Recordo de neno como o chamabamos o “chito”. A flor lembrábanos a cabeza da galiña. José María Lakoizketa recibiu o nome de “kurkubia” en Bertizarana en 1888, xa que o seu froito se asemella a un kurkubi ou botello. Di que en Cinco Vilas chámanlle “cascabel”. Javier Irigaray recibiu en 1976 no val de Guesálaz os nomes de “boka-can”, “kañamera” e “zubiel”. Rhinanthus é mediterraneo. A planta herbácea do ano, coñecida en todo o País Vasco. É herbívora, sobre todo de aspecto seco, polo seu carácter rochoso, pola existencia dunha roca subxacente, noiros, escarpes e marxes de camiños...

Esta planta ten outra característica que nos chamaba a atención como a forma da flor na infancia. Tiñamos entón o costume de facer ramalletes con flores de pradaría e dos recunchos, e cando lle tirabamos do cu para cortar a planta soaba como unha campá infantil. Este son soou ao bailar a semente que ten no interior do froito en forma de kurkubi ou botella. De aí o nome de kaskabila.

Recordo que nas pradarías onde estaba a Kurkubia había unha maior riqueza de flores e plantas. Máis colorido e textura había nos centros das curvas que nas pradarías sometidas á ditadura das grandes herbas verdes. Festa de cores. Non é que saiba o motivo desa festa de cores durante moito tempo. E outra vez, unha planta vólveme tolo, tolo de amor.

A Kurkubia é semi-parásita, hemiparasita. É un parásito, un parásito, un parásito cando pode, é dicir, pode roubar alimentos das raíces doutras plantas que lle rodean e vivir ás súas costas. Ou sabe crear os alimentos que necesita pola súa conta. Na pradaría debilítalles baleirando as herbas de á beira e non establecen a súa ditadura. Pola contra, desenvolveríanse perfectamente as plantas singulares que se atoparían baixo os seus pés, diversificando e enriquecendo a pradaría. A Kurkubia é paisajista, enxeñeira da paisaxe, crea a paisaxe. Atraerá a máis e máis polinizadores desta paisaxe plural. A propia Kurkubia necesita unha determinada familia de polinizadores: Os abellóns do xénero Bombus son imprescindibles. Estes visítanlle e realízanlle unha polinización. Dependendo da natureza da visita, estes abellóns divídense en dous grupos. Os abellóns nototríbicos (B. pascuorum, B. horotum, B. ruderarius, B. veteranus e B. muscorum), é dicir , os que meten a cabeza en flor e os que reúnen aos abellóns esternósticos (B. terrestris, B. lucorum, B. hypnorum, B. Tanto uns como outros se achegarán máis á pradaría onde hai máis variedade de flores e plantas por mor da curvatura.

Si de neno alguén me explicou esa historia…