Que ten Pedro Mari Otaño para protagonizar unha película?
É unha persoa moi interesante. Por unha banda, porque era raro entre os bertsolaris da súa época. A maioría dos bertsolaris de entón eran carlistas, e isto era liberal, un pouco raro. Era un home experto, culto, culturalmente de gran sentido. E foi pioneiro, xa que ao ter mala garganta utilizou os versos, o que deu un impulso tremendo á versificación. Até entón, a medida que se ían botando os versos, o vento levábaos. É unha persoa poliédrica, con moitas arestas. Situaríao entre os personaxes máis interesantes da época: Comparo a sombra de Otaño coa de Oteiza nos anos 1950-60.

Á parte de ser zizurkildarra...
[Ri] Claro, a este pobo quérolle moito, e non só porque nacín alí. Empezamos desde moi novo cantando as coplas de Otaño. Eu pasei cinco anos en Zizurkil, pero logo estivemos a vivir en Jaizubia, en Hondarribia, cos curmáns da miña nai. Cando se celebraba calquera festa, sexa enterrado, bautizo, colleita de mazá ou meta, era unha boa escusa para empezar a cantar. E para quentar a garganta comezaban coas coplas de Otaño para provocala. Naquela época coñecía a todos. Vivo Morriña porque hoxe son moi poucos os mozos que coñecen as coplas de Otaño.

Considérao un proxecto persoal?Desde
os seus inicios foi moi persoal. Claro, impliquei a xente no camiño, sobre todo a máis importante para min, Koldo Izagirre. Escribiume textos moi belos. Como quería manter a cronoloxía, para falar da evolución de Otaño, eu fixen a adaptación. Logo hai outra cousa: as mulleres que estiveron ao redor deste tipo de personaxes famosos foron moi sufridas; agora fálase moito de Angela Kerexeta, que pasou con Iparragirre. Madalen [María Magdalena Alberdi] tamén viviría algo así. Desde o punto de vista de xénero faltaba algunha destas ribeiras, algúns retoques. Niso axudoume Leire Aranburu, e estou moi contenta.

A súa época é tan interesante como a figura de Otaño. Por que?
É unha época moi interesante, porque o País Vasco, xunto coa perda dos foros, quedou alterado, deprimido e nunha enorme crise económica. Pero ao mesmo tempo, como son as cousas, tamén houbo anos de renacemento, porque entón comezaron a crear novas ideas, a fortalecer o socialismo, e a novo nacionalismo. No noso guión, Txirrita dille a Otaño: “Temos que inventar cousas novas”. As obras de Otaño ofrécennos unha cronoloxía para analizar esta época.

A película conta as dúas últimas décadas da súa vida. Por que?
Estes foron os seus anos máis frutíferos. Volve enfermo de Arxentina debido á súa nostalxia. De volta casa e empeza a formar familia. Son as décadas da recuperación. Hoxe en día estamos nun ciclo similar: levamos máis tempo con autonomía que na ditadura, pero este país deu pequenos avances e quizais nos últimos anos estamos a dar pasos atrás. Vexo a necesidade de abordar novas ideas e camiños, de entrar na época de renacemento se non queremos quedarnos atrás como pobo. Comparo a época de Otaño, os anos 1950-60 e as situacións actuais, coma se cada 60 anos impartísense ciclos deste tipo. Naquela época, os nosos mozos estaban obrigados a facer América e hoxe en día seguen observando como están.

Queredes conseguir 750.000 euros para o proxecto e puxestes o reto de conseguilo no traballo veciñal. Por que?
Ás grandes produtoras e plataformas de televisión de hoxe non lles interesa esta historia. Se non está cheo de violencia, de sexo, ou si non é un deses relatos revisionistas de ETA... Se o primeiro fin de semana non tes o éxito de Cristo no portelo, ao traste. Hoxe en día unha película como Tasio non ía saír adiante, enseguida tiraríana ao lixo. O que chamamos cine de autor ten cada vez menos portas abertas. Por iso temos que traballar outras vías para poder ver o cine vasco. A miña última película, Oreina de Koldo Almandoz, viuse en 45 sitios e tivo 25.000 espectadores, iso non é nada. E igual que iso, eh! A película en eúscaro que máis se viu foi grande, pero estreada en todo o Estado tivo 150.000 espectadores, cun orzamento de 4 millóns de euros.

E, por tanto, como o facemos?
Esperamos que esta película se vexa, polo menos, en cen lugares de Euskal Herria. Ademais, ao estar enfocado ás novas xeracións, estamos a colaborar coa rede de Ikastolas e Escolas Públicas, que os alumnos verán gratis. Quero facer pobo, que os froitos volvan ao pobo e que os nosos mozos cheguen a Otaño. O que pedimos é que os pais colaboren na compra de entradas. Puxemos á venda 30.000 e esperamos que se vendan todos. Coas ikastolas só haberá 65.000 espectadores, e iso duplicarémolo na rede pública. Máis de 200.000 persoas verano. O que buscamos é que o cine vasco esténdase tamén a outros ámbitos.