Quen non lembra as longas e ás veces complicadas e confusas táboas verbais en eúscaro. Son ben coñecidos. Silabaz silaba, ao final fórmase o verbo e, despois de moitas horas de práctica, vanse interiorizando paulatinamente estes verbos complexos. Pois ben, grazas ao traballo voluntario de varias persoas, estas táboas teñen alternativa na rede dixital. Con eles, dunha forma máis simple e rápida, mesmo máis segura, pódese recoller nun instante o verbo que se busca. Basta con dar datos ao móbil no medio de segundo para obter o resultado: pregunta que verbo, que modo e en que período búscase, e a continuación engádese a fórmula home-nori-nor. Xogar verbos nunca foi tan sinxelo e sinxelo.

“Non diría que sexa unha alternativa ás táboas verbais; é máis substituto, ou máis aditivo”, afirma Ander Herranz, creador da nova aplicación Adizkinator. Creou a aplicación móbil para usala como “ferramenta complementaria” das táboas coñecidas, especialmente para os alumnos de eúscaro. Con todo, a pesar de que o principal usuario potencial é o alumno das escolas de eúscaro, anima a calquera persoa que poida ter dúbidas ou curiosidades sobre o verbo vasco a utilizalo.

Herranz é profesora na AEK de Uribe Kosta. É novo, de cuarto curso, e nestes anos curou a aplicación Adizkinator respondendo a unha carencia observada na aula. De feito, hoxe en día, os móbiles ocupan un lugar na mesa dos alumnos: son unha ferramenta máis no proceso de aprendizaxe, sobre todo para consultar o dicionario. Herranz cre que en xeral é axeitado para resolver dúbidas e defende o uso, pero na conxugación de verbos os alumnos que abandonaban o móbil e recorrían ás táboas verbais bastante coñecidas anteriormente. “Era hora de facilitar a procura e comprensión dos verbos”.

Con todo, a vella forma de aprender non ten intención de abandonala. Por iso di que non creou unha alternativa, senón unha ferramenta adicional que, en lugar de utilizala todos os días e en todo momento, só en momentos concretos. Di que tamén ten un punto de preocupación porque “se un instrumento ten que dicilo todo, en todo momento non aprenderemos nada”. Con todo, en comparación coas táboas, a aplicación imponse en simplicidad, sinxeleza e rapidez, así como en eficacia se os datos se fornecen correctamente.

Dous antecedentes

Expresou o seu agradecemento e non minguou ningún dos dous traballos similares aos que serviu de base. De feito, hai dez anos creouse a primeira ferramenta dixital para o xogo dos verbos en eúscaro: Versión e aplicación á web Aditzak.com. Outra é a creada polo Instituto de Eúscaro da Universidade do País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea, coñecida como Adizkitegi Automatikoa. Herranz cre que o tres son “complementarios” entre si.

“Aditzak.com utilizaba e recomendaba en clase, así como o Conserjería da UPV/EHU, pero os meus desexos non se satisfacían do todo”, confesa Herranz. A primeira, realizada por Garikoitz Knörr, di que é moi útil e axeitada, pero o berangotarra cre que ten dous ocos: nin alocutivo nin verbos sintéticos. Di que no caso no que necesitaba isto último recorría ao traballado pola UPV/EHU, pero considera que non é tan apropiado para o alumnado porque pedía moito coñecemento técnico. Por iso, puxo o seu granito de area e mesturou ambos nunha única aplicación.

Knörr é consciente da falta de verbos sintéticos na súa aplicación e da necesidade de renovar a aplicación Aditzak.com que levaba tempo. Realizou actualizacións desde 2011 e ten intencións e retos para abordalas máis adiante. Pero hai que ir tamén á fonte: as dúas aplicacións non partiron, evidentemente, da actual, e Knörr non o creou expresamente para os alumnos como Herranz. Cando se lle ocorreu facer a aplicación Knörr, que estaba inmersa na tradución, sobre todo porque era un instrumento ou un recurso que el botaba de menos: “Creeino principalmente porque eu necesitábao, pero sabía que a máis xente íalle a vir ben”. O seu obxectivo era resolver dúbidas e ser seguros e prácticos: “A todos xórdenos algunha dúbida, no meu caso parecíame moi práctico para comprobar verbos e estar seguro”.

No proceso de aprendizaxe do eúscaro, nas novas técnicas que pode ofrecer a rede dixital, a ferramenta tivo o seu fito Aditzak.com. Knör creouno de cero, sen un modelo de base, coa axuda dos seus irmáns con coñecementos informáticos. Na Escola de Idiomas de Valencia ofreceuse a posibilidade de aprender eúscaro por primeira vez en 2015, e aínda que nun primeiro momento non utilizaba a aplicación cos seus alumnos, a medida que se ían incorporando maiores niveis de aprendizaxe ao longo dos anos, Knör cre que os alumnos valoran moito este tipo de ferramentas.

Tamén lanzou unha especie de adianto ou de primicia. Está a prepararse unha versión máis desenvolvida: Aditzak.eus -o borrador xa está dispoñible. Terá novas funcións: recibirá verbos sintéticos e hitano estándar, e ten intención de incluír os dialectos recibidos por Euskaltzaindia. “Sería unha gran novidade, pero teño que recoñecer que nos adiantou Adizkinator”, sinalou cun sorriso.

Colaboración do profesorado

Ao parecer, casualmente, a Knör adiantóuselle Herranz e un levará a fama que o outro non levará. Ambos falan de humor e graza, aínda que subliñan que as ferramentas que crearon son complementarias e de axuda mutua. “Ninguén saca diñeiro deste proxecto, porque o único obxectivo é contribuír ao ensino do eúscaro. Por tanto, benvidos a este tipo de proxectos, é realmente satisfactorio”, sinalou Knörr.

Este artigo dá conta das ferramentas de aprendizaxe creadas voluntariamente por dous profesores e profesoras, xa que non parece casual que o profesorado se dedique a iso. Para Knör, do mesmo xeito que noutros ámbitos, este tipo de proxectos non se xeran desde o interior da carencia até a vida real. Por último, ambos consideran que é un gran apoio o uso deste tipo de ferramentas, tanto para o ensino como para a aprendizaxe. Por iso, pon a disposición de todos estes recursos para que poidan ser utilizados por quen o desexe. Xa sabemos que, polo menos, a aplicación Adizkinator empezouse a utilizar en varias escolas.