Ao fío do movemento M-15, na emblemática praza de San Telmo da capital canadense dAs Palmas, os asistentes consolidaron o campamento, como en tantas outras prazas do Estado español. Numerosas persoas sen fogar atoparon alí o refuxio e compartiron espazo con militantes e manifestantes. Pero obrigáronlles a desaloxar o campamento: militantes e manifestantes regresaron ás súas casas, mentres que xente sen fogar volveu á rúa. Neste contexto, a Federación Anarquista de Gran Canaria ocupou o edificio denominado Pensión París para albergar aos desempregados que foron despedidos da Praza de San Telmo. Ante o problema da vivenda que sofre Gran Canaria e tras unha fase de debate interno, a federación comprometeuse a dar continuidade á loita recentemente iniciada. A estratexia do colectivo articúlase ao redor de dous alicerces: a satisfacción dunha necesidade, a garantía do dereito á vivenda, e o seu posterior politización. Desde aquela primeira experiencia de ocupación da Pensión París até 2017, a federación realizou numerosos intentos de ocupación, uns máis exitosos que outros. Nese ano creouse o Sindicato Maizter de Gran Canaria, co obxectivo de apoiar, fundamentalmente xudicialmente, e protexer ás comunidades que viven nos edificios ocupados pola federación.

Illa de cemento

As Illas Canarias son as que contan coa maior taxa de paro e de pobreza infantil do Estado español, e o segundo salario máis baixo. Ao mesmo tempo, o índice de desafiuzamentos é altísimo: antes da pandemia poder dar 900 desafiuzamentos cada tres meses. Pola contra, o número de vivendas buxán nas illas rolda os 138.000. A iso hai que sumar os crecentes procesos de gentrificación, os servizos destinados aos turistas, a especulación urbanística e, en xeral, a dependencia económica do sector terciario. En boa medida, as illas convertéronse nun espazo para o goce dos turistas, e a Gran Canaria é un claro exemplo diso. A resposta do Cabildo de Gran Canaria (organización que goberna cada unha das illas Canarias) até agora foi a construción de máis vivendas, polo que é evidente que desde as institucións apostouse pola especulación e o rendemento. Os erros provocados por decisións non eficaces institucionais foron cubertos de cemento.

O sindicato falounos claramente das consecuencias do problema: “A medida que che achegas a un barrio verás moitas carencias. Ao saír do circuíto turístico oficial descubrirás unha gran cantidade de miserias que nós vemos. Ao achegarse vemos que hai xente que vive en covas, cuartos de contadores, coches... Entón, o que primeiro expuxeron FAGC e logo o sindicato é recuperar a situación: recuperar as vivendas”.

A acción directa como eixo

“Sendo a vivenda unha cuestión fundamental, cremos que a mellor opción para recuperala é a acción directa. Así comezaron as comunidades, así comezou a loita de FAGC pola vivenda”, explican os membros do sindicato.

Na actualidade o sindicato participa en sete comunidades, todas elas na illa de Gran Canaria: NA Ilusión, nOs Girasoles, en Arucas, na comunidade de Teror, sobre todo nAs Masías, nAs Masías, nAs Masías, nas proximidades de Juan Grande, en San José do Álamo e nA Esperanza, en Guia. Esta última é, no seu caso, a máis significativa. As comunidades xestiónanse a través da autogestión, e aínda que desde o sindicato e desde a federación proponse modelos organizativos, as comunidades teñen a última palabra: “Que os veciños organicen e decidan como actuar nos asuntos cotiáns da comunidade. Non vivimos alí, por tanto, non temos nada que dicir. É verdade que asinamos un certo pacto asociativo para que se respecten uns mínimos, e si non se respectan o sindicato apártase directamente. O sindicato encárgase fundamentalmente da protección xurídica. Ante un aviso de desafiuzamento, ou unha problemática similar, entón intervén o sindicato”.

As comunidades organizáronse de diferentes maneiras. Propúñaselles ás veces a través do modelo asembleario no que todo o que compón a comunidade ten un papel activo na xestión, na toma de decisións, etc. Noutras ocasións, seguiuse o modelo de non decisión e de non participación, é dicir, o papel activo como forma de organización na que só unha persoa participa. É importante destacar que as comunidades se deron conta con frecuencia de que as responsabilidades que están baixo a responsabilidade dunha persoa concreta poden resolvelas, demostrando que son capaces de cuestionar o seu modelo de xestión. Pódese dicir que nese sentido materialízase a politización do suxeito que o sindicato considera básico, que é a politización da comunidade.

