O 25 de xullo cincocentos cidadáns presentáronse no salón de actos de Hokitika, pobo de Nova Zelandia, para escoitar de boca das autoridades esta atractiva proposta:Construción dunha nova incineradora na rexión de Westland. Xeraría 28 Megawatts de electricidade ao ano, con 300.000 toneladas de combustión, máis auga quente para os cultivos de salmón e esquinas e as hortas dos invernadoiros. Na fase de construción empregaría 150 postos de traballo e 60 postos de traballo en funcionamento ordinario. Coas escorias ou escorias que quedasen nos fornos faríase formigón para a construción e traeríanse os lixos a Hokitiki non en camións, senón en tren, facéndoas volver cargadas de leite dos grandes pozos da comarca, para que llas devolvesen buxán.

No diario Stuff, principal medio de comunicación de Westland, a xornalista Joanne Carroll explicou que “a proposta de incineradora non convenceu aos habitantes da Costa Occidental”. O presidente da compañía pública Renew Energy, responsable do proxecto, subliñou para tranquilizar aos oíntes que a empresa que está no proxecto actual non é chinesa, senón que é unha empresa europea, negándose a dar nomes. A xente de Hokitik quería tranquilizalos: Cando a localización da incineradora, que leva virando na comarca desde 2005, estaba practicamente atada, o pleno municipal do pobo de Buller destituíu ao alcalde por levar as negociacións en segredo.

Kevin Stratful lidera a compañía pública Renew Energy e ao mesmo tempo a axencia de desenvolvemento económico da rexión de WestCoast, está moi estendida a moda das portas e os muíños tan coñecidos no País Vasco. No seu esforzo actual, o líder mostrou aos veciños de Hokitiki, para tranquilizalos, “un longo vídeo sobre unha planta de incineración na illa de Mallorca, dicindo que cada ano reúne a millóns de turistas. Ouvíronse risas entre a xente cando dixo que a incineradora atraería aos turistas tamén á rexión de Westland”.

Para felicitar aos lectores de Nova Zelandia, Carroll é un xornalista que quere contrastar pola súa conta as informacións das autoridades e unha semana máis tarde publicou “O socio europeo da incineradora é un chinés”, desmentindo as palabras do responsable do proxecto no pleno público. Comezando a investigar o tema, outro responsable de Renew Energy tivo que confesar ao xornalista que a compañía chinesa que está a construír a incineradora de Nova Zelandia é Tianying (CNTY), un socio mencionado pero non nomeado no pleno público é Urbaser, que é certo que Tianying é agora o dono de Urbaser e que a incineradora de vídeo mostrada pola xente de Hokitiki é Mallorquí. Carroll chegou até os donos do vídeo propagandístico e estes confesáronlle a verdade: “Un portavoz da compañía Tirme díxonos que ao ano reciben 12.000 visitantes no seu Centro de Educación e Información Ambiental, pero que a maioría son nenos e persoas da zona”.

En Gipuzkoa, os autores e xogadoras dos bertsos que pronto van participar no seu Campionato de Bertsolaris terían un fío ao que cantar.

O presidente do Real Madrid, Florentino Pérez, é coñecido no País Vasco pola multinacional chinesa Urbaser, propietaria da firma, Tianying: A xestión de todos os residuos urbanos de Zuberoa, Nafarroa Beherea, Lapurdi e Gipuzkoa está abandonada polas autoridades destes territorios, a TMB Canopia de Baiona –que envía os últimos rexeitamentos á incineradora- e a incineradora de Zubieta –denominada polas autoridades Planta de Valorización Enerxética–, situada no Complexo Medioambiental de Gipuzkoa, onde tamén estará presente a Fundación de Cambio Climático de Gipuzkoa. O Parque de Tecnoloxías Ambientais é o Parque de Tecnoloxías Ambientais, unha incineradora de Mallorca que foi vista por vídeo polos habitantes de Westland –80% Urbaser, 20% FCC–.

Estes nomes subliñan que tanto o financiamento como a xustificación das incineradoras baséanse no argumento de que son mellores que outros modelos de xestión de residuos, fundamentalmente o enterramento en vertedoiros. Para empezar, conseguiron cambiar o nome da súa actividade: nos principais medios do mundo poucas veces atoparás palabras incineration ou incinerator: no seu lugar, Waste-to-Energy (WtE) e Waste-to-energy.E si entre as súas calidades destacaban a pureza de fumar, a baratía, a innovación, o lobby de combustible, de enerxía e de incineración fíxose co concepto de economía circular… até o punto de defender que son os campións na loita contra o cambio climático.

Da mesma maneira que a degradación ambiental e o cambio climático son fonte de preocupacións para os cidadáns do montón, para as grandes corporacións, entre elas as compañías privadas que controlan a xestión pública de residuos en todo o mundo, o medio ambiente e o clima convertéronse nunha ferramenta para limpar a súa imaxe, non hai máis que ver cantas operacións public relations que organizan e financian disfrazadas de congresos científicos. En Euskal Herria, durante oito meses, dous grandes internacionais: en marzo celebrouse en Donostia o Change the Change e en outubro está previsto que se celebre o ISWA 2019 en Bilbao.

