Nas estratexias para facer fronte á crise enerxética, xa que non todo é muíño de vento, placa fotovoltaica e hidróxeno, unha forte batalla está a xogarse estes meses na Unión Europea en torno ao gas que hai que traer desde o estranxeiro. Sen ter en conta o compoñente do gas, non se poden entender por completo os enfrontamentos que vive Europa no medio do choque entre Moscova e Washington. En Le Monde Diplomatique de maio, o economista Mathias Reymond e o redactor xefe do xornal Pierre Rimbert explicaron os principais fíos da conferencia.

Nord Stream é un tubo de 1.200 quilómetros que transporta gas desde a cidade rusa de Vyborg ao Greifsword de Alemaña a través do mar Báltico. Con 55.000 millóns de metros cúbicos de gas natural ao ano, inauguraron a súa primeira tubaxe en 2011. Para facer unha idea, o Estado francés consumiu en 2019 un total de 43.400 millóns de metros cúbicos. O segundo, Nord Stream 2... que se complicou na nova guerra fría entre EEUU e Rusia, quíxose engadir para que o caudal de gas ruso chegue aos 110.000 metros cúbicos.

A Europa occidental está a fornecer gas da Unión Soviética desde 1970, gasodutos que servían de ponte entre o bloque comunista e o capitalista, ofrecendo unha subministración estable ás empresas occidentais. En 1982 Ronald Reagan comezou a castigar este tráfico desde Estados Unidos, pero foi entón cando a Unión Europea, composta por 10 países, enfrontouse a el. En 1989 a Unión Europea e a OTAN tomaron a terra da caída do muro de Berlín, da caída da Unión Soviética, da órbita de esta… e na propia Unión Europea comezaron as tensións ao redor das infraestruturas de gas ao oeste de Siberia. E pronto EE.UU. volveu meter a punta.

Pouco dixeron os americanos cando construíron o tubo de Nord Stream ao longo do Báltico entre 2005 e 2011. Con todo, co segundo tubo sacan toda a arteria de sancións económicas, obrigándolles a parar a Nord Stream 2 e a fuxir de moitas das compañías participantes no proxecto. O ataque de EE.UU baséase en varios factores. En primeiro lugar, Gases Naturais Licuados (GNL).

Si os contratos de subministración de gas para tubaxes asínanse por longos anos, o que se liquida en fontes remotas e tráese en barco deixa maior liberdade ao comprador na negociación. Ten os seus problemas tecnolóxicos e económicos, pero GNL púxose de moda, un terzo do que consome Europa chégalle polo mar e en 30 portos xa ten infraestruturas para desembarcar este gas. O certo é que EE.UU. son os que máis gas natural producen no mundo, basicamente sacando a terra con tecnoloxía fracking, e en Europa é o mercado máis atractivo para vender en formato GNL.

O outro compoñente do conflito é a ucrania. O principal tubo que satisfacía a Europa desde Rusia era o que atravesaba Ucraína durante moito tempo e os ucraínos trataban de espremer ese legado que deixara a era da Unión Soviética a cambio de ter a chave da metade da canle aberta aos rusos en mellores prezos e condicións. A perda do crime de 2014 e a recente guerra de Donbass, que sufriu un quecemento, non se pode entender sen unha disputa de gas. Ademais, por evitar Ucraína, Moscova levou a cabo un dobre movemento de infraestruturas: construción dunha nova tubaxe polo sur atravesando Turquía para chegar a través de Bulgaria e Serbia até Hungría e Austria, e polo norte engadir a segunda á tubaxe de Nord Stream.

ALEMAÑA NON CEDE

Obama e Trump estiveron en contra do gasoduto báltico en EEUU, e así o está tamén en Bide, os demócratas e republicanos coinciden en que os ianquis argumentan que Nord Stream deixa a Europa e sobre todo a Alemaña baixo a enerxía de Rusia no verán de 2020 lanzaron unha clara ameaza: Foron ameazados coas mesmas penas económicas preparadas para Rusia, Irán e Corea do Norte, “retirando visados e bens a todos aqueles que colaboran cos buques que están a construír tubos que se queren levar a Alemaña ou a Turquía”. Segundo esta lei, o gas ruso ameaza a seguridade enerxética de Europa, pero non os gases naturais licuados que envían desde EE UU até os peiraos europeos.

No seo da Unión Europea xa había países de Polonia e Báltico contra o tubo do norte. Pola contra, Alemaña, co apoio doutros Estados do Centro de Europa, mantiña a súa estratexia á saída da enerxía nuclear en 2022 e do carbón en 2038, por considerar que as enerxías renovables necesitan gas natural mentres gañan forza. Emmanuel Macron, desde Francia, comeu a palabra dada a Merkel e sumouse aos rivais de Nord Stream, coa referencia aos riscos de dependencia dos rusos, que probablemente cubran outra competencia con Alemaña.

Antes, con todo, o cambio foi producido pola Comisión Europea. En xullo de 2018, Donald Trump, ameazando con endurecer os impostos en EEUU ás exportacións europeas, conseguiu ceder Bruxelas neste asunto: A Unión Europea aprobou revisar toda a súa estratexia fronte ao gas, dando forza ao gas natural licuado e eliminando o importado das tubaxes. Na fomulación das trumpas, priorizar o ‘gas da liberdade’ fronte aos ‘tubos totalitarios de gas’.

Pierre Rimbert escribiu que “na vella Europa os Estados Unidos saben que agora teñen un aliado máis forte que Polonia: Dogmatismo liberal das autoridades de Bruxelas. De feito, poucos meses despois de que Juncker e Trump asinasen o tratado sobre o gas procedente de EE UU, o Parlamento Europeo aprobou o 17 de abril de 2019 a Directiva do gas vixente desde 2009, impulsando o GNL procedente de América e doutros países”.

Cando chegará o gas de Nord Stream 2? Non se pode saber por hoxe. A 1.200 quilómetros de anguía xigante fáltanlle unhas ducias de quilómetros para chegar até a costa alemá, xa que realizaron investimentos por valor de 9.500 millóns de euros e os medios de comunicación ampliaron que a Fortuna está a traballar na execución da obra, coa colaboración de Katun e Baltiski Issledobate, os vapores loxísticos. Finalmente, tras a negativa de moitas compañías europeas ao proxecto, Rusia asumiu a construción dos últimos quilómetros. Por tanto, a fonte estará preparada en Alemaña en breve para alcanzar os 55.000 millóns de metros cúbicos de gas ao ano.

Os analistas aseguran que Alemaña conseguirá reblandecer EE.UU. a través do loxintx. Moitas compañías e autoridades manteñen alí a idea de Nord Stream. En Pomerania Occidental e noutros ‘land’ tamén se elaboran estratexias para evitar os castigos dos yankis. Ademais, as eleccións anúncianse para o 26 de setembro. En Euskal Herria tamén estarán pendentes das enquisas.