Xunto a Igone Mariezkurrena, tes nas túas mans o proxecto de recollida da violencia contra as mulleres.

Si, é certo. Igone é xornalista e antropóloga, e eu son fotógrafa. En 2018 comezamos a reflexionar sobre o tema e enseguida empezamos a traballar con moita ilusión. Ese ano collemos a mochila e fomos a Palestina. Despois de dúas semanas, empezamos a dar forma ao proxecto. O que alí vimos, viviu e reuniuse acompañounos. En 2019 estivemos na India. E este ano, antes de que estalase a pandemia, estivemos en EEUU, en Dakota do Sur cos nativos.

Recollemos as vivencias das mulleres que viven situacións de conflito e nas que a muller segue sendo a máis oprimida e a máis subxugada. É sabido que moitas das opresiones que sufrimos as mulleres son invisibles e que si non afloran permanecerán así durante séculos. Nos medios de comunicación publícanse moitas noticias, sobre todo sobre os sucesos que levan ao extremo a violencia física. Nós, en cambio, queremos dar a coñecer a rede subxacente que non aparece a través do proxecto. Moitas culturas seguen xustificando a violencia contra as mulleres. Violencia directa ás veces e indirecta ás veces.

Como consegue que unha imaxe reflicta a opresión que sofre unha muller?

Neste caso é moi difícil. Especialmente cando falamos de tipos de violencia invisibles. Por iso combinamos a foto co texto para que todo estea ben explicado.

Da muller á muller xorde a complicidade. A maxia que se crea é moi bonita. Ao principio estabamos bastante asustados. De feito, traballamos de muller a muller, pero neste traballo nós traballamos desde unha posición privilexiada, como mulleres brancas e occidentais. Con todo, hai algo que nos une e traballamos así.

Exemplos do traballo realizado até agora?

A viaxe á India foi moi duro. Imaxínache, visto desde fóra dise que é duro, pero despois de percorrer as rúas, é máis duro. Cada día viamos decenas de realidades duras e crúas, pero a min marcoume especialmente a prostitución. Estivemos en Ahmednagar, historicamente coñecido como centro de prostitución, onde hai moito tráfico de persoas. Coñecemos a unha muller. No seu día exercía a prostitución, pero na actualidade atópase no outro lado da rúa, axudando a prostitutas. Entramos con el nun bordel. O que vimos é inimaxinable. Vivir así é verdadeiramente duro.

Ademais, tivemos a oportunidade de estar con algunhas mulleres agricultoras. Están a sufrir e padecendo as consecuencias do cambio climático e do uso de produtos químicos. A terra está a secarse. Moitos homes non poden soportar a situación, suicídanse e a muller queda soa en lugar de sacala adiante. E xa se sabe que unha muller dificilmente poderá suicidarse deixando só ás súas outros fillos. Iso é violencia, invisible, e estamos a facer un traballo para visibilizarlo.

Unha muller que sofre este tipo de violencias é capaz de mirar de fronte á cámara?

Si, e tamén me asombrei moito con iso. Para chegar a estes lugares pómonos en contacto con varios ONG que coñecen ben a realidade local. Déronnos poucas esperanzas de sacar fotos. Pero até agora, polo menos, sempre puidemos facer fotos. Créase maxia. As mulleres teñen que contalo. Por un momento, miran a cámara e reflicten dunha ollada toda a dignidade do mundo. Dan a cara.

Non terminastes o proxecto, pillouvos de cheo a crise sanitaria. En que punto estades?

Queremos ir a África canto antes. Por mutilación xenital e outras causas. Sabemos que nos vai a ser difícil, pero nós queremos tratar o tema en todos os continentes. É verdade que cada vez hai máis mulleres africanas refuxiadas entre nós e que podemos traballar con elas. Pero na medida do posible, trátase de ir alí.

A violencia contra as mulleres non é só unha cuestión estranxeira, non?

Non, por suposto. Non necesitamos ir ao estranxeiro para vivir, ver e padecer a violencia contra as mulleres. Desgraciadamente, tamén en casa. Tivemos tempo para pensar no confinamento; puidemos facer algunhas viaxes a distancia e agora estamos a mirar a casa. En casa sempre é máis difícil. Un profesor díxome unha vez que o cirurxián nunca opera co seu parente. Pois nós agora estamos niso.

Que tipo de soporte tedes na cabeza?

Un libro de fotos e testemuños. Fácil de consumir, de mirar con calma, con calma. Mentres tanto, realizamos publicacións en diversos medios de comunicación vascos. Tamén nos gustaría facer unha exposición de fotos e testemuños desas mulleres. Pero o obxectivo final é o libro.