O municipio de Oleiros, na provincia dA Coruña, ten unhas características moi especiais. A poboación de 35.000 habitantes sitúase moi preto da cidade dA Coruña. É un espazo urbano, pero que cumpre funcións de dormitorio. Conta cunha das rendas per cápita máis altas do Estado español. O colexio público María Casases, que acolle a 600 alumnos que falan totalmente castelán, está aí.

O profesor Nel Vidal acaba de terminar o seu primeiro curso nese centro e notou unha diferenza enorme con respecto ao ano anterior. Anteriormente impartira clases na Costa da Morte, case todos os alumnos falaban galego, falaban o idioma do día a día. Oleiros, pola súa banda, é unha zona urbana na que o uso medio do galego é do 15%, mentres que no peor dos casos é do 10%. Oleiros supera todas as marcas, ninguén no colexio María Casases ten lingua galega.

Tamén fóra do centro

Os profesores tiveron a idea de dar o reto e os alumnos deron os pasos necesarios para concretar o proxecto. Participaron o profesorado, o alumnado e o resto do persoal do centro. Celebrouse os días 14 e 15 de maio. Os obxectivos principais pódense resumir en dous. Por unha banda, fomentar o uso, que os alumnos se dean conta de que son capaces de facelo en galego, non o usan pero si teñen capacidade. Doutra banda, facer ver aos alumnos que o galego está oculto, que os adultos tampouco o fan aos nenos, pero que iso non quere dicir que non haxa xente que saiba de galego ao redor deles. Pedirán aos alumnos que proben, que o fagan en galego, e daranse conta de que moitos responden no mesmo idioma.

Hoxe falo galego (hoxe fareino en galego) foi colocada no peito polos alumnos, como se fixo aquí en varios proxectos nos últimos anos. O obxectivo principal non era estar identificado, senón lembrar ao alumno que tiña que facelo en galego durante dous días. O reto consistía en facelo en galego durante todo o día fóra do ámbito escolar. A idea inicial era crear só ese rol, pero os alumnos que participaron no grupo de organización asustáronse. Na súa opinión, para algúns alumnos sería moi difícil manter o galego en casa, na sociedade deportiva... en todas partes. Por tanto, a petición dos alumnos crearon o rol de ProGalego, e eses alumnos ían centrar o reto no centro.O compromiso dos demais chamábase ProGalegoPlus. Ante a sorpresa dos alumnos, o 90% dos 200 alumnos que participaron na proba optou por tentar facelo en galego durante 48 horas en todos os ámbitos da vida.

Poemas de Federico García Lorca tamén en galego

En Galicia, na escola pública, non teñen modelo D, é dicir, non teñen opción de estudar todas as materias en galego. No Colexio María Casases hai dous tipos de moldes. O 20% dos alumnos ten un terzo en castelán, un terzo en galego e un terzo en lingua estranxeira (case todos en inglés e uns poucos en francés). O 80% ten algo máis dun terzo en galego e todo o demais en castelán. Dixemos que toda a comunidade do centro participou no reto, entre eles o profesor, que durante eses dous días, de forma excepcional, impartiron as súas materias en galego. Ademais de traballar neste idioma, traballaron temas relacionados co galego, por exemplo os grupos de música que hoxe en día traballan en galego. Tamén se impartiu en galego a materia de lingua castelá e analizáronse os poemas que o poeta García Lorca escribiu en galego.

Si decátase dos seus erros!

A organización contou coa participación do Grupo de Normalización Lingüística do centro, profesorado e alumnado. Están moi satisfeitos cos resultados obtidos. Esperábanse uns 50 participantes e 200 asinaron o contrato de compromiso lingüístico. Ademais de comprometerse e vestirse de chapa, cren que a maioría dos alumnos estiveron seriamente cumprindo o reto. Todos eles reuniron, por escrito ou en vídeo, as súas vivencias e reflexións. O profesor Nel Vidal resumiunos as reflexións máis significativas e as que fixeron a maioría: “Os alumnos dicían ou pensaban que aquí ninguén o fai en galego, polo que non poden facelo en galego. En dous días déronse conta de que é mentira, e moita xente é capaz de falar de galego. Os alumnos non lles falaban en galego, polo que a eles ninguén lles respondía en galego. Quedáronse sorprendidos e deron exemplos como: ‘Fun á panadaría e deime conta de que o panadeiro sabe de galego. Fun á cafetaría e respondeume con galego...’” A lingua que estaba oculta saíu á luz. Outra cousa que sorprende aos alumnos é que empezan en galego e a xente non di nada especial, nin positivo nin negativo. Un participante puxo o seguinte exemplo: “Levanteime pola mañá e pensei en facer a proba. Ao meu pai, que nunca lle fago en galego, fíxenllo en galego e el respondeume en galego, moi natural, sen dicir nada”.

Reto de dous días realizado por un único centro escolar. Con todo, o xornalista tivo unha gran repercusión nos medios de comunicación. Vidal quere deixar claro que non inventaron nada novo, senón que se centraron nos proxectos de Euskal Herria e no proxecto 21 días co galego (iniciado no colexio Pobra do Caramiñal en 2013) en Galicia. Tendo en conta estes dous factores, tentaron levar a cabo un reto adaptado á realidade dos mozos que nunca falan de galego.