Coñézoche grazas á novela Lectura fácil. Tivo un gran éxito: Recibiches o Premio Herralde que concede a editorial Anagrama, e publicáronse cinco edicións en oito meses. O proceso de publicación, con todo, non foi fácil.

A editorial Seix Barral fíxome unha oferta económica, e por iso empecei a escribir o libro. No corazón da novela hai un fanzine, Eu, tamén quero ser un macho, e como está escrito no estilo dos fanzines, utilicei collages: saquei algúns textos directamente dos medios de comunicación, e citei por nomes e apelidos a persoas reais como Juan Soto Ivars, Carolin Emcke e Pablo Pineda. A editorial pediume que cambiase os nomes, porque a crítica a Pineda era moi forte, e porque tiñan medo de que nos denunciasen e secuestrasen a novela. Aceptei e cambieille de nome.

Pero non acabou aí.

Non. Cando o libro estaba a piques de entrar na imprenta, os da editorial dixéronme que estaban completamente asustados e que tiña que quitar ou reescribir o fanzine enteiro, e mitigar a miña crúa crítica ás institucións capazitistas. Dixéronme que querían apoiar a novela para que saíse o mellor posible, pero eu non aceptei os seus argumentos. Entón, dixéronme que á fin e ao cabo os fanzines non eran boa literatura, e cando me plantei diante diso, dixéronme claramente que a novela non sairía a menos que me retire o fanzine. Non tiña máis que un camiño para saír desa censura, así que me fun da editorial.

Pero ao fin o libro saíu.

Si, para min foi moi duro, pero o meu axente e eu avanzamos e presentámonos ao Premio Herralde. Gañei e a novela saíu tal cal, coa súa fanzine. O certo é que acurtei un pouco o fanzine, pero non por razóns ideolóxicas, senón porque si metía todo ía ser unha novela de 600 páxinas e, si facíao, teriamos que vendela a 30 euros. E eu non quería libros tan caros.

Volvendo ao principio, cal foi o punto de partida da novela? Que é o que querías contar?

Hai uns anos estaba nun espazo liberado de Barcelona, Can Batllón. Alí había moitas naves industriais para utilizalas ao meu gusto, e alí bailaba, improvisando, e sentín unha terrible liberdade. Sentín desexos de dicirlle esta liberdade.

A danza ten unha gran importancia no libro, e especialmente a chamada danza integrada.

Coñecín a danza integrada en Barcelona a través duns cursos en centros cívicos. Desde o principio interesoume moito bailar coas cabezas e os corpos non normativos –si é que a distinción entre a cabeza e o corpo serve para algo–, porque me parece que nos ofrece unha boa oportunidade para escapar á triloxía que se nos pide aos dantzaris: beleza, seguridade e fluidez. Así que empecei a bailar con xente moi variada: xente con parálise cerebral, xente con ictus, persoas en cadeira de rodas… Despois, ademais de participar nas escolas, empecei a participar en diversos espectáculos, e así cheguei á danza comunista. Non só hai xente que se considera incapaz –ou, no último eufemismo, só xente con diversidade funcional–, senón que na danza comunitaria hai de todo, por exemplo, nenos e anciáns, xente que non bailou nunca…

Parece un proxecto bonito, pero lle fixo unha dura crítica no libro.

Si, porque vin que nese ámbito, onde se reivindicaba a comunidade e a sociedade cohesionada, tamén nese ámbito producíanse as violencias dos espazos institucionais e capitalistas. Aos bailaríns e bailaríns novos que camiñamos sobre as dúas pernas pedíannos que nos guiásemos polos vellos ou múltiples bailaríns, para que servísemos de exemplo, xa que o movemento de tales corpos non é como o movemento normativo da danza. Nesta lóxica producíanse situacións extremas, por exemplo, durante o espectáculo, encerraban nos camerinos a persoas clasificadas como incapaces intelectuais, porque estorbaban e, por exemplo, cando non lles tocaba, entraban no escenario. Isto sucedía cos considerados como incapaces intelectuais, e hai que subliñar, porque no caso das persoas que se di que teñen unha discapacidade física son capaces de entrar no código da disciplina. Porque as coreografías son cousas disciplinadas, un manda e o outro obedece. Ao ver estas cousas, quedei asustado e marcheime enseguida, e por iso o criticé no libro. Quedoume claro que o obxectivo deste tipo de proxectos non era bailar todos xuntos, senón que se utilizaba xente considerada incapaz para que alguén se puxese a medalla da integración.

