A democracia non pode facer camiño en España. É unha cuestión ancestral na historia do Estado español, desde a creación do Estado até a actualidade... Ofrecer un cambio e facer unha adaptación é a forma de actuar de todos os partidos españois cando chegan ao goberno.

Que ou quen atasca o camiño? Os poderes e entidades que sustentan o propio Estado. Miremos a institución da monarquía, que debería ser un residuo da historia neste século XXI. De feito, nos pobos de ao redor retirouse a monarquía e foi depositada no vertedoiro da historia hai tempo: Francia, Italia, Grecia e Portugal. En España, pola contra, a Casa Real dos Borbóns leva máis de tres séculos na cabeza do Estado e non polos seus méritos. Os borbóns españois, a diferenza de ningún outro país, foron resucitados cinco veces e reestablecidos no reinado como alicerces renovados do Estado envellecido: Felipe V en primeiro lugar, en 1700; Fernando VII en dúas ocasións, en 1808 e 1814; Alfonso XII en 1874, co obxectivo de acabar co programa curto da Primeira República; Juan Carlos I, elixido polo propio Franco en 1975; e o último até agora, o seu fillo Felipe VI en 2014.

Unha vez máis, a vella institución da monarquía borbónica está en crise no Estado español, coa que o Exército español, a Garda Civil e o sistema de xustiza veñen acompañando desde hai tempo unha crise endémica de legitimación e funcionamento.

A doutrina oficial dicía que o Estado español tras o réxime de Franco ía ser renovado e democratizado. Durante a transición, os novos partidos creados polo ex falanxista Adolfo Suárez (UCD e CDS) tomaron o símbolo do cambio, pero a súa aventura acabou na chamada tejerazo. Posteriormente, apareceu o PSOE de Felipe González en nome do socialismo español, que levaba no programa do cambio a república, o federalismo, o non deslizamiento e o mantemento fóra do bloque da OTAN, e a autodeterminación dos pobos. Mira, desde hoxe, en que quedou ese cambio socialista.
Cando se frustrou a fascinación daqueles primeiros intentos socialistas, o que apareceu detrás das cortinas dos diferentes gobernos do felipismo non foi un cambio prometido: a corrupción, a guerra sucia, os asasinatos, a tortura sistemática, a cruel política penal, as portas xiratorias e o enriquecemento desmesurado das autoridades. Todos eles abriron o camiño ao goberno á dereita neofranquista e os gobernos do PP non fixeron máis que profundar na corrupción e nas escuras prácticas estatais.

Tras todo iso constituíuse o denominado goberno de coalición progresista do PSOE e as Unidas Podemos. Unha vez máis levantou o símbolo do cambio democrático do Estado, pero cun ano de goberno, non utilizou esta grave crise de Estado como unha oportunidade para impulsar os cambios democráticos. Pola contra, optou por manter ás institucións en grave crise a favor dos Borbóns, en defensa da Garda Civil escura, ou mantendo o sistema de xustiza. Volvemos a ver ao Estado, que con cada crise deteriórase e que o partido de goberno sométese a el.
Os vascos podemos ser un pobo libre e feliz. A sociedade, a identidade, a linguaxe arraigada, a historia, a tradición, a cultura, a localización xeográfica, o territorio, os recursos, a educación, a modernidade, a ciencia e o pensamento son factores que favorecen esta posibilidade.

Podemos ser un pobo libre, si, pero non ao Estado español e francés que se nos puxo encima. Temos que organizar un Estado independente en Euskal Herria. Non é fácil, pero hai camiño que nos leva a iso. O mesmo camiño que en Cataluña se está tentando nestes momentos en serio. Os vascos apoderámonos nós mesmos. Situalo no marco da democracia. Construír e emprender un movemento popular forte tras unha estratexia consensuada de libre disposición.