No reconto de carbono

“Circular Economy: What are you doing?” (Economía circular: e ti que feixes?) Baixo a lema 'Teknopolis' reunirase do 7 ao 9 de outubro no Congreso Mundial que celebrará a patronal ISWA, que reunirá aos principais líderes da xestión de residuos españois. Estímase que son profesionais da xestión de residuos procedentes de todo o planeta, políticos, líderes industriais, responsables de planificación, científicos e mozos profesionais, en total 1.200.

As principais institucións de España e da CAPV son patrocinadores deste evenement en Bilbao, xunto coas compañías públicas IHOBE e GHK, e entre os patrocinadores, por pór a maior parte do diñeiro aparece co título de silver patrocinador… Urbaser. -Tianying.
Estes son os puntos que ISWA puxo desde o principio aos 1.200 bertsolaris que se darán cita en Bilbao: “O programa científico analizará a xestión sostible dos residuos, a economía circular, o uso dos recursos (…) a redución de residuos, a prevención, a reutilización e a reciclaxe, o cambio climático…”.

De feito, a patronal das incineradoras reivindica que pode contribuír moito a frear o enloquecimiento do clima queimando lixos. Un dos principais documentos da Asociación Europea de Incineradoras de Euskadi de 2018 di desde o título: “A incineración contribúe á estratexia a longo prazo de redución de gases de invernadoiro da Unión Europea”.

Na contabilidade destas empresas, nos últimos anos reducíronse as emisións de gases invernadoiro procedentes da xestión de residuos, debido a que se reciclan máis, transpórtanse menos a vertedoiros subterráneos e incinéranse máis. Por iso propoñen profundar no camiño percorrido até agora, xa que “se pode conseguir unha redución anual de 175 millóns de toneladas de CO2, o mesmo que o total de CO2 que Holanda verte ao queimar combustibles fósiles, si levamos os lixos que aínda enterramos aos sistemas máis altos da xerarquía de residuos”, é dicir, ás incineradoras.

A patronal di que cos 39 TWh (TeraWatt/hora) e os 90 TWh que recuperan en auga quente, que actualmente producen as incineradoras, aforran 50 millóns de toneladas de CO2 ao clima, xa que si non os queimasen terían que traer e consumir 50 millóns de toneladas de combustible do estranxeiro. E que utilizando as tecnoloxías axeitadas, as incineradoras poden servir tanto para quentar como para refrigerar as vivendas. En Estados Unidos tamén se fala de maneira parecida.

“Iso é facer unha contabilidade imaxinativa”, respondeu a ONG Energy Justice no dossier de incineración de lixos e cambio climático. “A incineración é moi mala para o clima, xa que unha central de carbón emite 2,5 veces o CO2 para conseguir a mesma cantidade de electricidade. (…) É importante darse conta dos trucos na contabilidade. Si compáranse ben as emisións de CO2 das chemineas das incineradoras coas doutras fontes de contaminación, é evidente que a incineración é a peor”. En que consiste o truco?

En primeiro lugar, nas verteduras das incineradoras non contabilizan o CO2 biogenico orixinado pola incineración de residuos procedentes de plantas ou animais: papeis, excedentes de alimentos, madeira, coiro… Aínda que estes constitúen case a metade dos residuos urbanos.

Pola contra, engaden nas cantidades aforradas de CO2 o metano que xerarían estes residuos se levasen a enterrar sen fumar, sen ter en conta que existen alternativas para reducilos, tal e como demostran as persoas que traballan nos modelos de Lixo Cero.A
terceira manipulación, di Energy Justic, “deixa sen contar as emisións de combustibles fósiles que utilizan para xerar enerxía nas incineradoras”. Iso teno documentado claramente o profesor Gorka Bueno no País Vasco analizando o gas natural queimado por Zabalgarbi. Tamén quedan excluídos da contabilidade as verteduras de reciclaxe de metais de escorias ou escorias procedentes de fornos, de transporte dos últimos residuos até os vertedoiros, etc.

Do mesmo xeito que Energy Justic en EE.UU., a coalición Reino Unido Sen Incineración (UKWIN) en Europa publicou leste mesmo ano unha análise dos efectos climáticos desta tecnoloxía para a xestión de residuos en Gran Bretaña. No documento di: “A industria dos residuos está a vender que a incineración é unha solución para o cambio climático, pero os datos demostran que a incineración en si mesma é parte do problema do clima”.

UKWIN concede especial importancia á combustión de plásticos. En primeiro lugar, porque non entran no sistema de pago das emisións de carbono, aínda que os plásticos son derivados do combustible fósil: “As incineradoras non entran no sistema de compensación que está organizado para reducir o uso de combustibles fósiles e reducir as emisións de CO2 e, en consecuencia, levan moitos anos sen pagar a indemnización dos danos causados á sociedade pola vertedura de gases de efecto invernadoiro perigosos”. E por outro, porque queimar plásticos é unha forma moi ineficiente de xerar electricidade.O 27 de
setembro está convocado en todo o mundo unha gran mobilización en favor do clima, que tamén provocará movementos en Euskal Herria. Mencionarán moito ou pouco a influencia das plantas incineradoras no clima do planeta Terra?