Catro mulleres clasificadas como incapaces intelectuais protagonizan o seu libro: Nati, Marga, Patri e Ángels. Son primos que viven xuntos nun piso tutelado. Cada un ten o seu propio estilo de contar. Como decidiches organizar a novela así?

A novela naceu con Nati, e as outras tres voces creeinas nun principio para acompañar a Nati, para que entrase mellor o discurso de Nati, porque a voz de Nati é moi radical, sempre está a gritar, e aínda que iso interesábame moito, sabía moi ben que con ela non conseguiría só un produto cultural chamado novela, que é burguesa e ten unhas fronteiras moi claras –ten que ser lexible, entre outras–.

Na novela iníciase un proceso de esterilización dun dos personaxes, Marga. Este é outro dos temas que atravesan o libro.

Eu estudei Dereito e Ciencias políticas, e me dedicé a recuperar algunhas cousas da carreira ao escribir a novela, por exemplo, recuperei a figura do incapaz, que apenas nos ensinaron, e o tema das esterilizaciones obrigatorias tamén: é unha violencia estrutural e, por tanto, é totalmente invisible. É curioso, porque o que queren esterilizar é Marga, e precisamente ese personaxe segue sempre o seu desexo, vive aquí e agora e busca pracer, non conflito. Anda con paso enxoito, para conseguir o que lle dea a gana, pero para evitar disensións. E nun momento en que fala con Nati dille que quizá o da esterilización non sexa tan malo, que quizá poida así tocar o coiro sen que se lle decate, e que quizá poida facer uso desa opresión para o seu propio beneficio.

Reflectino porque non quería impor ningunha moral. Na novela evidénciase que hai persoas que se operan sen o seu consentimento e non podemos estar de acordo con iso, pero non quería dicir que a esterilización sexa algo malo en si mesma. Non quería demorar a esterilización, a esterilización voluntaria, por suposto, porque me parece digna de reivindicación, como a maternidade voluntaria. Pero esterilizar a alguén sen permiso? Iso facíano os nazis e tamén os colonizadores.

A liberdade sexual das persoas con diversidade funcional é tamén un tema espiñento que traballas no libro. Lembroume o documental que realizaron Antonio Centeno e Raúl da Moura respecto diso: Yes we fuck. Viuno vostede? Que lle pareceu?

Vino, si, e paréceme un traballo de gran valor, pero lle poría algún “pero”. No mundo da diversidade, a base da pirámide social está na diversidade intelectual, e si nun grupo están os dous, considerados incapaces físicos e considerados incapaces intelectuais, os primeiros poden situarse por encima dos segundos, xa que son capaces de actuar segundo o código social. E no documental ocorre o mesmo, os que se consideran incapaces intelectuais teñen moito menos espazo, e ás veces, cando eles falan da súa sexualidade, o público ri, porque non somos capaces de asimilar ese discurso, porque non está dentro do noso código lingüístico habitual.

No documental reivindícase o dereito á sexualidade das persoas con diversidade funcional, e para iso, por exemplo, faise referencia á figura das persoas colaboradoras sexuais, é dicir, á existencia dun servizo de sexualidade para estas persoas.

Si, e quero porlle un “pero” a iso tamén. No documental reivindícase ese camiño, e creo que os directores do documental tamén o apoian con entusiasmo. As organizacións de traballadores sexuais chámano "sexo aséptico", e esta opción establece unha diferenza máis entre a boa puta e a mala puta, xa que non é o mesmo a que fai este tipo de traballos que a que fai ao redor do Camp Nou [estadio do equipo de fútbol de Barcelona]. Dentro da prostitución crer niveis, e mesmo algúns se consideran putas e outro non.

