en abusos ou somos censores. E o interlocutor, que até ese momento centrouse na posta de manifesto das miñas posibles histerias, chegoulle o momento da expulsión do papel censor.

Non sei si este autor é especialmente machista ou foi inventado por Roncoso con outros intereses, pero non me importa especialmente. Dicía que tiña que censurar, el e toda a súa achega, e, por tanto, descontar o que eu tamén dixen. Se non tivésemos en conta a achega de todos os machistas dos milenios anteriores, desgraciadamente non teriamos historia, ciencia, arte, tecnoloxía. Máis que ocultalos, habería que ensinalos e ensinalos, por suposto, para que o desenvolvemento dos seres humanos sexa tamén en valores. Roncoso non tiña interese desde entón.

Os de Roncal son moitos e en calquera sitio. Demostrar que as súas teorías son correctas na práctica.
Nós fixémolo a casa: un coas fotos que quería; o outro, que talvez aquel día merecía un artigo na cabeza.