Desde Pandemia, “Folga de Alugueres”

Nun momento no que as miserias existentes no ámbito da vivenda afloraron aínda máis, o sindicato vén loitando contra os excesos de aluguer desde marzo de 2020 e o 1 de abril proclamou a “folga de alugueres”, punto de inflexión. O servizo de asesoramento aos inquilinos está a traballar día e noite, sendo reflexo diso tanto as chamadas de móbil como as entradas de mensaxes. O aluguer mensual volveuse aínda máis asfixiante polas medidas impostas pola pandemia, e o sindicato denuncia que a inseguridade no pago da vivenda, a precariedade e o risco de desafiuzamento. Ademais, moitos inquilinos non poden ser beneficiarios das subvencións do Goberno de España, xa que non cumpren os requisitos esixidos para a súa percepción.

“Esixiamos a suspensión do pago do aluguer coa folga, antes de que o Goberno [de España] aplicase o Decreto-lei 11/2020. Pero o Goberno optou polos propietarios”, explicou. Neste Decreto posibilítanse uns recursos para “facilitar” o pago do aluguer, pero só se aplican ás propiedades dos grandes propietarios. É dicir, o propietario de nove ou menos propiedades que posúe o Goberno de España chámase pequeno propietario, mentres que o de máis de dez é un gran propietario. O Decreto afecto ás propiedades destas últimas, polo que as “facilidades” de pago aplícanse unicamente aos alugueres que se abonan aos grandes propietarios. O 22 de decembro o Goberno aprobou o novo Decreto-lei 37/2020, que apenas houbo cambios, pero que tamén denuncia a prevalencia das compensacións económicas a favor dos grandes propietarios: “Nesta ocasión tiveron en conta os okupas, pero sempre que sexa un gran propietario. O problema é que o parque de vivendas públicas que ten a administración non é suficiente para ofrecer unha alternativa digna. Veremos até cando dura, porque é insosteible”.

A finais de 2020 o sindicato tomou uns días de descanso para reflexionar sobre o desprazamento anual. En xaneiro cúmprense catro anos do colectivo e engádense novos membros con ganas de participar. A semente cultivada empeza a florecer entre o cemento.

Polo camiño das comunidades e barrios empoderados

A experiencia de anos demostrou ao sindicato que o funcionamento e a organización das comunidades é mellor cando hai un conflito externo, xa sexa co Concello, coa Policía ou cos bancos. Cando só teñen que unirse ao problema que todos comparten, a saúde da comunidade refórzase. Por iso, desde o sindicato teñen claro que hai que utilizar o conflito para empoderar á comunidade, e para iso é necesario crear un tecido humano. “Que a xente se coñeza, que entendan que sofren a mesma problemática. En definitiva, une os problemas comúns, iso é o que hai que destacar. Cremos que a forma de crear vínculos é a través do conflito, camiñando cara a el”, din. O conflito sobre a problemática da vivenda sería o punto de partida para a creación de devandito tecido social, para o coñecemento mutuo das persoas nos seus barrios e comunidades. A medida que este tecido se introduce, prodúcese tamén unha certa politización individual, un certo empoderamiento individual.
“Compartir unha problemática común pode levar a un desenvolvemento da conciencia comunitaria que pode aflorar nas comunidades que xestiona o sindicato”, di o sindicato.

Analizando a problemática da vivenda desde a clase perceptual, vemos como afecto de igual maneira tanto ás Illas Canarias como ao País Vasco. Únennos as miserias que xera o sistema heteropatriarcal capitalista e debemos facernos conscientes diso canto antes: organizarnos e avanzar cara ao conflito, no camiño do empoderamiento. O Sindicato de Inquilinos de Gran Canaria traballa neste sentido: sinalar a problemática concreta e oporse a ela. Non cos grupos de militantes, senón coas comunidades que forman as xentes do barrio, coa forza dos suxeitos en proceso de empoderamiento.

O 24 de marzo arrincou o xuízo contra Ruymán Rodríguez, membro dos colectivos FAGC e SIGC, pola suposta patada dun garda civil en 2015, cando estaba a ser torturado tras ser arrestado ilegalmente. O Ministerio Fiscal esixe unha pena de prisión dun ano e seis meses, cunha multa de 770 euros. Os colectivos FAGC e SIGC teñen claro que a represión está directamente relacionada coa súa actividade, xa que puxeron de manifesto e enfadado o statu quo de Gran Canaria. Denuncian que a montaxe é policial e fan un chamamento á solidariedade de Ruyman.