Recentemente púxose en marcha a Fibra Óptica en colaboración con Zumaia (ZOZ), pequenos operadores, o Concello e a Fundación Guifi·net. O obxectivo do proxecto é a implantación dunha infraestrutura pública de fibra óptica no municipio. Segundo o Goberno Municipal, o proxecto permitirá ofrecer aos zumaiarras “unha rede neutra, aberta, libre e mancomunada de fibra óptica”. A rede será capaz de chegar a todas as vivendas, comercios, institucións e empresas, independentemente da súa localización no municipio, incluídos os barrios periféricos de Oikia, Artadi e Narrondo.

A principios de outubro comezaron os traballos de implantación da infraestrutura de fibra óptica, coa previsión de construír por zonas e de forma escalada. O proceso terá unha duración total de oito meses. Nesta dirección, o camiño ao faro, máis coñecido para os zumaiarras como Paolbide, e a Zona vella foron os primeiros en recibir a innovación, que xa está dispoñible. As obras dos primeiros emprazamentos realizáronse a finais de novembro e hoxe continúa na seguinte zona.

A medida que a fibra se difunde por todo o pobo, transmitirán información máis detallada aos veciños: “A través de invitacións a eventos virtuais e ofertas de servizos de operadores de rede”, explica o Concello de Zumaia. Deste xeito, no momento en que se estean executando as instalacións en cada zona, informarase á poboación, directamente ou da man das comunidades de veciños, dos pormenores dos traballos.

Iniciación

O proxecto da rede ZOZ comezou a desenvolverse conceptualmente a finais de 2018, coa apertura das novas infraestruturas de telecomunicacións da fundación Guifi·net dos Países Cataláns no val do Urola. Este proxecto reuniu en Zumaia a varias persoas interesadas na soberanía das telecomunicacións, que se puxeron en contacto co concello en 2019 co fin de expor as súas ideas para o municipio. “Explicámoslles que sería interesante crear unha rede de fibra óptica en Zumaia para que os pequenos operadores ofrecesen unha Internet de calidade a un bo prezo, con acceso a todos os caseríos”, explica Xabier Garmendia, promotor do proxecto e membro da Cooperativa Abaila. Con este obxectivo, os pequenos operadores aconsellaron ao concello que o camiño se realizase en colaboración con Guifi·net, dada a ampla experiencia da fundación catalá na promoción de redes libres.

En palabras do alcalde de Zumaia, Iñaki Ostolaza, o Goberno Municipal ha tido en conta “desde o principio” o despregamento da rede de fibra óptica, xa que o municipio non contou até agora con ningún operador nin infraestrutura que ofreza este servizo. Así as cousas, comezaron a falar coa fundación Guifi·net e pronto se deron conta da xanela de posibilidades que abre o fomento da colaboración coa entidade experta en despregamento de redes neutras. Ostolaza está convencida do futuro do proxecto: “Hoxe en día as infraestruturas son importantes e as infraestruturas de mobilidade son as máis importantes, pero as máis importantes no futuro serán as infraestruturas que moven a información”. Ao estar incluídas as redes de fibra óptica, o alcalde di que é “unha oportunidade única” para Zumaia: “Para que todos os zumaiarras teñan acceso a Internet de alta velocidade de forma neutra e aberta”.

Rede mancomunada

Nos lugares nos que se instala a fibra óptica é habitual que prevalezan algunhas poucas empresas que se benefician totalmente da xestión da rede. Ademais, estes operadores son multinacionais con altas cotas de mercado. A lóxica das redes mancomunadas, en cambio, vai en dirección contraria, xa que se basea na propiedade compartida da infraestrutura. Este modelo de xestión evita que un só axente teña unha competencia exclusiva sobre o conxunto da rede, permitindo aos pequenos operadores ofrecer o seu servizo a un prezo competitivo. Ademais disto, as redes mancomunadas garanten un uso máis racional das canalizacións, xa que cando os operadores comparten as infraestruturas da fibra evítase a repetición das instalacións de cable que ofrecen o mesmo servizo.

Neutral

A neutralidade da infraestrutura é outra das bases máis importantes do proxecto, é dicir, que todos os operadores que queiran ofrecer o servizo teñan as mesmas oportunidades e condicións. No caso de Zumaia, Guifi·net encárgase de garantir o cumprimento destas normas. Tamén observa que as actividades no ámbito da comercialización realízanse de forma axeitada, mediando entre os operadores e facilitando recursos para resolver os conflitos que poidan xurdir entre eles.

