Por ordenar o caixón, podería volver o pasado, capturalo nun cartafol por unha mensaxe, debido á foto da clase. Unha mañá de xuño, mentres traballas para contar os días que che separan das vacacións, unha insignificancia lévache dez meses atrás e convérteche en nostálxico.

Non sempre o pensaches así, non, evidentemente, porque tiveches co grupo tantos descensos como aumentos, pero xa ves, son maiores e de todos os xeitos xa se foron. E do mesmo xeito que este ano, tamén te acordas dos anteriores. Foron tantas, que é difícil lembrar a todos e tes que lembrar certos nomes desde o fondo do teu cerebro. Sentes culpable porque os alumnos, eles, sempre lembran o nome do profesor. Non? Si, sempre que aprenderon algo contigo, acórdanse de ti. Si esquecéronche, tan mal! Facendo un esforzo, ademais do seu nome, volves ver as caras. Todos che seguiron e marcháronse. Velas de cando en vez, nunha festa, porque volven facer un curso, porque as cruzas na libraría, con todo, teñen o seu camiño.

Hai un punto de sufrimento. En primeiro lugar, o mesmo que pode suceder ás plantas pola dificultade de arraigarse no deserto. Había que recollelo todo, percepcións, costumes, a frialdade. Para nós, os profesores, en certo xeito, é un veleno cálido, un inferno para o que aprende. É un traballo, tócanos romper os prexuízos ano tras ano, innovar, desgastar dez veces nas explicacións, ir adaptándonos, ir o máis cerca posible para axudar. Ninguén pode saír san e salvo dun curso.

Hai un punto de pracer. Tivemos a man todo o necesario para traballar: papeis, rede, persoas, ganas, un norte, o motivo e o amor, o tempo. Compartimos as cousas xuntos, os problemas gramaticais por suposto, as saídas, fomos aos vascos e atopámonos con algúns tesouros, contamos chistes, baleiramos os bosques até o fondo e fomos a festivais de cine. Ensinámoslles euskera, aprenderon. E dar moito máis que iso: fixémoslles ver un medio ambiente, para que se movan, advertímoslles das redes sociais que se enraicen nelas, démoslles a historia do noso pobo para que se convertan en donos diso, falamos do que crean os nosos artistas para que gocen, quizá lles quixemos transmitir unha forma de vida e de relacionarnos. Confesémoslo, digamos as palabras, quizais aqueles que vos pecaron: tentamos que sentan uns valores, un futuro enbeita e a nosa paixón popular, para que mañá, ademais de ser vascoparlantes, tamén sexan vascos.

Ano tras ano pasan os alumnos e invádeme unha sensación estraña. Ían con algo en común. É o que eu ofrecinlles, si é unha parte insondable, desgraciado, que non se mide nin en tempo nin en diñeiro. Din que si, que son máis ricos. Non por iso son máis pobre. É indescritible, non é unha falta, non é unha carga; non volverá nunca, non a recuperarei, é de boa gana e ten os ollos relucentes e elevados. Andaron, conseguírono, e a superación dos exames non ten nada que ver niso.

O traballo que realizamos é inimaxinable. Quen traballamos no ámbito da euskaldunización de adultos, si hai algún recoñecemento, atopámolo nese camiño que realizaron os alumnos. A nosa profesión, quizá non a máis fermosa do mundo, é humanamente unha das máis ricas deste país. Até setembro.