Este ano cúmprese o centenario do nacemento de Federico Krutwig Sagredo e vou escribir unhas liñas sinxelas da súa xigantesca obra para que a nosa mocidade coñeza as achegas que realizou. De feito, a súa pluma foi moi próspera e realizou moitas achegas ao eúscaro, á política, á literatura, á economía… No exilio de Roma tivemos a oportunidade de coñecela, en 1970, para enriquecela intelectualmente coa mesma oportunidade. Logo tiven a sorte de estar con el en Bruxelas e en Euskal Herria e sempre na súa mente Euskal Herria.

Federico era un novo vasco e aos 26 anos, da man de Azkue, foi nomeado membro de número de Euskaltzaindia. En Euskaltzaindia tampouco se escondeu: primeiro conseguiu que as súas reunións fosen en eúscaro e, doutra banda, apostou polo eúscaro unificado. Na súa opinión, as bases do euskara batua estaban no labortano clásico, no euskara culto tradicional, que xa escribiran Leizarraga e Axular. Estaba en contra do euskara puro que utilizaba o aranismo e tiña que tomar en préstamo termos cultos procedentes do grego clásico, si queríase conseguir unha linguaxe avanzada e rico. El utilizaba ese eúscaro: o labortano clásico. Así, nun acto celebrado en Euskaltzaindia criticou fortemente á Igrexa católica por levar unha política colonial contra o eúscaro. E tivo que fuxir a Iparralde, onde se xuntaría con Likiniano, Kasilda e outros refuxiados.

Tiña facilidade para aprender idiomas e dicía que dominaba quince linguas, despois de esquecer ao vello persa. Nas axencias de prensa atopaba moi facilmente o traballo de tradución. Tamén traduciu as citas de Mao.

Krutwig realizou un gran labor para renovar o nacionalismo vasco e as súas principais achegas plasmaríanse en tres libros, aínda que a súa obra política foi moito máis frutífera: Vasconia (1963), A Cuestión Vasca (1965) e Computer Shock. Vasconia. 2001 (1984).

En Vasconia atoparemos a historia do Gran Pobo Vasco, que se aproxima á actual Eurorrexión de Nova Aquitania, Navarra e a CAPV. Así mesmo, a esencia da nación vasca non é a raza, como dicía o aranismo, senón a linguaxe, e nun segundo plano a cultura e a mentalidade, a relixión, a raza e as características económico-sociais. A internacionalización é un proceso dinámico (Marx-Kropotkin) que lle permitirá converterse en Estado tras adquirir o dereito a decidir como dicían os marxistas (Lenin) (A Cuestión Vasca). Este proceso político será pacífico, pero se a ditadura ou a falta de democracia impiden a Euskal Herria ser independente, sería lexítimo saltar á loita armada contra o Estado dos opresores. V de ETA. Participará no Congreso e aprobaranse diversas teorías, chegando a ser membro do Congreso Típico.

Volvendo do exilio, Krutwig escribirá Computer Shock onde, como vidente, preverá o que supón a revolución das computadoras e como debe facer o País Vasco para non perder a roda de progreso. No futuro as máquinas adquirirán intelixencia das persoas e algunhas máquinas, os robots, substituirán ao proletariado. En consecuencia, a revolución da clase obreira que prevía Marx non terá sentido, xa que o proletariado para levar a cabo a revolución carece de capacidade, pero si da elite co máximo coñecemento. E para iso hai que crear e alimentar unha elite creativa vasca: En Sophopolis, na cidade dos sabores, no punto de encontro da elite vasca, onde se darán os maiores inventos.

Krutwig é un adiviño vasco que hai que coñecer.