En calquera caso, paréceme que o documental é moi útil, porque mostra unha serie de violencias estruturais e porque puxo sobre a mesa debates que até agora non estaban sobre a mesa. Moitas veces dise, desde un punto de vista positivo, que temos que visibilizar a nosa actividade, que temos que visibilizar a nosa sexualidade… Eu estou farto diso, hai que visibilizar as violencias estruturais para que non volvan ser estruturais.

Non hai intermediarios na novela, nin no pracer nin na sexualidade dos personaxes.

Non, polo si ou polo non. Dous ou tres son os que fan o amor xuntos: Nati e Ibra, ademais, utilizan as ferramentas do opresor, o baño adaptado. A adaptación universal, o principio universal de adaptación e integración, acaba por permitir o acceso ao sexo non normativo. Interesábame que a actividade entre Nati e Ibra quedase oculta, é dicir, para eles non é un orgullo, fixérono, e xa está.

Os personaxes da túa novela teñen diversidade funcional e ti non. Ultimamente houbo moita controversia ao redor deste tipo de casos. Cal é a túa visión?

Eu non teño ningunha discapacidade, son unha persoa normalizada e os personaxes da novela que escribín non son normativos. Significa iso que eu quero dar voz a alguén? Claro que non, non son portavoz de ninguén, e para aclaralo, non interpretei a realidade, é dicir, a síndrome de Nati non existe de verdade, e o discurso dos protagonistas tamén está construído, non se parece á realidade. Doutra banda, aínda que me dese conta do discurso de ninguén, non creo que sexa malo en si mesmo: por exemplo, tomei conciencia do discurso dos traballadores sociais no libro, fíxeno á mantenta, porque quería pór de manifesto as barbaridades que fan os traballadores sociais cos seus prisioneiros e, como no discurso dos militantes da CUP, deime conta diso para dalo. Pero iso ninguén o pon en dúbida.

En calquera caso, a cuestión vén de Estados Unidos. Alí, se un escritor branco crea personaxes negros ou maricas, hai un movemento moi forte en contra diso, que di que ese escritor branco está a quitar a voz aos negros e ás maricas.

E que lle parece este movemento?

Totalmente perverso. Para empezar, segundo esta perspectiva, a literatura vaise de golpe ao diaño. Iso non me parece mal, podemos mandar a literatura á merda, pero isto si me parece terrible: segundo ese punto de vista, o único interese da literatura escrita por Marik ou polos negros é contar a súa posición identitaria, é dicir, contar o mundo desde o seu subalterno. Así, este enfoque perpetúa a posición subalterna do subalterno. O negro talvez queira escribir sobre as guerras de Napoleón ou sobre Sófocles, vostede sábeo!

Di que lle gusta máis bailar que escribir. Vostede é membro de Iniciativa Sexual Feminina.

O grupo formámolo tres dantzaris, somos bailaríns normalizados, pero buscamos a desnormalización. É un grupo relativamente novo e fixemos unha soa peza: Catalina. A verdade é que está moi relacionado coa novela Lectura fácil. Nunha escena, Marga vaise a pór a mesa e mentres o fai, o bordo da mesa métese no flanco e comeza a masturbarse. Entón, os tres membros do grupo empezamos a traballar niso. Pénsase que as persoas con discapacidade intelectual son especialmente obscenas, especialmente sexuais, mesmo no caso dos homes crese que son violadores, que non son capaces de controlar a súa paixón sexual; nós entón, en lugar de normalizar ese suxeito super sexualizado, decidimos pasar por un proceso de super sexualización, que teña valor na peza, que non sexa algo nulo e, por tanto, fregámonos contra a mesa.

Estás a mostrar esa peza?

Si, sería estupendo poder vir a Euskal Herria. O próximo evento celebrarémolo en Terrassa, o 28 de setembro, no festival TNT. Estades convidados.