Premios a todos aqueles que nos lembran que cheira a podre, que nos traen á pantalla unha historia crúa que ten moito da realidade xogando coa corrupción e que nos permiten cheirar o perfume por encima do alento que circula ao redor.

AUDIOVISUAL. “BOCAS DE AREA”

Marcou un punto de inflexión na historia das series en eúscaro. A primeira música cáptaa na rede a través da música e as imaxes. O porto, os pescadores, o xeo, a droga, o penetrante cheiro a mafia... quen é quen e que vai facer nun panorama que non se pode adiviñar. Un desaparecido, detective da Ertzaintza que realiza a terapia do psicólogo, un mozo e misterioso policía local, pequenos e grandes trapicheros. O sucedido en once portos do Oeste, agora por ficción, pero tamén moi preto da realidade.

Tiñan compoñentes para un bo thriller e inventárono, dándolle un toque propio coa “Cor Almandoz”. Así o explica o autor: “Para min é un éxito facer o que fixemos nas condicións que tivemos. O equipo técnico e artístico fixo un gran traballo durante un ano. Nós sempre tentamos darlle o noso toque e facer algo especial. Coas condicións que tiñamos non podiamos competir cos thriller que se fan no mundo (non tiñamos medios para facer persecucións, non tiñamos especialistas para tirar pola ponte...). Por tanto, é o que pensas: polo menos, contemos á nosa maneira o que queremos contar. Non ten sentido facer unha copia doutro e, ademais, con menos medios”.

Como referencia, citáronse series de televisión ligadas á novela negra, tanto americana como escandinava. Tamén a novela negra “contemporánea interesante e maligna” vasca.

“A identidade sociolóxica de Ondarroa é moi especial, tamén esteticamente atraíanos para este proxecto”, afirma a produtora Marian Fernández, que sente satisfeita coa acollida que tivo. Sen esquecer reivindicar a dignidade para os creadores vascos.

CAMPAÑA. ILUMINAR ZALDIBAR

Con
cinco palabras demostraron a capacidade de cuestionar o mundo actual e de resumir un programa político capaz de protexer a miles de persoas: Persoal, saúde, responsabilidades. Zaldibar Argitu.

Este movemento, creado desde abaixo pola cidadanía, serviu de formiga durante un ano para evitar que Joaquín Beltrán e Alberto Sololuze caian no esquecemento. “Este tema estalou aquí, pero afecto a moitos ámbitos. Estas redes de clientes non están soas en Zaldibar”, “foi un aviso de que modelo de sociedade estamos a impulsar, que modelo de negocio e que se esconde no buraco deste oasis vasco baixo a suposta riqueza e para quen é ese dano”, afirman os seus compañeiros Janire Lazkano e Jokin Bergara.

“A pandemia converteuse no único tema nos medios de comunicación e non fíxonos ningún favor. Pero unha das cousas que trouxo a crise é pór en cuestión a xestión dos sectores estratéxicos e apostar polo público (sanidade, educación…). Isto ten un vínculo coas loitas que houberon durante a pandemia: pór as vidas no centro, os coidados, etc. e coa nosa loita”, subliñou Gaizka Zabarte.

Neste 2021 seguirase traballando tanto nos xulgados como en Europa.

Traballando sempre o ámbito da comunicación con moito mimo, xa sexa o canto, xa sexa o símbolo, xa sexa a lectura, xa sexa o modelo de mobilización... conseguiron sumar amplitude sen renunciar ás súas ideas.

RADIO. “PONTES”

Puidemos escoitar o programa durante catro anos. Cada semana estiveron construíndo pontes. Atravesaron Euskal Herria dun lado a outro. 360 programas de radio e, polo menos, catro convidados en cada un. Deron a oportunidade de coñecer pobos, xente, noticias e proxectos.
“Quixemos construír pontes entre as terras que, en realidade, queren separarse por unha ponte. Dentro deste País Vasco de sete territorios, en moitas ocasións, temos fronteiras interiores, construídas desde o non-coñecemento, prexuízos, e o obxectivo do programa era ser un programa de apertura da mirada”, sinala Alaia Martin, directora do programa, co que traballou durante os dous primeiros anos a suletina Letona dAs Palmas, e así o segue Pantxis Bidart: “A pesar de que non queremos que haxa fronteira, está aí e esta pandemia ensinounos que poden facer fincapé nesa fronteira que está aberta nunha primeira ollada. Correspóndenos a nós construír pontes e relacións por encima desas fronteiras”.

Cada programa foi moi fiado, todas as semanas retiveron unha palabra ao programa e xogaron coa palabra, coa poesía. En xullo de 2020 emitiuse o programa ‘Azkena’. Foi o último en chegar. Os presentadores convidáronnos a seguir o rastro do programa e a seguir construíndo pontes. “Esa fronteira tamén separa as relacións e limita a realidade, a educación, as formas de comunicación; e para compensar esas carencias cremos que é necesaria máis colaboración, máis pontes, nos medios de comunicación e noutros moitos ámbitos”, explicaron.

O espazo Zubiak contará coa participación de Alaia Martin e Pantxis Bidart, que se encargarán da retransmisión. Lohizune Amatria colaborou desde Navarra. Trátase dun programa realizado conxuntamente por Euskadi Irratia e France Bleu e no que Euskalerria Irratia colaborou con eles.

