En decembro tivemos coñecemento dunha ferramenta para a sociología do País Vasco e, en xeral, para as investigacións no campo das ciencias sociais: O Metro Nacional. Esta enquisa, que se publicará dúas veces ao ano, ten como ámbito de investigación a todo o País Vasco e é froito da colaboración entre o Laboratorio Telesforo Monzon eLab e o grupo de investigación da UPV/EHU Parte Hartuz, así como do centro Aztiker. Como calquera que queira facer análise sobre o País Vasco, o primeiro problema é a falta de datos a nivel nacional. Fronte a iso, a miúdo os estudos teñen que circunscribirse a áreas administrativas máis pequenas e noutros moitos casos realízanse nos marcos español e francés. Por tanto, ter a man os datos a nivel de Euskal Herria é unha boa noticia.

Ademais de recoller os datos de todo o territorio á vez, a principal achega do Metro é a forma de achegarse ao tema. Existen estudos sociolóxicos sobre o futuro político do País Vasco, limitados principalmente a Álava, Bizkaia e Gipuzkoa. Pero creo que a Nación supón unha achega importante aos estudos de soberanía. É máis, diría que o Metro nos pon encima da mesa material para cuestionar as visións negativas sobre o independentismo en Euskal Herria dos últimos anos. Naturalmente, as liñas de opinión que prevalecen na sociedade non se difunden de maneira natural, e non todos os sectores da sociedade teñen as mesmas facultades para facer hexemónicas e dominantes as súas opinións. Neste sentido, máis que en datos fríos, nos últimos anos estendéronse visións pesimistas e mesmo catastrofistas sobre a afección á independencia de Euskal Herria. Seguramente, nese ambiente de pesimismo, á actividade dos medios de comunicación e das correntes políticas concretas, hai que engadir o efecto resaca que xeraron os cambios políticos da última década en Euskal Herria: refírome ao proceso –e estano vivindo– que, tras anos de conflito cru, viviron as diferentes liñas do independentismo para adaptarse á nova situación.

En canto aos datos concretos da primeira enquisa de Metro Nacional, cabe destacar a diferenza entre a postura sobre a “independización” de Euskal Herria e a posición a adoptar no referendo sobre un estado vasco ou navarro. Esta é unha das novidades desta enquisa e temos un tema para estar atentos ao futuro. De feito, a maioría (46%) mostrouse en contra da independencia de Euskal Herria (expresada como acción e non como obxectivo político), pero, ao contrario, nun referendo acordado habemos visto que o si gañaría (43% a favor e 32% en contra). Paréceme que, polo menos en Hego Euskal Herria, a acción da independización vincúlase co proceso catalán, e coa derrota que de momento sufriu.

Outro dos temas máis rechamantes que atopamos a través da exploración do País Vasco son os datos de Navarra. Nese país, mentres nun referendo acordado o 26% (fronte ao 54% que votaría en contra) votaría a favor do Estado vasco, en referencia a un Estado navarro, o si alcanzaría o 35%. Os detractores seguirían sendo máis numerosos (43%), pero cunha redución moi significativa das diferenzas. Hai que destacar que non todos os que apostan por un estado vasco, por exemplo, móstranse a favor dun estado navarro. En calquera caso, é un tema a seguir nos seguintes informes, xa que no conflito do País Vasco, a diferenza doutros moitos casos europeos, a territorialidad é un nó central.