Nas seguintes liñas, veño dar a miña opinión sobre o sistema educativo vasco, sobre o balbordo provocado polo ataque que unha vez máis (uns) lanzaron contra a Ikastola, ou pola escusa. O debate, non llo vou a negar, abúrreme. Debates, ou niveis de debate. Desde onde lle chega, desde que marco analízase o problema, que argumento (débil) utilízase para facer fronte ás agresións, ou como e onde se fan as propostas para superar esta controversia clásica.

Con todo, ou quizá por iso mesmo, tamén eu quero traer ao debate a miña pequena reflexión. Aínda que realmente me parece moi básico o que teño que dicirvos. Tanto, que non teño claro que é o que debese sentir. Vergoña porque pense que o que debería saber é que pode haber unha achega. Por desesperación, por saber que o que xa debe saber é unha achega.

Empecemos pola afirmación que nos une a todos. Todos somos partidarios da escola pública vasca, sen dúbida. O problema é que non o temos, que non existe, e o que é peor, que nos vai a ser imposible mentres dure a nosa situación de dependencia, porque a falta de soberanía ten como consecuencia directa a falta de competencias sobre ámbitos fundamentais, e é un deles, por suposto, o da educación. Para un pobo é cuestión de vida ou morte poder deseñar a educación de xeracións máis novas, xa que está en xogo, entre outras cousas, a supervivencia dese pobo. Entón, pregunta seria: realmente pensa alguén que deixou nas nosas mans a autoridade sobre unha misión dese nivel?

Aínda que se chame así, non é a verdadeira escola pública vasca a que coñecemos agora e aquí. Pero bo, igual que o Goberno Vasco non é o goberno dos vascos, ou o parlamento non é o lugar real onde se fan as nosas leis, non sei como dicilo. Non é a educación que os vascos creamos para responder ás nosas necesidades, senón unha versión autonómica do que España se construíu para si mesma. Dado co nome en eúscaro, iso si, e en eúscaro. Pero devoremos dulcemente o anzol da asimilación. E penetrarse máis profundamente, mensaxe.

As ikastolas xurdiron coa pretensión de cumprir a función de escola nacional do País Vasco. O baleiro dun sistema educativo propio era máis evidente que agora, España e Francia non camuflaban tanto como agora o que realmente querían conseguir mediante a súa educación, e aínda podiamos cheirarnos dos riscos que entrañaba a estrañeza. Ao parecer, non tiñamos a capacidade de reaccionar tan danada como agora, e tiñamos o sistema inmune necesario para protexernos. O certo é que fomos capaces de sementar a semente dun sistema educativo propio en tempos do primeiro franquismo.

Pero no camiño cara á soberanía non basta coa mera capacidade de iniciativa. As vitorias son necesarias enmarcalas nunha estratexia nacional máis global, si non toma aos inimigos e capitalízaos para si, como ben nos ensinou a traxectoria das ikastolas. Non creo que haxa moita diferenza entre estudar na ikastola de Orio ou na escola de Orio. Nin que sexa o mesmo o que un neno aprenderá na ikastola de Bera ou na ikastola de Hendaia. Ao final, están integradas nas mesmas administracións a un nivel ou outro, e son os mesmos estados os que piden contas, académicas, económicas e doutro tipo. Iso é unha trampa.

Deixemos os camiños das loitas parciais que parecen fáciles, porque son estériles. E abordemos o camiño seguro da resistencia e a liberación nacional. Créanme, non gastemos máis que nesa enerxía.