Todo empezou coa gaita.
O meu irmán, cando me sorprendeu facéndome pemento na escola, díxome: empeza comigo a estudar gaita ou llo direi á miña nai.

Por que quería que lle pegase?
Nesta época as parellas gaiteiras adoitaban ser irmáns: Irmáns Pérez, irmáns Elizaga, irmáns Montero... Os irmáns tiñan facilidade para ensaiar, vivían xuntos na mesma casa, polo que era unha aposta de gran oportunidade. Ademais, o meu irmán coñecíame e sabía que o tentou.

Como entrou na vosa casa a gaita? O seu
irmán, que desde o catorce anos tocaba o txistu, namorouse da gaita. Tratábase dun instrumento que estaba en proceso de desaparecer, pero, por suposto, non existía unha asociación que protexese aos animais que estaban a desaparecer. E, por tanto, había que traballar, reproducindo, ensaiando e aprendendo eses animalitos en casa. Tiñamos un cacharro como este, un magnetófono, e con el seguiamos a todos os gaiteiros do mundo para ver como e que tocaban. Demos a volta e a volta, en busca de vellos gaiteiros, pedindo información e repertorio. Alí comezou este traballo, que Javier (o seu irmán) prolongou até hoxe, logrando que esta especie en proceso de extinción tivese unha expansión que ás veces se volveu insoportable.

Andabades ás agachadas detrás dos gaiteiros.
Claro, porque non querían transmitir nada, non querían perder o seu pequeno monopolio. Entón había tres ou catro parellas, ás que se convocaba para todos os pobos, e a presenza doutra traía consigo a necesidade de repartir o pastel. En 1966, aproveitando a desaparición dunha do catro parellas que participaban nos sanfermines, dirixímonos ao Concello de Pamplona para que nos contratasen. E así o fixeron. Pouco despois, en 1968, funme a París, até 1978.

Que atopaches ao volver?
Estudei o oficio en París, onde obtiven maquinaria e subministracións. Á volta, por motivos familiares, instaleime en Pamplona. O panorama musical navarrensis era desolador. A maioría das bandas estaban disoltas, si había A Pamplonesa, A Tafallesa e algunha máis, pero poucas. Non había escola de música e o conservatorio non era máis que unha pequena escola. Non había moitos músicos. Por sorte, para cando cheguei, xa desaparecera o meu predecesor, o único instrumento que reparara.

Colliches o seu lugar e abriches a tenda de música Haizea.
Si, e foi entón cando empezou a crear traballo. Ao principio traballei sobre todo na restauración de instrumentos musicais antigos. Pero paralelamente, na década de 1980, comezou o renacemento da música en Navarra; empezaron a revivir as bandas, apareceron as escolas de música, etc. Isto supuxo, por suposto, un aumento na venda e o mantemento dos instrumentos de vento.

Cambiou moito o panorama desde entón?
A verdade é que vimos dunha miseria absoluta. A evolución foi brutal. O nivel actual de estudantes e profesionais non ten nada que ver co de entón. Agora toca todo o mundo, e ben. Outra cousa é que a música é, en xeral, unha cultura neutra: por saxofoikada non se pode establecer criterio político. Pódeo facer un escritor ou un pintor, pero a música é máis neutra, polo que recibiu o apoio de todas as institucións, tanto á dereita como á esquerda. Por suposto, unha cousa é ser neutro, pero iso non quere dicir que non se poida utilizar para un ou outro. Onde tocar, iso tamén inflúe. A nosa, por exemplo, foi a charanga de todas as manifestacións.

Que é para ti a charanga Jarauta 69?
Jarauta [69] foi, é e será un grupo de amigos que queren expresarse a través da música. Xuntámonos un grupo de persoas da mesma cultura, e movémonos/movémosnos para pasalo ben. Os músicos son os que mellor o pasan, e si eles divírtense a xente divírtese. Para nós, a charanga é a principal maneira de vivir as festas.A

música e a festa veñen da man.A
xente necesita festas, e aprender un instrumento de música implica tocar en grupo. Como consecuencia diso, creáronse agrupacións musicais para todos os tipos e necesidades, desde Baluarte até o quiosco da Praza do Castelo ou a rúa Jarauta. Doutra banda, a cultura sempre se desenvolve en función dos parámetros económicos: nun país cun nivel económico baixo, o nivel cultural pode ser orixinal, pero sempre será low cost. Non é casualidade que os instrumentos de vento ábranse moito máis que os de corda. É moito máis caro adestrar a un bo violinista que a un bo clarinetista. Os instrumentos de vento pódense producir a menor custo, polo que son máis accesibles. Por iso tamén a música é máis urbana.

Xa non se ouve música na rúa.
Bukowski ten unha frase sobre San Francisco: “Na década dos 70, todo o mundo estaba na rúa. No 80, os meus amigos e eu. No 90, o meu can e eu”. Coa música iso pasou: os anos pasados estabamos todos na rúa, daquela a charanga e o seu club de fan, e agora estamos todos na miseria, os fanes e os músicos. Esperemos que isto cambie, aínda que teñamos que tocar a música chinesa.