Entre todas as revoltas da nosa adolescencia (e cando digo que me refiro á miña contorna, non á nosa xeración, que me resulta demasiado extensa), houbo unha, especialmente non revolucionaria e, sobre todo, non orixinal: aqueles nenos que até entón vivían principalmente en eúscaro convertéronse en adolescentes e post-adolescentes castellanohablantes e en auténticos castellanohablantes. Velaquí o pequeno ÓRDAGO dos nosos pais e profesores, os adultos que viñan dunha época na que a aprendizaxe do eúscaro era rebelde. Non nos demos conta, espelidos, de que todo era demasiado cómodo para unha verdadeira sublevación.
Até aí a autocrítica (xa sabedes cal é a lei xeral no mar das quenllas: unha breve autocrítica, unha longa veciñanza). Quero deixar claro que a nosa cuadrilla que elixiu como rebeldía o mainstream lingüístico, mudouse cara ao castelán, mesmo cara ao inglés, nun contexto social determinado. Brevemente que non: non tiñamos razóns para falar en eúscaro (viamos). Ou, dito en sentido inverso, non tiñamos (ver) razón para non facelo todo en castelán. Viamos as series en castelán, a maioría da música en inglés, e á xente en xeral tamén a coñeciamos e ouviámola en castelán na rúa, nos bares, onde fose. O camiño que eliximos, de forma natural, era o noso. Porque é o que ten o diglosia: que che afasta dunha linguaxe minoritaria tan natural como o moco, o mosquito e o cancro, e que che arrastra cara ao idioma dominante.
"Tragamos por completo un mito aínda moi estendido: que o eúscaro era unha lingua moñoño que só servía para os nenos. Queriámolo, pero non o necesitabamos e non nos gustaba"
Dixerimos por completo un mito aínda moi estendido: que o eúscaro era unha lingua moñoño que só servía para os nenos. Amabámola, pero non a necesitabamos e non nos gustaba. Iso é o que di un amigo que hoxe en día, cando falamos deste tema de forma lúgubre, é un asunto moi sinxelo: non conseguimos necesitar o eúscaro para vivir en Euskal Herria, e, ademais, non nos gusta o eúscaro; fixéronnos crer que non ten ningún tipo de sintético nin moito de inglés, de francés, de expresión do castelán, e mesmo que non vai ter nunca. Outro amigo responde entón que se nos esquecemos da forza expresiva e elipsis e outros recursos da tradición que tivemos até a mañá de onte no oral e no escrito, e non os traemos ao noso tempo e adaptámonos, como non nos imos a frustrar coa dor? Non nos pedimos que tratemos de madurar un discurso e unha escritura autónoma e funcional, senón que nos torturamos a nós mesmos comparándonos cos de á beira e pensando que non é posible, que non é posible, que pouco se pode configurar digno por números. A tentación, o mito e o complexo dos aburridos que nos meteron os que desprezan o eúscaro, agora que nós mesmos alimentámolo con moita frecuencia.
Eu tiven a sorte de crecer en dúas linguas parentales, pero nunha das dúas convertinme, ao cabo de moi poucos anos, nun instante, nunha incapaz, nun non falante. Moito máis tarde me dei conta da perda que supuxo e do moito que me estragou e ségueme facendo camiño para volver ao eúscaro. Porque volver ao eúscaro, do mesmo xeito que entrar no eúscaro, é unha decisión que hai que referendar todos os días, con cabeza e contra o vento, aquí e hoxe, lamentablemente. Irene Arrarats Lizeaga explicouno nunha entrevista a Miren Artetxe Sarasola neste mesmo medio: “Ter a oportunidade de aprender euskera e non aprendelo é unha opción política, a favor da cultura erdaldun, pero si non tiveches a oportunidade de aprender, non optaches pola política: o que a ti non che deu o camiño fixo por ti”.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Gran parte do actual movemento de esquerda, aínda que sexa intuitivamente, reivindica a agricultura a pequena escala, sen moitas dúbidas. Con todo, esta reivindicación da pequeñez ten as súas contradicións: unha explotación de pequeno tamaño, por definición, non vai... [+]
A portavoz do novo Goberno Vasco, María Ubarretxena, concedeu a primeira entrevista a Euskadi Irratia. Durante a conversación referiuse ás súas intencións, ás súas propostas xerais, inevitablemente, porque o goberno estaba en marcha. O ton entre o xornalista e o portavoz... [+]
A crise ecosocial xerada polo capitalismo está a provocar un malestar global en todo o planeta. Os "cumes" dos recursos materiais e enerxéticos, establecendo límites de crecemento e acumulación, traen consigo desequilibrios entre a natureza e a sociedade. As rodas tolas do... [+]
Un estudante díxome unha vez que estudabamos un texto: “O personaxe está enfermo: o pensamento móvese na súa cabeza”. Obviamente, con esta frase, expresou mal o comentario que tiña na mente, é dicir, que a imbecilidad do personaxe notábase nas súas continuas... [+]
Despedirse de algo ou de alguén adoita ser un acto relacionado co abandono, o final e, en definitiva, o proceso de duelo. Seguro que algunha vez, ou que escoitarías a alguén, diríaslles a típica e tópica frase de “non gústanme os saúdos”. E non quero enganarvos, nin... [+]
O cheiro pedía un xesto, pero como non o fixo (non podía esperarse outro cheiro), tampouco o facían os demais. “Non, non, non están todos. Non hai partes viventes, non deixei a ninguén vivo, por exemplo, sen beizos (vistes?). Parecíanme perfectos ata que se lles mostrase... [+]
Pechar o computador, porse chancletas, acariñar coa crema solar. Onde vas de vacacións? Normalizamos que facer vacacións é ir a algún sitio, porque o descanso necesita distancia, dicimos. E ao facer a viaxe, converterémonos en turistas, aínda que o cambio de denominación... [+]
O eúscaro é un porto para o coñecemento e as relacións no mar, que é un espazo dixital. Con intelixencia artificial, parece que desde este porto ofrécese a posibilidade de contactar en euskera con todo o mundo. A automatización do eúscaro é un gran apoio para os... [+]
As mentalidades conservadoras teñen medo ao termo plan, enlazándose coas correntes políticas progresistas e mesmo comunistas, como o fan hoxe os novos autoritarismos (Milei, Meono, Orban, Aznar, entre outros). Con todo, a idea de planificación segue en boa saúde, polo menos... [+]
O tema da cohesión é hoxe en día a primeira responsabilidade de moitos gobernos, institucións públicas e organizacións non gobernamentais. De feito, as sociedades con baixas desigualdades xeran máis facilmente as condicións de desenvolvemento económico, social e... [+]
A economía mundial sufriu un importante repunte tras o COVID-19. Agora ben, os indicios de que este aumento chegou a unha fase de esgotamento están claramente condicionados pola crise climática: a taxa de crecemento da economía das principais potencias mundiais, a... [+]
Cando publiquei o meu primeiro libro de poemas ofrecéronme un recital nunha universidade. O músico cobrou en diñeiro e a min déronme un libro sobre Jorge Oteiza, que non collín porque estaba na miña casa. Esta foi a primeira das solicitudes inaceptables que aceptei. Tamén... [+]
O Concello de Bilbao puxo en marcha a Zona de Baixas Emisións en xuño, aínda que non se prevé que as multas comecen a imporse até setembro. Esta medida limitará a entrada de vehículos vellos á chaira burguesa de Bilbao de luns a venres, segundo EiTB. Os vehículos de... [+]