A multinacional Universal Music Group anunciou en decembro do ano pasado que adquiriu un catálogo completo de cancións de Bob Dylan. Trátase dunha compra histórica en moitos aspectos: en primeiro lugar, pola cantidade de diñeiro que se gastou no trato, xa que aínda que non se fixo público en concreto pode roldar os 200 millóns de dólares (165,5 millóns de euros), segundo o medio estadounidense NBC, e, por tanto, obtivo o título dunha das máis caras transaccións musicais que se fixeron nunca. E tamén porque indica que o final da carreira de Dylan está máis cerca –ninguén debería sorprenderse dos 79 anos que leva o artista de Minnesota ás súas costas, pero parece que cos mitos vivos costa recoñecer que teñen os mesmos límites que as persoas de carne e óso–. Ademais de saber a quen lle tocarán nas futuro cancións como o Like a Rolling Stone, a noticia puxo de manifesto o negocio que está a crear ultimamente cos dereitos das cancións antigas.

É sabido que cada vez que unha canción rexistrada en nome de alguén se escoita na radio ou na televisión, ou cada vez que un usuario a xoga nunha plataforma dixital, o autor recibe unha cantidade de diñeiro. Estes royalties tamén foron motivo de controversia en comparación cos que a industria musical distribuía no seu día grazas á venda de discos, xa que na actualidade o diñeiro que dan plataformas como Spotify ou Youtube só lle confía a un pequeno club de artistas mundialmente coñecidos. Iso si, si compuxeches Blowin’ in the Wind ou Hurricane, non hai problema: levan décadas xerando beneficios e o mundo terá que cambiar moito para que no futuro esas cancións queden sen público.

Neste sentido, o catálogo de ao redor de 600 cancións de Dylan supuxo un investimento a longo prazo para Universalia. E non é o único tipo de trato que se fixo: Un artigo publicado no diario The Guardian no mesmo ano 2020 permitiu coñecer o acordo asinado por Stevie Nicks, cantante de Fleetwood Mac, coa compañía Primary Wave, polo que a compañía gañou a maior parte do catálogo do artista por 100 millóns de dólares (82,8 millóns de euros) e Taylor Swift vendeu os dereitos do seis primeiros discos ao fondo de investimento Shamrock. Como sucedeu con moitos outros bens, o valor de intercambio das cancións utilízase cada vez máis para a especulación financeira. E parece que é un negocio en crecemento.

Valor de intercambio da música

Merck Mercuriadis sabe algo diso. Desde que Virgin entrou na multinacional aos 19 anos, vive de sacar diñeiro das cancións, e na actualidade Hipgnosis é o xefe do fondo de investimento. Explicou a súa filosofía nunha entrevista que ofreceu á web Thought Economics en 2019: “As cancións de éxito e a música, en xeral, teñen un valor intrínseco. Pero a xente non se dá conta de que cando unha canción se converte en algo con éxito contrastado, a evolución dos beneficios asociados a ela é facilmente predicible e fiable e, por tanto, pódese investir niso. As cancións son tan valiosas como o ouro ou o petróleo”. É máis, defende que poden existir investimentos superiores ao ouro ou ao petróleo, xa que as cancións non están tan ligadas ás fluctuaciones dos mercados. Segundo Mercuriadis sempre estamos a consumir música, mentres que moi poucos poden comprar “valores seguros” como o ouro.

Parece que a pandemia da COVID-19 deulle a razón: como pasamos moito máis tempo en casa, os usuarios de pago de Spotify plataformas similares creceron en 2020. Máis público, máis oíntes potenciais das cancións compradas por Hipgnosis: A compañía de Mercuriadis apostou polos hit vellos internacionais, desde Livin’ on a Prayer de Bon Jovi até Sweet Dreams de Eurythmics (Are Made of This), pero tamén conta con éxitos máis recentes como Despacito.

Investir nos beneficios futuros de cancións do pasado non é un invento novo. Tal e como lembrou o xornalista Mark Sweney en The Guardian, na década de 1990 puxéronse á venda os “Bonos Bowie”, cun tipo de interese do 7,9% a dez anos polas cancións que o solista inglés publicou até 1993. Ante o funcionamento da conta, realizáronse operacións similares co repertorio doutros artistas como Iron Maiden ou James Brown. Pero na década de 2000 a industria discográfica, tal e como a coñeciamos até entón, tocou fondo, polo que os tesoureiros decidiron investir noutros activos.

Paradoxo das plataformas

As plataformas de streaming convertéronse no novo modelo rendible para o negocio musical, superando a venda de discos, así como as descargas realizadas a través de redes P2P, aínda que estas últimas sexan gratuítas. A finais de 2020, 450 millóns de persoas pagaban por escoitar música en plataformas de Apple, Amazon ou Spotify en todo o mundo. É moito diñeiro. E para entender como funcionan as cousas, como explicaba Lester Freamon na serie The Wire, hai que seguir o diñeiro: na época na que o negocio rendible era vender discos, a industria tiña que pór a énfase nas novidades, promocionando os álbums recentemente publicados para poder vender ao máximo a copia do produto que se distribuía en soporte físico. No modelo dixital, ao non existir separación física, parece que a variable da novidade impúxose por encima doutra, que se pode resumir en termos como “impacto” ou “viroso”. Pero como conseguir un hit converteuse en función dos caprichosos algoritmos de cada plataforma e aos que pon diñeiro non lles gusta xogar na ruleta rusa, non é difícil entender por que empezan a aparecer contratos millonarios a cambio de conseguir cancións “para sempre”.

A lóxica dos beneficios económicos é algo paradoxal: nesta hipermodernidad infestada de aparellos dixitais, con toda a música de todo o mundo a un só clic, cando todo está por descubrir, as grandes moedas apostaron por cancións moi coñecidas que se gravaron hai décadas. Dylan non acertou ao cantar “As the present now / Will later be past” de The Times They Are A-Changin. De feito, na industria musical, o pasado é o novo presente.