INTERNET. ENCONDINGS VASCO

Todo dominio da lingua ten que ser visible para revitalizar. Estendida a todos os ámbitos. E si neste século XXI hai un campo importante que inflúe directamente na vida de todos nós, ese é o mundo audiovisual. Pero, que podemos facer os vascos fronte a un exército formado por NetFlix, Amazon, Filmin, os xigantes HBO ou os miles de canles de Youtube e TV que só falan en castelán?

Pois, para empezar, promocionar todas as películas, series, debuxos animados e audiovisuais que xurdan en eúscaro e polos a disposición de toda a comunidade vasca do mundo. Niso traballa o premiado desde 2003, en auzolan, difundindo os contidos audiovisuais en eúscaro na comunidade e de forma aberta na rede. O que nun principio era un simple intento de pór ao alcance de todos os públicos os episodios de Dragoi Bóla, 18 anos despois converteuse no maior almacén de material audiovisual en eúscaro. Ao redor de 1.500 películas exhíbense na web, entre moitos traballos de todo tipo. Todos en eúscaro, “desde o pobo para o pobo”, din.

Responsables do foro con máis de 7.000 usuarios: “Non ten moito sentido que se diga que impulsa a recuperación dunha lingua oprimida e logo póñase o copyright aos contidos en eúscaro”.

Reivindican a necesidade dunha aposta polas políticas para fortalecer o eúscaro: “Gustaríanos ver estes proxectos de fomento do eúscaro subvencionados polo Goberno. Non hai interese. Creouse EiTB para promocionar o eúscaro, pero vemos que a canle en castelán é o que máis inviste. Quizá ETB2 tamén sexa necesario, pero se así fóra, entón haberá que incluír máis euskera nesa cadea”.

PRENSA. JON ALONSO, “NAPARRA. CASO ABERTO”

Escribiuse
moito en prensa sobre José Miguel Etxebarria Naparra, pero non o suficiente. En 2020 cúmprense 40 anos da súa desaparición. Ao longo de catro décadas houbo momentos de todo tipo no caso Naparra. Algúns medios de comunicación seguiron a miúdo, a maioría e os máis grandes dificilmente. Como di o gañador do premio Jon Alonso, “o caso Naparra non é só o caso dun militante que foi secuestrado e asasinado, senón tamén da súa familia que foi torturado, golpeado, inchado e castigado sen misericordia”.

O escritor lembra tanto aos parentes da desaparecida como a Naparra. Compañeiro de xogos de nenos. Eloxia a “forza que demostrou a familia”, “nunca deixaron de buscar ao seu familiar”.

É un traballo de investigación. O caso seguirá aberto mentres non haxa corpúsculos e aínda que con este traballo de investigación non se conseguiu localizar o paradoiro de Naparra, quizais poida servir de axuda para algún paso máis adiante.

A memoria tamén é traballo. O que coloca ben ao lector nesa década de 1980. Naparra no complicado asunto. “O caso é moi coñecido para a miña xeración, pero o libro e o documental que se publicará proximamente axudará a pór o granito na memoria colectiva, a que as xeracións futuras coñezan que é o caso de Naparra”, explicou Alonso.

Non é un traballo de prensa, pero é un xornalismo escrito, un xornalismo de investigación. Digno de recompensa.

O
restaurante Atxega Jauregia de Usurbil, co

obxectivo de manter o encanto do Istanta. A conversación que precedeu á entrada. Abrazos e bicos dos que facía moito tempo non vía. Foto de familia. Unha deliciosa comida. Repaso do que deu o ano en vídeo. Entrega de premios presenciais. Caras cheas de dentes, linguas, beizos e nariz ademais dos ollos. Cando nos falta valoramos o que tiñamos. Premios Argia 2021. 32ª edición. Este ano tentei sentilo todo ante a pantalla, e aínda que me faltou a emoción dos verdadeiros Premios Argia, cos audiovisuais e as entrevistas preparadas para o evento conseguiron achegarse ao momento e espertar a curiosidade por quen recibirá o premio do día seguinte.

Tiveron que inventar un formato diferente. Cada día realizáronse entrevistas, graváronse vídeos e realizouse un vídeo coas voces en off e as palabras dos premiados, de luns a venres. Cinco días, cinco premios.

Buscaron o encanto do instante, conseguir a forza do que é fronte a fronte, para que sexa tocado polo realismo e improvisar. Non son conversacións gravadas nun estudo. Coidaron o escenario e deron a cada premiado o seu lugar máis propio. A fórmula deste ano serviu para facer unha entrevista que non se podía facer na primeira cara e permitiu coser mellor as once puntas de fío que quedan entre as seis palabras que lanzan o premio no Palacio Atxega.

En todas as edicións anteriores, unha vez finalizada a entrega de premios, realizouse unha fotografía conxunta de todos os asistentes á entrega de trofeos; ao fondo, ben visible, cos logos de todos os patrocinadores dos Premios Argia dese ano.

Este ano tampouco. Non había logos, pero si algúns patrocinios. Deputación Foral de Gipuzkoa, Deputación Foral de Bizkaia, Goberno de Navarra, Departamento de Política Lingüística do Goberno Vasco, Emakunde, Euskaltel, Laboral Kutxa, Kutxabank e a Corporación Mondragón.

E a todas as persoas que non teñen logos, pero que nos dan o apoio máis fiel, grazas.