Segundo Miguel Ángel Irigoyen, membro da Dirección de Operacións da Fundación Guifi·net, “a neutralidade consiste en non dispor de redes exclusivas de ningún operador”, é dicir, ser abertas a todos os operadores e compartir a duplicidade de redes para evitar duplicidades. Ademais, a Fundación xestiona a propia infraestrutura para “garantir que todo sexa neutralidade e que ningún operador utilice a rede de forma abusiva”, asegura Irigoyen.

Ademais do aspecto técnico, as redes neutrais teñen a súa dimensión social a través dos órganos organizativos denominados “mesa de compensación”. Nestas mesas compártense inquietudes e necesidades e cuéstionanse enfoques sobre o uso da rede ou o seu posible esgotamento. O membro de Guifi·net comenta que as decisións que se tomen nel orientan “extensións que redunden en beneficio de todos”.

Pulso aos xigantes

A rede terá a capacidade de conectar até 1.000 megas simétricos aos fogares de Zumaia, moito máis rápido que o que os grandes operadores poden ofrecer no municipio. Ademais, Guifi·net asegura que esa velocidade “se pode aumentar no futuro”. A conexión permitirá ofrecer a mesma calidade a todos os operadores que participaron na construción do proxecto. A partir dese momento, cada zumaiarra poderá decidir con que operador contratar o servizo.

A carencia de moitos proxectos comunitarios adoita ser o alto prezo, a escasa competitividade e a escasa viabilidade económica, mentres que a maior empresa é a máis extrema e a falta de honestidade. Irigoyen explicou que a clave da rede ZOZ, da man de Guifi·net, é o modelo de negocio: “Somos unha entidade sen ánimo de lucro, polo que deseñamos os investimentos e proxectos desde unha perspectiva de sustentabilidade económica, non de maximización do rendemento. Iso non ocorre coas empresas privadas”. Neste sentido, buscan reducir os custos fixos mediante o aumento de usuarios, permitindo ofrecer aos usuarios prezos máis interesantes que os das empresas de telecomunicacións convencionais. Guifi·net advirte de que a vixilancia dos custos fixos “abre a posibilidade de ter outros modelos de rede sostibles”, “de non ser así o mantemento inadecuado e a neglixencia destrúen as redes”. Para que isto non ocorra, a fundación catalá traballa de cerca cos proxectos locais. Por outra banda, tamén xera custos de transferencia cos operadores, que son os que afectan o usuario final, “sempre por baixo do que ofrecen os grandes operadores no mercado”, explica Irigoyen.

Financiamento

Para amortizar o investimento inicial de despregamento de fibra óptica no municipio, os promotores ofrecen a posibilidade de financiar parte da instalación por parte dos usuarios. Desta maneira, irase recuperando ese diñeiro que se pagou menos na tarifa mensual a pagar. No caso de Zumaia sería de 17€/mes e aforrando mensualmente a cota da liña permitiría aos clientes amortizar o investimento en 4 anos. A partir de aí, os clientes que achegaron terían un prezo fixo e económico. “Garantimos unha boa xestión da vontade comunal e unha repartición xusta entre as persoas que participaron na titularidade da rede, entre elas as usuarias”, conclúe Irigoyen.

En relación coa economía local, o Alcalde cre que tamén será beneficioso para as empresas de Zumaia: “Tanto os que traballan no ámbito das telecomunicacións como os demais. Ter acceso a esta infraestrutura é moi importante para a economía do futuro”, cre. Garmendia, como integrante dunha pequena cooperativa de telecomunicacións, ten claras as vantaxes do SOC: “Toda operadora ten acceso directo á documentación da rede e os custos de infraestrutura son iguais para todos, sen que se esixa un mínimo ou cota de entrada”.

Ademais, o de Zumaia é un exemplo para os pobos da zona. “Porque deixou claro que hai outro tipo de redes de telecomunicacións de fibra óptica”, explicou. Unha vez posta en marcha a rede SOC na súa totalidade, Garmendia espera que “cunha nova metodoloxía e sistema esténdase aos municipios da zona”.