Concienciados co medio ambiente, difundindo mensaxes a favor da igualdade, contra o racismo, reivindicando o colectivo LGTBI +, pioneiros no fomento da investigación do cancro, a favor da unidade do Estado español, apoiando a independencia de Cataluña, contra o Brexit… hai tempo que as empresas se nos mostran con conciencia social. No mundo empresarial denomínase Responsabilidade Social Corporativa (RSC). Diso encárganse os departamentos de mercadotecnia e, por suposto, ás empresas, ademais de conectar a súa marca con determinados valores, en moitos casos axúdalles a “limpar a imaxe” e, de paso, a previr e desactivar as ameazas de boicot que proveñen dos movementos sociais.

En principio, destinar unha parte dos seus beneficios á sociedade parece unha actuación de ben e, por suposto, hai axentes económicos que o fan con total convicción e honestidade. Con todo, como sempre, o conto non é tan bonito como parece. As empresas que máis invisten en RSC son as grandes multinacionais. Eses mesmos que non queren grandes cambios no sistema de organización en lobbies e medo a perder beneficios. Son os máis criticados polos movementos sociais. Por pór dous exemplos ilustrativos de uso frecuente, Coca-Cola reivindica a produción de “bebidas ecolóxicas”, mentres que nun só día lanza ao mundo 110 billóns de botellas de plástico. Volkswagen, pola súa banda, anunciaba os motores diesel coma se fosen “os máis limpos do mercado” nos anos nos que instalaran un manipulador de emisións.

Branqueo azamboado, verde, rosa, azul ou de cor arco iris. Para todos os gustos. Hipocrisía e acción puramente retórica unhas veces, manipulación outras. Pero sempre cunha carga ideolóxica evidente. Manifestan a súa vontade de cambialo todo a través da publicidade, para centrar a atención no superficial e que nada cambie. Prestar atención ás emisións de carbono, e non ao sistema capitalista e ao modelo de desenvolvemento. Pagar menos ás mulleres coma se tratásese dun conxunto de decisións individuais, e non doutro extremo do patriarcado.

A mesma crítica faise a movementos que nos últimos tempos fixéronse notar, como o Fridays for Future (Os Venres polo Futuro), unha iniciativa que sacou á rúa a mozas de toda Europa contra o cambio climático. Tras a acción da adolescente sueca Greta Thunberg e sobre todo a través das redes sociais, as multinacionais e lobbies interesados no capitalismo verde foron colocados desde o movemento ecoloxista.

Tanto a actividade de mercadotecnia das empresas como este tipo de mobilizacións mediáticas e globais poden verse como unha ameaza ou unha oportunidade. O desenvolvemento da conciencia ambiental por parte dos mozos, aínda que sexa a través destas cuestións superficiais, pode ser unha oportunidade para que o movemento ecoloxista tome forza e sitúe o tema nun verdadeiro ecoloxismo revolucionario e anticapitalista. Exemplo diso é o feminismo. O feito de que os de aquí e de alá mandásennos as súas mensaxes ao redor do 8 de marzo puido axudar á axenda e difusión do tema, pero logo estivo aí, situando ao movemento feminista de Euskal Herria na rúa anticapitalista e antipatriarcal e tendo en conta todas as opresiones.

Mirando desde Euskal Herria, o maior reto é vincular todas esas reivindicacións a un proxecto de país e subliñar a importancia da soberanía para desenvolver un proxecto progresista. Como cantaba Anje Duhalde: “O mundo ten para min o seu principio aquí e gustaríame coñecelo todo, podo entender a quen está vencido, porque aquí empeza todo!”. A ameaza tería que empezar a converterse nunha oportunidade.